Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι αναφέρθηκαν σε θέματα που απασχολούσαν τότε τους ανθρώπους, μα παραμένουν διαχρονικά και συνεχίζουν να μας απασχολούν μέχρι σήμερα. Στη φιλοσοφία συναντάμε θεωρίες που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τις σχέσεις. Πώς θα μπορούσαμε να τις εφαρμόσουμε για να τα βρούμε καλύτερα μεταξύ μας;
1. Η μαιευτική του Σωκράτη
Είναι μάλλον απ’ τις πιο επίκαιρες μεθόδους και αυτή που ακόμη και στις μέρες μας διδάσκεται στην εξελιγμένη της μορφή σε πλήθος πανεπιστημιακών μαθημάτων, ενώ εφαρμόζεται και σε προγράμματα coaching. Ο σπουδαίος φιλόσοφος, Σωκράτης, είχε την απίστευτη ικανότητα να αποσπά απαντήσεις θέτοντας σε όσους συνομιλούσαν μαζί του στοχευμένες ερωτήσεις. Ο ίδιος δε φαίνεται να τους παρέθετε την άποψή του εξαρχής. Αντίθετα, τους βοηθούσε να ανακαλύψουν τις βαθύτερες πεποιθήσεις τους σταδιακά και υπομονετικά, με σκοπό να φτάσουν μόνοι τους σε συμπεράσματα. Έχοντας μελετήσει σε βάθος την ανθρώπινη ψυχολογία ήξερε ότι οι άνθρωποι δύσκολα αποδέχονται τις απόψεις των άλλων, κυρίως όταν αυτές δεν ταυτίζονται με τις δικές τους. Εκείνο που τους γεμίζει είναι να θεωρούν ότι το συμπέρασμα στο οποίο έφτασαν ήταν προϊόν προσωπικής προσπάθειας και εξέλιξης, ακόμη κι αν κάποιος άλλος με τρόπο πλάγιο τους έκανε να καταλήξουν εκεί.
Η μαιευτική μέθοδος χρησιμοποιείται ευρύτατα στις σχέσεις μας. Πόσες φορές δεν έτυχε και σε σας, κρατώντας αρχικά κρυφή τη θέση σας για ένα θέμα, να κάνετε τον συνομιλητή σας να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, που στην πραγματικότητα προήλθαν από πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις που θέσατε; Στις πωλήσεις, για παράδειγμα, ο καλός πωλητής κάνει διαφορετικές (συχνά ρητορικές) ερωτήσεις στον πελάτη για το πόσο έχει ανάγκη ένα προϊόν και τον οδηγεί σταδιακά, χωρίς ο ίδιος να το αντιλαμβάνεται, στο συμπέρασμα πως αυτό που του προσφέρει του είναι όντως χρήσιμο. Στις πιο προσωπικές μας σχέσεις, όταν επιδιώκουμε να στρέψουμε τη συζήτηση στο πόσο σημαντικό είναι να περνάμε ποιοτικό χρόνο με το άλλο μας μισό, αντί να παραθέσουμε επιχειρήματα, ξεκινάμε τη συζήτηση κάπως έτσι: «Τελικά τι αξίζει περισσότερο στη ζωή; Δε θα ήταν ωραίο ένα ταξίδι εκεί; Σκέφτεσαι τι θα μπορούσε να μας προσφέρει»; Με απλές ερωτήσεις και με καλή γνώση των ανθρωπίνων αναγκών μπορούμε να οδηγήσουμε τους άλλους σε «δικά τους» συμπεράσματα και να πετύχουμε ουσιαστικότερη επικοινωνία μαζί τους.
2. Η μέση οδός του Αριστοτέλη
Ο σπουδαίος αυτός φιλόσοφος άφησε παρακαταθήκη σπουδαία κληρονομιά και το γεγονός ότι είναι πρόγονός μας μόνο περηφάνια μάς γεμίζει. Μίλησε για την ηθική, τη σημασία της εκπαίδευσης, τον ορθό λόγο και την υιοθέτηση της μέσης οδού. Υποστήριξε με σθένος ότι ο άνθρωπος για να ζει με πληρότητα χρειάζεται να επενδύσει στη σωματική, ψυχική και πνευματική του υπόσταση. Για τον Αριστοτέλη, η εστίαση σε μια μόνο πτυχή καθιστά τον άνθρωπο ανεπαρκώς πεπαιδευμένο και ουσιαστικά δυστυχισμένο. Αντίθετα, η εσωτερική καλλιέργεια, η πνευματική ανάπτυξη και η περιποίηση του σώματος υπόσχεται μια ισορροπημένη και ευτυχισμένη ζωή.
