«Εξετάσεις». Μία λέξη, πολλά νοήματα αλλά και ανησυχίες. Εσύ τι σκέφτεσαι σαν την ακούς; Μη μου πεις, γράψε! Πάμε να δημιουργήσουμε μαζί έναν πολύ ωραίο νοητό χάρτη με κεφαλαία γράμματα και να κάνουμε έναν καταιγισμό ιδεών γύρω του. Θα χρησιμοποιήσουμε δύο ειδών χρώματα, ένα για τη λέξη «εξετάσεις» κι ένα για αυτές που τη συνοδεύουν. Θα χρειαστούμε επίσης μερικά post it, ένα όμορφο τετράδιο, ένα πολύ καλά ξυσμένο μολύβι, ένα χώρο που θα μας κάνει να νιώθουμε άνετα και πολλή φαντασία.
Δεν έχει σημασία τι είδους μαθητής είσαι· οπτικοακουστικός, κιναισθητικός ή με μαθησιακές ιδιαιτερότητες. Αυτό που έχει σημασία είναι ποιες στρατηγικές μάθησης έχεις ανακαλύψει εσύ ότι σε βοηθάνε να συγκρατήσεις καλύτερα τις πληροφορίες. Έτσι, σε περίπτωση που αισθάνεσαι κάπως μπερδεμένος, πάμε να ξεκαθαρίσουμε μαζί αυτά που θα ήταν καλό να κάνεις για να προετοιμαστείς πριν από τη μεγάλη στιγμή.
1. Παρακολούθησε σχετικά σεμινάρια
Με μια σχετική αναζήτηση στο διαδίκτυο θα ανακαλύψεις βιβλία και σεμινάρια που σου διδάσκουν τεχνικές για να μελετάς σε βάθος και σε πολύ λίγο χρόνο ολόκληρα βιβλία, αλλά και να κατανοείς ακόμη καλύτερα τα όσα διαβάζεις, κάνοντας τη μελέτη σου πολύ πιο ουσιαστική. Ακόμη και ο τρόπος που κρατάς το βιβλίο, η απόσταση που απέχει από τα μάτια σου, αλλά και οι θετικές δηλώσεις ότι θα τα καταφέρεις πριν από τη μελέτη σου, γίνονται αρωγός της προσπάθειάς σου.
2. Βάλε στόχο
Είναι πολύ βοηθητικό να οργανώνεις το διάβασμά σου όσο καλύτερα γίνεται από τη στιγμή που ξεκινάς, μέχρι το τέλος. Εάν σε πιέζει ο χρόνος, γράψε στο σημειωματάριό σου τι θα κάνεις κάθε μέρα μέχρι τις εξετάσεις. Πρόσεξε όμως να θέσεις ρεαλιστικούς στόχους, γιατί πολύ πιθανόν το «δεκαέξι ώρες διάβασμα με μικρά διαλείμματα για νερό, άντε και μαύρη σοκολάτα που βοηθάει στη συγκέντρωση» να σε κάνει να πιεστείς και να πελαγώσεις. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις και έναν πίνακα ανακοινώσεων μικρού μεγέθους, ώστε να κρατήσεις σημειώσεις που θεωρείς σημαντικές και να τις καρφιτσώσεις εκεί, για να τις βλέπεις κάθε φορά που στρέφεις τα μάτια σου προς αυτόν.
3. Να είσαι παρών
Η περισσότερη δουλειά, σε ιδανικές τουλάχιστον συνθήκες, γίνεται μέσα από την παράδοση. Είναι ζωτικής σημασίας να είσαι ψυχικά και όχι μόνο σωματικά στην εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς έτσι θα πάρεις απαραίτητες γνώσεις, θα ζητήσεις πληροφορίες ή -στις περιπτώσεις που δε θα το κάνεις εσύ- θα βοηθηθείς από μια ερώτηση που κάποιος άλλος έχει κάνει για εσένα. Επιπλέον, τα όσα συμβούν μέσα στο μάθημα, τα αστεία, οι ιστορίες που θα ακούσεις, οι εμπειρίες που θα μοιραστείς με τους υπολοίπους, θα σε βοηθήσουν να θυμάσαι καλύτερα αυτά που ακούς. Έχουν περάσει αρκετά χρόνια, αλλά ακόμη και σήμερα θυμάμαι με λεπτομέρεια όλα όσα παρακολουθούσα στο Πανεπιστήμιο, τις γνώσεις και τα προσωπικά βιώματα που μοιράζονταν μαζί μας οι καθηγητές μας, ακόμη και τη συγκίνησή τους. Θυμάμαι τις αίθουσες και τις καρέκλες και έχω τοποθετημένους στο νου μου όλους τους συναδέλφους που ήμασταν μαζί στο κλιμάκιο. Ανακαλώ μέχρι και τα ονόματά τους, όχι επειδή τα είχα σημειώσει, αλλά επειδή τους είχα από τότε συνδέσει με το μάθημα. Τις μέρες που η φυσική σου παρουσία δεν είναι εφικτή, φρόντισε να ζητήσεις από κάποιον, που ξέρεις ότι παρακολουθεί, τις σημειώσεις του.
