Έχουμε αρκετές φορές αναφερθεί στις τρεις συνιστώσες και τα θεραπευτικά αποτελέσματα της ψυχοθεραπείας. Η έννοια, ωστόσο, χρησιμοποιείται ευρύτατα κι από ανθρώπους που δεν ασχολούνται με τον κλάδο της ψυχολογίας· κι αυτό γιατί είναι πολλά εκείνα που λειτουργούν μέσα μας με τρόπο καθαρτικό κι εξαγνιστικό. Για τον καθένα, η θεραπεία του μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό: Να είναι η θάλασσα ή το βουνό, η ηρεμία ή η πολυκοσμία, η αποστασιοποίηση ή η ανάλυση. Όμως σ’ αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με το κομμάτι εκείνο της ζωής μας που καθοδηγεί σε μεγάλο ποσοστό τις ενέργειές μας, τι σχέσεις μας. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να απαντήσουμε στο ερώτημα: «Είναι οι υγιείς μας σχέσεις μια μορφή ψυχοθεραπείας»;
Καταρχάς, η ψυχοθεραπεία στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην ειλικρινή σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Έτσι και σε διαπροσωπικό επίπεδο, μια ειλικρινής κι εκ βαθέων συνύπαρξη μας διασφαλίζει υψηλά επίπεδα χαράς και νηφαλιότητας. Όταν εκφραζόμαστε και πράττουμε ελεύθερα, βιώνουμε εσωτερική πληρότητα κι ανακούφιση που είμαστε ο εαυτός μας. Θα μου πείτε, βέβαια, ότι δεν είναι πάντα έτσι τα πράγματα, αφού αρκετές φορές κρύβουμε τις πραγματικές επιθυμίες μας από φόβο. Όμως είναι κι αυτό μέρος της αλλαγής μας, που σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται λίγο περισσότερο χρόνο για να επέλθει. Το «μοίρασμα» του συναισθήματός μας ίσως αργήσει να συμβεί, όμως το μόνο σίγουρο είναι ότι όταν συμβεί, χωρίς να φοβόμαστε τις συνέπειες και χωρίς να διακατεχόμαστε από προκαταλήψεις και λανθασμένες κρίσεις για το τι θέλει ο άλλος, θα νιώσουμε μια ανακούφιση παρόμοια μ’ εκείνη που αισθανόμαστε όταν κλείνουμε την πόρτα, μετά από μια επίσκεψη στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή μας.
Η αυθεντικότητα των συμβαλλόμενων είναι σημαντική τόσο στην ατομική όσο και στην ομαδική ψυχοθεραπεία, ακριβώς όπως και στην προσωπική μας ζωή. Το να προσποιούμαστε ότι δεν καταλαβαίνουμε, ότι δε συμβαίνει τίποτα ή ότι είμαστε χαλαροί, χωρίς την πραγματικότητα να συμβαίνουν αυτά, δεν μπορεί να μας οδηγήσει να βιώσουμε υψηλά επίπεδα ικανοποίησης. Μπορεί αντίθετα να παγιωθεί και να μας γίνει συνήθεια να αποκρύβουμε κομμάτια του εαυτού μας. Όμως, μια αληθινή ερωτική σχέση μας κάνει να πετάμε στον ουρανό, μας δίνει αόρατα φτερά και μας εξοπλίζει με το υπέροχο αίσθημα της εκπλήρωσης των θέλω μας. Όπως ακριβώς κάνει και μια υγιής φιλική σχέση, με τα καλά της και με τα κακά της.
Στην ψυχοθεραπεία η σχέση που αναπτύσσεται είναι σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Ο θεραπευόμενος θα πρέπει να εμπιστευθεί τον θεραπευτή, ο οποίος με τη σειρά του θα βοηθήσει στο χτίσιμο και την ενίσχυση ακόμη περισσότερης οικειότητας με το περιστατικό του. Έτσι και στις σχέσεις, οι κοινές εμπειρίες, οι δοκιμασίες και ο χρόνος θα παίξουν καθοριστικό ρόλο. Κι όταν όλα συνωμοτήσουν, θα επέλθει και η αμοιβαία πίστη. Επιπλέον, σε όλο αυτό θα βοηθήσει και το ένστικτό μας, που μας καθοδηγεί σε μεγάλο βαθμό κι είναι υπεύθυνο ακόμη και για το σε ποιον θα ανοιχτούμε και θα ξετυλίξουμε κομμάτια που δεν είναι εμφανή με την πρώτη ματιά.
