Η ψυχαναλυτική θεωρία του Φρόιντ είναι βασισμένη στο γεγονός ότι οι ερωτικές και επιθετικές ορμές κυριαρχούν στη ζωή των ανθρώπων, ψάχνοντας κατάλληλους και κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους να εκφραστούν. Το «Εκείνο», ένα από τα δομικά συστατικά της προσωπικότητας, απαρτίζεται από δυο κινητήριες δυνάμεις-ένστικτα, της ζωής και του θανάτου, που συνυπάρχουν και καθοδηγούν τις ενέργειες του πρωτόγονου «Εκείνο» και σχετίζονται με την ικανοποίηση βασικών για την επιβίωση αναγκών και την ύπαρξη διαδικασιών που σχετίζονται με την επιστροφή μας σε μια κατάσταση γαλήνης, αντίστοιχα. Σκοπός του άρθρου, ωστόσο, δεν είναι να σταθούμε στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα φροϋδική άποψη για τα ένστικτα αυτά, αλλά να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τους ανθρώπους εκείνους που ορμώμενοι από την ανεξέλεγκτη διάθεσή τους προβαίνουν σε δηλώσεις και επιδείξεις της «φοβερά αξιόλογης ερωτικής τους ζωής». Είναι η η ενέργεια του ενστίκτου της ζωής εκείνη που τους ωθεί σε «προγραμματικές δηλώσεις» σχετικά με τις επιδόσεις τους στον ερωτικό τομέα ή η ανάγκη τους να εντυπωσιάσουν και να γίνουν αντικείμενο θαυμασμού; Μήπως το κάνουν ασυνείδητα, προσπαθώντας να δελεάσουν τους υποψήφιους παρτενέρ ή παρασύρονται από κόμπλεξ κατωτερότητας;
Συνήθως, η ανάγκη εντυπωσιασμού είναι περισσότερο έντονη και συνάμα πιο αποδεκτή από άτομα μικρής ηλικίας, που δεν έχουν στο ενεργητικό τους σχέσεις που θα αποδείκνυαν έμπρακτα τις επιτυχίες τους στο ερωτικό τομέα. Είναι κατανοητό ένας νέος άνθρωπος να νιώθει κάποιες φορές ανασφαλής όσον αφορά την ερωτική του ζωή και να προβαίνει σε πράξεις που, χωρίς να το καταλαβαίνει, τον εκθέτουν και δεν τον ωφελούν, σε μια προσπάθεια προβολής του εαυτό του, δίνοντας πολλές πληροφορίες για θέματα που θα έπρεπε να κρατήσει μακριά από τους άλλους. Από την άλλη, οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι αναμένεται να ακολουθούν το ρητό που λέει τα «εν οίκω μη εν δήμω» και να προφυλάσσουν την προσωπική τους ζωή. Παρατηρείται, ωστόσο, μια ανούσια προβολή λεπτομερειών, με σκοπό να προσελκύσουν τον ερωτικό τους σύντροφο, χαρακτηριστικό όχι μόνο του ενός ή του άλλου φίλου, αλλά γενικότερα, ως απόρροια πρόκλησης θαυμασμού και περιέργειας που άλλοτε χρησιμοποιείται και ως μέθοδος φλερτ.
Ακόμη, δεν είναι λίγοι εκείνοι που χωρίς να έχουν επίγνωση των λεγομένων τους παραθέτουν αναλυτικά τους λόγους που τους κάνουν -κατά τη γνώμη τους πάντα- αξεπέραστους συντρόφους και εραστές. Θα το έχετε παρατηρήσει κι εσείς ότι δε διστάζουν να αφήσουν υπονοούμενα για το πόσο καλοί είναι στον ερωτικό τομέα και δεν χάνουν ευκαιρία να πουν πικάντικες ιστορίες στην παρέα, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι μπορεί να φέρνουν σε αμηχανία τους άλλους συμμετέχοντες. Οι ιστορίες αυτές, στις οποίες πάντα υπερτονίζεται το γεγονός ότι αυτοί τα καταφέρνουν καλύτερα από τους άλλους, καταντούν γελοίες και ανούσιες, αφού είναι κοινώς αποδεκτό ότι το αποτέλεσμα της ερωτικής πράξης είναι συνονθύλευμα μιας σειράς διαδικασιών στις οποίες η ερωτική χημεία -και όχι τόσο τα προσόντα και η εμπειρία του ενός- είναι υψίστης σημασίας.
Εάν ο A. Adler, εισηγητής της Ατομικής Ψυχολογίας, είχε δίκιο και οι άνθρωποι όντως αγωνιούν να αντισταθμίσουν το «αίσθημα κατωτερότητας» που βίωσαν στην παιδική τους ηλικία, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε την ανάγκη κάποιων να εντυπωσιάσουν προβάλλοντας τα ερωτικά τους επιτεύγματα. Σε μια προσπάθεια να προσπεράσουν άλλες αδυναμίες τους, τονίζουν αυτό που θεωρούν ότι κατέχουν καλύτερα, ώστε να βιώσουν ένα αίσθημα ικανοποίησης και επιβεβαίωσης ότι τα καταφέρνουν καλά τουλάχιστον σε έναν τομέα της ζωής τους. Οι δηλώσεις τους, ωστόσο, μπορεί να σημαίνουν και το ακριβώς αντίθετο. Εστιάζουν, δηλαδή, σε επιδόσεις που είτε θα ευχόντουσαν να έχουν και αποτελούν άπιαστο όνειρο είτε έχουν την ψευδαίσθηση ότι έχουν αρνούμενοι να δεχτούν ότι χρήζουν βελτίωσης με σκοπό να καλύψουν αδυναμίες και να προϊδεάσουν τον παρτενέρ τους, που με τη σειρά του αναρωτιέται μήπως κάτι δεν έκανε ο ίδιος καλά, σε περίπτωση που η έκβαση της συνεύρεσης δεν είναι η αναμενόμενη. Ένα είναι σίγουρο, ωστόσο. Εμμένοντας σε περιγραφές και συζητήσεις αυτοί που υπερτονίζουν τα προσόντα τους, κινδυνεύουν να κάνουν το συνομιλητή τους επιφυλακτικό και όχι περίεργο να ανακαλύψει εάν τα λεγόμενά τους είναι αλήθεια.
Εάν φτάνουμε σε σημείο να υπερηφανευόμαστε για κάτι που γίνεται εκατομμύρια χρόνια σε όλο το ζωικό βασίλειο απαρχής κόσμου και είναι αυτονόητο ότι θα συμβαίνει ακόμη και μετά από εμάς, μάλλον θα πρέπει να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα και να ψάξουμε τους λόγους που μας παρακινούν να το κάνουμε. Ας πάψουμε να δημιουργούμε προσδοκίες, ανεξάρτητα από το εάν τις ικανοποιούμε ή όχι, κι ας εστιάσουμε στην ποιότητα των σχέσεών μας, λαμβάνοντας υπόψιν μας ότι δεν είναι ανάγκη να προβάλλουμε τον εαυτό μας μέσα από περιγραφές για τις ερωτικές μας εμπειρίες και δεξιότητες. Μπορεί ο Oscar Wild να το έθεσε ορθά και «όλα να γίνονται για τον έρωτα, εκτός από τον ίδιο τον έρωτα», αλλά μεγαλώνοντας όλοι ανακαλύπτουμε πως ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός! Οι πράξεις μιλούν από μόνες τους και οι προγραμματικές δηλώσεις είναι κείμενα προορισμένα για πολιτικούς σκοπούς.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.