Όταν η «προσθήκη στο καλάθι» γίνεται εξάρτηση

Ένας από τους πιο ευρέως γνωστούς και ιδιαίτερα χρήσιμους κλάδους της ψυχολογίας είναι αυτός της Κοινωνικής Ψυχολογίας. Πέρα από τις αναρίθμητες εφαρμογές του στην καθημερινότητά μας συνδέεται και με την ολοένα και αυξανόμενη συνήθειά μας -ενίοτε και εμμονή- να «προσθέτουμε προϊόντα στο καλάθι μας» -είτε αυτό είναι πραγματικό είτε εικονικό. Ποια όμως η σύνδεση;

Η Κοινωνική Ψυχολογία ασχολείται ιδιαίτερα με τις τακτικές marketing, την ψυχολογία του πελάτη, αλλά και την κατάλληλη διαφήμιση του προϊόντος. Μιας και ζούμε στην εποχή του διαδικτύου, αλλά και των έξυπνων κινητών που με μια αναζήτησή μας βρίσκουν και μας προτείνουν ένα σωρό παρεμφερή σελίδες, τι ποιο εύκολο από το να στηθούν με έξυπνο τρόπο οι διαδικτυακές επιχειρήσεις και τα e-shop, ώστε να πολλαπλασιάσουν τις ανάγκες μας, στηριζόμενα σε ψυχολογικά στοιχεία για να μας δελεάσουν;

Όταν, λοιπόν, μπαίνεις σε μια σελίδα επειδή έχει 70% έκπτωση ή το προϊόν που είδες υπάρχει σε απίστευτα χαμηλή τιμή, έχεις προφανώς -μαζί με μένα και συ- τσιμπήσει το δόλωμα και έχεις ενδώσει στην τακτική door in the face, κατά την οποία το κεντρικό αίτημα, το να προβείς δηλαδή σε μεγάλες αγορές, έπεται ενός μικρότερου, όπως το να αγοράσεις κάτι πολύ φθηνό, το οποίο και έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να συμβεί.

Έχεις ποτέ δει «τρία προϊόντα και ένα δώρο» ενώ σκρόλαρες κοιτώντας μια μπλούζα που σου άρεσε πολύ; «Απίστευτο, μες το μυαλό μου ήταν; Καλύτερα να πάρω τρία δίνοντας κάτι παραπάνω, παρά ένα. Πω, τι καλή προσφορά!», σκέφτεσαι. Και καλά κάνεις! Ο άνθρωπος όμως που έβαλε την συγκεκριμένη προσφορά, ήξερε πολύ καλά ότι αυτός θα ήταν ένας πολύ έξυπνος τρόπος να δώσεις περισσότερα χρήματα, γι’ αυτό και χρησιμοποίησε την τακτική της «ενδοτικότητας». Σαφώς και σε εξυπηρετεί η αγορά, αλλά εσύ μια μπλούζα ήθελες, είχες σκοπό να διαθέσεις συγκεκριμένο ποσό και τώρα στο καλάθι σου βρίσκονται περισσότερα προϊόντα! Μαγεία;

Ακόμα δεν πείθεσαι; Μήπως σου έχει τύχει να προσθέσεις προϊόντα στο καλάθι σου, αλλά να μην ολοκληρώσεις την αγορά; Το site έρχεται σαν από μηχανής θεός να σε βοηθήσει να διορθώσεις το λάθος σου. Σου στέλνει σχετικό μέιλ μην τυχόν και το ξεχάσεις. «Εξαιρετική οργάνωση έχουν!», σκέφτεσαι. Και καλό marketing θα πρόσθετα εγώ. Με την τακτική αυτή μπορεί να νιώθεις δεσμευμένος και να μη θέλεις να φανείς ασυνεπής απέναντι στις επιλογές σου, οπότε καταλήγεις να ολοκληρώσεις την αγορά, υποκύπτοντας αυτή τη φορά σε μια παραλλαγή της τεχνικής law ball, αφού νιώθεις ότι πρέπει να τηρήσεις την αρχική σου θέση ή συμφωνία για να μην εκτεθείς.

Κάθε πωλητής έχει κάθε δικαίωμα να διαφημίζει τα αγαθά του με τον τρόπο που επιθυμεί και επιβάλλεται να παρέχει κάποιο δέλεαρ στον καταναλωτή. Αυτό βέβαια που θα έπρεπε να μας προβληματίζει είναι το γιατί έχουμε ανάγκη κάθε τρεις και λίγο να αγοράζουμε νέα προϊόντα. Μήπως έτσι προσπαθούμε να γεμίσουμε κενά και να καλύψουμε ανασφάλειες; Ή μήπως συνειδητά επιλέγουμε ν’ ασχοληθούμε με κάτι πέρα από εμάς;

Μήπως κι εσύ είσαι εξαρτημένος απ’ την «προσθήκη στο καλάθι»; Ξέρεις καλά πώς λειτουργεί η αγορά; Πρόσεχε, γιατί το «φαινόμενο του τρίτου ατόμου» έρχεται να σου υπενθυμίσει ότι κανείς δεν ξεφεύγει από τον συνεχή βομβαρδισμό των διαφημίσεων και την καταναλωτική μας κοινωνία. Είναι ωστόσο πολύ αστείο αν το καλοσκεφτούμε να θεωρούμε ότι οι άλλοι είναι πιο επιρρεπείς στις διαφημίσεις από εμάς. Και ακόμη πιο βολικό ταυτόχρονα.

Είναι απόλυτα φυσιολογικό να κάνουμε νέες αγορές για να βελτιώσουμε την καθημερινότητα αλλά και τη διάθεσή μας. Μπορούμε, ωστόσο, να περιορίσουμε τις άσκοπες και να αρκεστούμε σε όσα πραγματικά θέλουμε. Αυτές τις μέρες βρε παιδιά, ας προσθέσουμε ουσία στο καλάθι της ζωής μας κι ας μην ξοδέψουμε ακόμη μια περιουσία!

Υ.Γ. Συγγνώμη που θα τελειώσει έτσι άδοξα, αλλά τώρα θυμήθηκα ότι σε λίγο λήγει μια προσφορά με κάτι μπλούζες που κοιτούσα το πρωί και είναι κρίμα να τη χάσω. Εξάλλου αυτή την εβδομάδα πρόσθεσα μόνο τρία προϊόντα στο καλάθι των αγορών μου! Λυπηρό.