Η μέση οδός θα μπορούσε να μας γλιτώσει από πολλά προβλήματα, κατά τον Αριστοτέλη, καθώς οι ισορροπίες είναι σημαντικές στη ζωή. Για παράδειγμα, αντί να είμαστε τσιγκούνηδες ή υπερβολικά σπάταλοι μπορούμε να είμαστε απλώς εγκρατείς. Αντί να γίνουμε υπερβολικά διαχυτικοί ή σχεδόν απόμακροι μπορούμε να βρούμε τη «χρυσή τομή» και να είμαστε φιλικοί. Ακόμη και στις ερωτικές σχέσεις, θα λέγαμε ότι ούτε υπερβολική ζήλια ούτε η υπέρμετρη αδιαφορία κάνει καλό. Αυτό που ουσιαστικά μας διασφαλίζει μια υγιή σχέση είναι η φροντίδα του άλλου, η γνώση των επιθυμιών του και το να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του. Η υπερβολική ενασχόληση με τον σύντροφό μας και η απομάκρυνση από τους φίλους μας μας κάνει να ζούμε ζωή μονότονη και μας οδηγεί σε αρνητική προσκόλληση σε μία μόνο σχέση, ενώ στην πραγματικότητα το πλήθος, η ποικιλία και η ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων είναι που βοηθούν στην εσωτερική πληρότητα.
3. Η αλληγορία του σπηλαίου (Πλάτωνας)
Ο Πλάτωνας, μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη, μας θυμίζει μέσα από την αλληγορία του σπηλαίου πόσο σημαντικό είναι οι άνθρωποι να σπάσουμε τα δεσμά της άγνοιας και να αναζητήσουμε την αλήθεια. Σαν άλλοι δεσμώτες στο δικό μας σπήλαιο, έχουμε συχνά ελλιπή και μονόπλευρη γνώση των ανθρωπίνων σχέσεων και των καταστάσεων που μας περιβάλλουν. Δουλειά μας είναι να καλλιεργήσουμε τους εαυτούς μας όσο γίνεται περισσότερο και να αναζητήσουμε την αλήθεια στις ζωές μας. Τροχοπέδη στην προσπάθειά μας στέκεται η άγνοιά μας, που μας κρατά «δεμένους» στην πραγματικότητα που βιώνουμε και μας στερεί την πραγματικότητα που θα αντικρίσουμε αν «σπάσουμε τις αλυσίδες μας» και βγούμε από αυτό που βλέπουμε και κατέχουμε.
Πράγματι ο Πλάτωνας είχε δίκιο. Η έκθεση σε διαφορετικά ερεθίσματα, η ενασχόληση με ένα νέο χόμπι, η εξερεύνηση άλλων πολιτισμών και διαφορετικών τόπων, είναι μόνο μερικοί τρόποι που μπορούν να γίνουν αρωγοί της προσπάθειάς μας να σπάσουμε τα δεσμά των αισθήσεων και των γεγονότων που μας έχουν διαμορφώσει. Η συναναστροφή με άλλους και η σύναψη ουσιαστικών ερωτικών σχέσεων είναι επιπλέον τρόποι να εξελιχθούμε και να έρθουμε πιο κοντά στην αλήθεια.
Καταλήγοντας, καταλαβαίνουμε πως η φιλοσοφία έχει ιδιαίτερη σημασία στη ζωή μας και πραγματική εφαρμογή σε όλο το φάσμα των σχέσεων. Εμείς αναφέραμε μόνο τρεις από τις πολύ σπουδαίες θεωρίες του Σωκράτη, του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, με σκοπό να δείξουμε τη δυνατότητα να βελτιώσουμε τις καταστάσεις που βιώνουμε. Ωστόσο, αν ψάξει κανείς θα βρει κι άλλες ενδιαφέρουσες θεωρίες που θα τον βοηθήσουν να κατανοήσει και να γνωρίσει λίγο καλύτερα τις σχέσεις του με τους άλλους, ώστε να τις εξελίξει. Άλλωστε «κάθε επιστήμη αρχίζει σαν φιλοσοφία και τελειώνει σαν τέχνη». – Γουίλ Ντυράν.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Εύη Λεγάτου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