4. Άκου μουσική
Έχει αποδειχθεί επιστημονικά πως η μουσική και δη η κλασική, βοηθά το μυαλό μας να αποθηκεύει τις πληροφορίες στη μακρόχρονη μνήμη ευκολότερα. Η μουσική μας επιτρέπει να θυμόμαστε ομοιοκατάληκτες λέξεις ή στιχάκια και να τα συνδυάζουμε με αυτά που διαβάζουμε. Μπορούμε ακόμη να προσθέσουμε ρυθμό στις προτάσεις μας και να ψάξουμε ομοιοκαταληξίες, με σκοπό να τις θυμόμαστε ευκολότερα. Παράλληλα, μας βοηθά να αποκτήσουμε ροή στις πληροφορίες που έχουμε συγκεντρώσει και μας δημιουργεί ευχάριστες εικόνες, που θα μας κάνουν αυτόματα σχεδόν να θυμόμαστε όσα διαβάσαμε.
5. Κοινοποίησε στους δασκάλους σου το πώς μαθαίνεις
Με το πέρας του χρόνου, σίγουρα θα έχεις αξιοποιήσει ποικίλες τεχνικές που σε βοηθούν να συγκρατείς τις πληροφορίες και να κάνεις το διάβασμά σου περισσότερο αποδοτικό. Επίσης, ίσως έχεις και εσύ ο ίδιος ανακαλύψει τρόπους που σου επιτρέπουν τόσο να συγκεντρώνεσαι όσο και να αφομοιώνεις. Μπορεί να ζωγραφίζεις τη στιγμή που βλέπεις κάτι ή να πλάθεις μια ιστορία στο μυαλό σου κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Εάν μαθαίνεις καλύτερα όταν ακούς, μπορείς να ηχογραφήσεις τη φωνή σου. Εάν κρατάς προσωπικές σημειώσεις, μπορείς να φτιάξεις σχεδιαγράμματα, χρησιμοποιώντας γραμμές, χρωματιστά στυλό και υπογραμμιστές, ακόμη και διαφόρων μεγεθών και χρωμάτων χαρτάκια. Εγώ, για παράδειγμα, πέρα από όλα αυτά έχω παρατηρήσει ότι μαθαίνω καλύτερα όταν κρατάω σημειώσεις σε μικρού μεγέθους σημειωματάρια και όχι σε φύλλα αναφοράς. Θέλω να είναι όλα συγκεντρωμένα και να ανατρέχω σε αυτά ανά πάσα στιγμή, αφού κρατάω όλα μου τα σημειωματάρια σε ξεχωριστό κουτί.
6. Αποσυνδέσου
Κλείσε το κινητό και το ίντερνετ για όση ώρα μελετάς. Άσε για λίγο τον έξω κόσμο και αφοσιώσου στο κείμενο που έχεις μπροστά σου. Απομόνωσε τις φράσεις που πιστεύεις ότι θα θυμάσαι και αργότερα ή απλοποίησε στο μυαλό σου τις πιο δυσνόητες και προσπάθησε να τις πεις με δικά σου λόγια. Κάνε το φωναχτά και επανέλαβε τη διαδικασία αρκετές φορές. Επεδίωξε να αποσυνδεθείς από αυτά που σου αποσπούν την προσοχή και να συνδεθείς με αυτό που πρόκειται να μελετήσεις.
7. Ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις είναι να διδάξεις
Έχεις ποτέ δοκιμάσει να μεταφέρεις αυτά που διαβάζεις σε κάποιον άλλον; Αν ναι, σίγουρα θα έχεις διαπιστώσει ότι όταν το κάνεις έρχεσαι αντιμέτωπος με την εξής δυσκολία: πρέπει να κάνεις τον συνομιλητή σου να κατανοήσει όσο το δυνατόν καλύτερα αυτό που του λες και να του δώσεις όσες πληροφορίες σου ζητήσει, απαντώντας στις απορίες του. Αυτόματα και μέσα από τις πιθανές ερωτήσεις του παίρνεις κι εσύ επανατροφοδότηση για το τι θυμάσαι, τι όχι και τι θα πρέπει να ξαναδείς για να το μάθεις καλύτερα.
8. Να επιμένεις
Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, όλοι έχουμε έρθει αντιμέτωποι με εξετάσεις που τελικά δεν τις περάσαμε. Η αποτυχία στην πραγματικότητα είναι επιτυχία, αφού μας διδάσκει τι δεν κάναμε καλά και πού αξίζει να προσπαθήσουμε παραπάνω ή με διαφορετικό τρόπο. Ξαναπροσπάθησε όταν θα είσαι πιο έτοιμος, όταν θα είναι πιο ευνοϊκές οι συνθήκες ή όταν θα νιώσεις πως είναι η κατάλληλη στιγμή. Κάποιες φορές το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να δώσουμε χώρο και χρόνο στον εαυτό μας και να είμαστε πάντα ανοιχτοί να μαθαίνουμε. Η επιμονή και η σταθερή πίστη δεν έβλαψαν ποτέ κανέναν.
9. Επιβράβευσε τον εαυτό σου
Οι αγαπημένοι μας συμπεριφοριστές μας διδάσκουν πως η ανταμοιβή είναι ζωτικής σημασίας για να παγιωθεί μια (επιθυμητή) συμπεριφορά. Στο τέλος κάθε κοπιαστικής μέρας, κάνε μια βόλτα με φίλους ή δες μια ταινία που σου αρέσει. Αγόρασε κάτι καινούργιο ή φάε το αγαπημένο σου γλυκό. Με αυτόν τον τρόπο θα συνδέσεις τη μελέτη σου και το πέρας αυτής με κάτι όμορφο και υποσυνείδητα θα επιστρέφεις σε αυτήν ώστε με το τέλος της να απολαύσεις αυτό που σου προσδίδει χαρά.
Μεγαλώνοντας όσο κι αν θέλαμε ν’ αφήσουμε πίσω μας το διάβασμα, μάθαμε καλά ότι όποιο επάγγελμα και να ακολουθήσει κανείς, σίγουρα θα χρειαστεί γνώσεις που τις περισσότερες φορές τις βρίσκει στα βιβλία. Και όσο κι αν μας φαίνεται παράδοξο, πολλές φορές το διάβασμα που κάνουμε μεγαλώνοντας προστίθεται και μεγαλώνει μαζί μας. Όλοι οι καλοί επαγγελματίες γνωρίζουν πως η πράξη τροφοδοτείται πάντα από τη θεωρία, γι’ αυτό και φροντίζουν να ενημερώνονται και να μελετούν σχετικά -και όχι μόνο- με το αντικείμενό τους. Μπορεί κάποια πράγματα να τα αποκτά και να τα κατακτά κανείς με την πάροδο του χρόνου και την τριβή, αλλά όσο πιο πολλά γνωρίζει από πριν, τόσο πιο οχυρωμένος αισθάνεται.
Προσωπικά πιστεύω ότι, ο πιο εγγυημένος τρόπος για να μάθει κανείς είναι «να μάθει πρώτα τον τρόπο που μαθαίνει»! Όποιος κι αν είναι ο δικός σου τρόπος, αφέσου να εμπλακείς στη διαδικασία της μάθησης και να φροντίζεις να δημιουργείς ευκαιρίες που σε διδάσκουν κάθε χρόνο κι από κάτι. Να είσαι ανοιχτός ακόμη και σε αντικείμενα που φαινομενικά δε σε ενδιαφέρουν ή που θεωρείς ότι είναι ανώφελα. Και να θυμάσαι πάντα κάτι που μας έμαθε ο Κομφούκιος, τόσο στις μικρότερες βαθμίδες όσο και στην ανώτερη εκπαίδευση ένας είναι ο κοινός κανόνας: «Πες μου και θα το ξεχάσω. Δείξε μου και θα το θυμάμαι. Κάνε με να το ζήσω και θα το καταλάβω».
Συντάκτης: Εύη Λεγάτου
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