Κι είναι λες και το νιώθουμε ποιος πρέπει να είναι αυτός που θα μας γνωρίσει καλύτερα. Γι’ αυτό και δε θα πρέπει να βγάζουμε πολύ βιαστικά συμπεράσματα όταν γνωρίζουμε κάποιον· γιατί μπορεί να θέλει χρόνο ν’ ανοιχτεί και να νιώσει άνετα. Ίσως θα ήταν καλύτερο να προσπαθήσουμε να τον καταλάβουμε κι έτσι να περάσουμε σε μια ακόμη βασική προϋπόθεση, ώστε η σχέση που θα αναπτυχθεί να λειτουργήσει θεραπευτικά.
Η προϋπόθεση αυτή είναι η ενσυναίσθηση· η βαθιά δηλαδή κατανόηση του άλλου. Η κατανόηση όμως ενός άλλου ανθρώπου απαιτεί πρώτα και κύρια κατανόηση του εαυτού μας. Κι αυτό το τελευταίο σίγουρα δε γίνεται εν μία νυκτί, απλώς επειδή το θέλουμε. Κάθε μέρα ανακαλύπτουμε τις αντοχές μας, εξερευνούμε τα όριά μας, αναθεωρούμε και προσαρμοζόμαστε, αναλόγως τα όσα βιώνουμε. Η διαρκής μας εξέλιξη συμβαδίζει και με την αλληλεπίδρασή μας με τους άλλους, αφού ζούμε οργανωμένοι σε κοινωνίες. Το παράδοξο είναι ότι ενίοτε η γνώση του δικού μας μοναδικού κόσμου έρχεται μέσα από τη συναναστροφή μας με τον περίγυρό μας, μέσα από τις ζυμώσεις των σχέσεών μας και καθρεφτίζεται στα μάτια μας ως αντανάκλαση.
Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο θα πρέπει από μικρή ηλικία να καλλιεργήσουμε το αίσθημα της κατανόησης των συναισθημάτων των άλλων, διερωτώμενοι γιατί προβαίνουν στις πράξεις που προβαίνουν ή ακούγοντάς τους προσεκτικά κάθε φορά που μας απευθύνουν το λόγο. Κάνοντάς το αυτό δημιουργούμε τις βάσεις για υγιείς και μακροχρόνιες σχέσεις, που μας ανταποδίδουν την αφοσίωσή μας με ηρεμία και θετικά συναισθήματα. Συνεπώς, η ενσυναίσθηση προκύπτει δουλεύοντας τα υπάρχοντα ένστικτά μας αλλά και μέσα από προσωπική ενδοσκόπηση και παρατήρηση.
Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει ν’ αντικαταστήσουμε τη θεραπευτική συνεδρία με μια φιλική κουβέντα, γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε λανθασμένα συμπεράσματα ή ακόμη και να μην έχουμε τα μέγιστα οφέλη που μας υπόσχεται η πολύ χρήσιμη επιστήμη της Ψυχολογίας.
Στην αρχική μας ερώτηση, λοιπόν, για το αν οι σχέσεις μας είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας θα μπορούσαμε ν’ απαντήσουμε θετικά, αρκεί να μην προσπαθήσουμε ν’ αντικαταστήσουμε την πραγματική επιστήμη της Ψυχοθεραπείας με τις φιλικές μας σχέσεις. Οι δεύτεροι μας προσφέρουν την αγάπη και την αφοσίωσή τους, αλλά μην κατέχοντας όλα τα απαραίτητα εργαλεία- την εξειδίκευση και την αντικειμενικότητα που μας παρέχουν οι ειδικοί. Οπότε εν τέλει, καταλήγουμε στο είναι και δεν είναι. Μάλλον όπως όλα στη ζωή, χρειάζεται εκείνη η λεπτή γραμμή ανάμεσα στο προσφέρω τη ζωή μου και στο ζω για να είναι ευτυχισμένος. Όρια που καμιά φορά η αγάπη αδυνατεί να βάλει. Ενώ η ψυχολογία, ποτέ.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Εύη Λεγάτου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
