Από τη γέννησή μας -να μην πούμε από τη σύλληψη- οι γονείς μας αγωνιούν αν θα καταφέρουμε να ανταποκριθούμε στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, αναπτύσσοντας τις δικές μας δεξιότητες και δείκτη ευφυίας. Ας κάνουμε όμως μια σύντομη αναδρομή στις κλίμακες που πραγματεύονται το αναπτυξιακό πηλίκο από τη βρεφική ηλικία, ώστε να καταλήξουμε στο αν και κατά πόσο είναι τελικά αποτελεσματικές και μας βοηθούν να μετρήσουμε το IQ.
Η Nansy Bayle κατασκεύασε μια ευρέως χρησιμοποιούμενη κλίμακα που αξιολογεί τον βαθμό ανταπόκρισης βρεφών και παιδιών ηλικίας 2-42 μηνών σε προβλήματα που καλούνται να επιλύσουν, τα οποία σχετίζονται με την αντίληψη, την ικανότητα να θυμούνται και να κατανοούν, καθώς και τις αδρές και λεπτές κινητικές δεξιότητες.
Ο Arnold Gesell προέβη σε συγκρίσεις μεταξύ βρεφών, ώστε να κατανοήσει τις τυπικές τους συμπεριφορές σε δεδομένη ηλικία και χρονική στιγμή, επινοώντας το αναπτυξιακό πηλίκο ή αλλιώς το IQ, το οποίο αναφέρεται στη γλώσσα, την κίνηση, την κοινωνική συμπεριφορά, την προσαρμοστικότητα στο περιβάλλον και τις επιδόσεις των βρεφών σε αυτούς τους τομείς.
Όσον αφορά τις κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν στις (προ)σχολικές ηλικίες και την ενήλικη ζωή, αξιοσημείωτες είναι του Alfred Binet, του Stanford-Binet, του Wechsler και του Kaufman, όπως παρουσιάζονται στο βιβλίο του Robert Feldman, την επιστημονική επιμέλεια του οποίου έχει κάνει ο Ηλίας Μπεζεβέγκης.
Η Binet διαφοροποιείται ως προς τις ερωτήσεις που γίνονται, ώστε να είναι ανάλογες με την ηλικιακή ομάδα στην οποία αναφέρονται. Έτσι, οι μικροί μαθητές απαντούν σε ερωτήσεις καθημερινότητας ή αναπτύσσουν δεξιότητες συναρμολόγησης, ενώ οι ενήλικες εξετάζονται στο γλωσσικό κομμάτι μέσα από παρομοιώσεις και εύρεση ομοιοτήτων. Η κλίμακα Kaufman προβαίνει σε αξιολόγηση της ικανότητας του ατόμου να κατανοεί και να επεξεργάζεται την ίδια στιγμή πλήθος δεδομένων και πληροφοριών, αλλά αξιολογεί κυρίως την ευελιξία του λόγου.
Τι γίνεται όμως στην πορεία της ανάπτυξης του ανθρώπου; Μπορούν οι ερευνητές να την προκαθορίσουν, βασιζόμενοι μόνο σε αυτά τα -όντως σημαντικά- δεδομένα που παρέχουν οι κλίμακες που αναφέρθηκαν; Στην ερώτηση αυτή σίγουρα κανείς δε θα μπορούσε να απαντήσει με σιγουριά, αφού κατά την ανάπτυξη μπορεί να επέλθουν καθοριστικές αλλαγές στη ζωή ενός ανθρώπου. Γι’ αυτό, πολλοί ήταν οι θεωρητικοί που υιοθέτησαν διαφορετική οπτική σχετικά με τη νοημοσύνη. Ο L. Vygotsky και ο Stenberg, για παράδειγμα, έδωσαν σημασία στην αλληλεπίδραση μικρών και μεγάλων κατά την αξιολόγηση και στην επεξεργασία των πληροφοριών αντίστοιχα.
Από τότε που η συναισθηματική νοημοσύνη μπήκε στη ζωή μας ως έννοια, οι υπόλοιπες θεωρίες άρχισαν να μοιάζουν ήσσονος σημασίας. Ο Daniel Goldman περιγράφει στο αντίστοιχο έργο του την αξία της κατανόησης και της επακόλουθης ανταπόκρισης στα συναισθήματα των άλλων και μαζί με τον Edward Gardner θέτει τα θεμέλια μιας νέας και ευρύτερης οπτικής όσον αφορά τη νοημοσύνη, η οποία δε σχετίζεται αποκλειστικά με τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, αλλά αναφέρεται σε πλήθος ερεθισμάτων και ικανοτήτων που αναπτύσσει κανείς, αξιοποιώντας τα στοιχεία εκείνα που βρίσκονται μέσα του σε πληθώρα.
Οι ερευνητές αυτοί καταρρίπτουν την παλιά αντίληψη που ήθελε τους ανθρώπους να αποδίδουν σε δοκιμασίες προσαρμοσμένες σε ακαδημαϊκά επιτεύγματα, γλωσσικές και μαθηματικές ασκήσεις, και μετατοπίζουν το ενδιαφέρον σε αυτά που τα υποκείμενα μπορούν να κάνουν έχοντας αντίληψη των ερεθισμάτων που τους παρέχει το περιβάλλον, η μουσική, οι διαπροσωπικές τους σχέσεις, ακόμη και ο χώρος. Επομένως, η νοημοσύνη μπορεί να είναι ενδοπροσωπική, διαπροσωπική, μουσική, ακόμη και χωροταξική. Ο Gardner τη διέκρινε σε εννέα υποκατηγορίες, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου εμπλουτίζονται και διευρύνονται. Η πολιτιστική νοημοσύνη είναι ακόμη ένα παράδειγμα του κατά πόσο ο όρος νοημοσύνη καλύπτει ένα ευρύ φάσμα της ζωής. Σύμφωνα με αυτή, κάποιος που χαρακτηρίζεται από υψηλή πολιτιστική νοημοσύνη είναι ικανός να προσαρμόζεται εύκολα σε διαφορετικές κουλτούρες, ήθη και έθιμα.
Γίνεται επομένως κατανοητό, μετά από χρόνια ενασχόλησης με το κομμάτι της νοημοσύνης, ότι οι κλίμακες που αναφέρονται αποκλειστικά σε ακαδημαϊκά επιτεύγματα δεν είναι ικανές να προβλέψουν την πορεία κάθε ανθρώπου, αφού είμαστε όντα που διαμορφωνόμαστε σε τέτοιο βαθμό από το περιβάλλον μας όσο το διαμορφώνουμε. Αν και μπορούμε να λάβουμε σημαντικές πληροφορίες για την ανάπτυξή μας σε σχέση με τους άλλους συνομήλικους μας, καλό θα ήταν να μη στεκόμαστε σε μαθηματικές μετρήσεις, ούτε να βάζουμε ταμπέλες που μπορούν να μας περιορίσουν. Αντίθετα, να θυμόμαστε ότι ο μεγαλύτερος «αντίπαλός» μας στον αγώνα της ζωής είναι οι περιοριστικές πεποιθήσεις μας. Κλείνοντας , λοιπόν, θέλω να αναφέρω την αγαπημένη μου φράση που θεωρώ ότι ταιριάζει στο τι μπορούν τελικά να προβλέψουν οι κλίμακες νοημοσύνης και τι μπορούμε να καταφέρουμε. «What the mind of man can conceive and believe, it can achieve» (Napoleon Hill).
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Εύη Λεγάτου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
