Μετουσίωση· αρνητικές σκέψεις που εκφράζονται με τρόπο θετικό

Κατά την ψυχαναλυτική θεωρία, το άτομο καλείται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του να κατευνάσει τις συγκρούσεις που του δημιουργούν τα ένστικτα, οι επιθυμίες αλλά και οι φόβοι του. Και πώς το κάνει αυτό; Ενεργοποιώντας αυτόματα και με τρόπο ασυνείδητο «μηχανισμούς άμυνας». Κι ενώ οι περισσότεροι από αυτούς έχουν σκοπό να αποτρέψουν την απελευθέρωση της ενέργειας -που συνεπάγεται το άγχος- ώστε να μη γίνει φανερή μια εσωτερική παρόρμηση, υπάρχει ένας μηχανισμός που αντίθετα διοχετεύει την ενέργεια αυτή σε κάτι όχι μόνο αποδεκτό αλλά πραγματικά ωφέλιμο για τον πολιτισμό μας αλλά και για το άτομο που τη βιώνει. Ο μηχανισμός αυτός δεν είναι άλλος από τη «Μετουσίωση».

Στη Μετουσίωση το άτομο μετατρέπει τα επιθετικά του ένστικτα σε κάτι πλήρως δημιουργικό. Ένας καλλιτέχνης, για παράδειγμα, μετουσιώνει μια προσωπική του λαχτάρα σε έργο τέχνης και το τελευταίο γίνεται αντικείμενο θαυμασμού από τους άλλους. Ένας χειρουργός από την άλλη φροντίζει να χρησιμοποιήσει με εξιδανικευμένο και αποδεκτό τρόπο τα εσωτερικά του ένστικτα προς όφελος των ασθενών του. Η ιδιότητα του ψυχιάτρου, αλληλένδετα, μπορεί να εμπεριέχει τη βαθιά επιθυμία του ατόμου να γνωρίζει από πρώτο χέρι τις πολύ προσωπικές στιγμές των άλλων. Ένας ερωτευμένος άνθρωπος που δεν μπορεί λόγω του Εγώ -της κοινωνίας- να εκφράσει τον έρωτά του για κάποιο απαγορευμένο πρόσωπο, ίσως οδηγείται να γράψει ένα ποίημα, ύμνο στην αγάπη του, με μεγάλη απήχηση.

Όλα αυτά τα παραδείγματα συγκλίνουν στο ότι ο εν λόγω μηχανισμός άμυνας -που δίχως αυτόν θα μπορούσε κάποιος να οδηγηθεί σε έντονη ψυχοπαθολογία- δε σπαταλάει την ενέργεια του νου αλλά αντίθετα τη μετατρέπει σε κάτι ιδιαιτέρως δημιουργικό, που έχει ευεργετικά αποτελέσματα τόσο για το άτομο ως μονάδα όσο και για την κοινωνία ως σύνολο.

Οι μηχανισμοί άμυνας, μεμονωμένα, δεν μπορούν να αξιολογηθούν ως απόλυτα καλοί ή απόλυτα κακοί. Σίγουρα όμως η χρησιμότητά τους είναι υψίστης σημασίας -κατά την ψυχαναλυτική θεωρία- για τον περιορισμό του άλογου «Εκείνο» από το έλλογο «Εγώ». Και παρ’ όλο που είναι ασυνείδητοι και μη ελεγχόμενοι από το άτομο, καλό είναι να τους γνωρίζει και να προσπαθεί και το ίδιο να καλλιεργήσει αυτό που η Μετουσίωση το ωθεί: κάτι λιγότερο αποδεκτό σε κάτι εξαιρετικά ωφέλιμο.

Κάνοντάς το αυτό είναι σαν να τους φορά τον μανδύα των θετικών και των ευχάριστων. Έτσι, αντί να απωθεί, θεωρεί ευπρόσδεκτα τα αρνητικά του συναισθήματα και τα μετουσιώνει δίνοντάς τους άλλη υπόσταση, χωρίς, βέβαια, αυτή του η ενέργεια να έχει άσχημες επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία και τους άλλους. Με αυτόν το μηχανισμό, όσα μας βασανίζουν και μας περιορίζουν αποκτούν άλλη διάσταση και αντί να μας περιορίζουν φτάνουν να μας απελευθερώνουν.

Κλείνοντας, λοιπόν, θα λέγαμε ότι η Μετουσίωση αποτελεί μια ιδιαίτερα χρήσιμη στρατηγική του ασυνείδητου νου μας που στόχο έχει όχι μόνο να μας προστατέψει από τις ενοχές για μη αποδεκτές επιθυμίες αλλά και να μας ωθήσει να τις καλλιεργήσουμε και να τις μετατρέψουμε σε ένα πιο χρήσιμο κανάλι, επενδύοντας σε συναισθήματα, δημιουργικότητα και τέχνη. Άλλωστε για τον Φρόιντ «η τέχνη είναι μια διέξοδος στο γενετήσιο πρόβλημα».

Εσείς άραγε πώς μετουσιώνετε και έτσι εκφράζετε τα βαθύτερα ένστικτά σας; Το έχετε σκεφτεί ποτέ;

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!