Μια από τις βαθύτερες ανάγκες μας είναι να νιώθουμε δυνατοί και ικανοί να υλοποιήσουμε μικρούς και μεγάλους στόχους. Τους τελευταίους ας τους θεωρήσουμε μακροχρόνιο αποτέλεσμα των πρώτων, στους οποίους και θα εστιάσουμε. Πόσες φορές δεν έτυχε να δεις κάποιον να επιμένει να συναρμολογήσει μόνος μια ντουλάπα ή να αναπαλαιώσει ένα έπιπλο σε μια προσπάθεια να του ξαναδώσει ζωή;
Το φαινόμενο «ΙΚΕΑ», όπως αποκαλείται, αντικατοπτρίζει την εσωτερική μας ανάγκη να αντλήσουμε ικανοποίηση κάνοντας κάτι μικρό και εύκολα υλοποιήσιμο. Πήρε όνομά του από τη γνωστή εταιρεία επίπλων, κυρίως γιατί σχετίζεται άμεσα με την κατασκευή ενός αντικειμένου. Στην ίδια λογική, το περίφημο diy (do it yourself) κίνημα έχει όλο και μεγαλύτερη απήχηση από άτομα που καταπιάνονται με λογής λογής έργα -από την κατασκευή χριστουγεννιάτικων ειδών μέχρι την παρασκευή γλυκισμάτων.
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά που αντικατοπτρίζονται στο φαινόμενο «ΙΚΕΑ» και του δίνουν υπόσταση; Καταρχάς, η αίσθηση «αυτοαποτελεσματικότητας» είναι αυτή που μας ωθεί να ζωγραφίσουμε με τις κατάλληλες οδηγίες μια εικόνα ή να συναρμολογήσουμε το νέο περίπλοκο παιχνίδι του παιδιού μας. Η κοινωνικογνωστική θεωρία βασίζεται σε πολύ μεγάλο μέρος της στην αίσθηση αυτή. Γνωρίζοντας ότι μπορούμε να φέρουμε εις πέρας ένα έργο γεμίζουμε θετικά συναισθήματα που τονώνουν την αυτοπεποίθησή μας. Γι’ αυτό, θα έχετε παρατηρήσει ότι ένα μικρό παιδί που κατορθώνει να διεκπεραιώσει ένα δύσκολο για το ίδιο έργο αισθάνεται ικανό να κάνει περισσότερα πράγματα, ακόμη κι αν δεν ανταποκρίνονται στην ηλικία και στις πραγματικές του ικανότητες. Σε αντίθετη περίπτωση, φαίνεται να απογοητεύεται, ενώ ενίοτε δε διστάζει να αποκαλέσει τον εαυτό του μέχρι και «άχρηστο».
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του εν λόγω φαινομένου είναι ότι το άτομο που καλείται να φτιάξει ή να συναρμολογήσει κάτι μόνο του αντλεί ακόμη περισσότερη χαρά όταν οι οδηγίες είναι ελάχιστες ή ανύπαρκτες. Η αίσθηση ότι πρέπει να κάνει παραπάνω προσθέτει στην όλη προσπάθεια το στοιχείο της πρόκλησης που λειτουργεί ως κίνητρο που μας ωθεί να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και τα όριά μας. Η ύπαρξη προκλήσεων είναι σημαντική σε όλες τις ηλικίες και ιδιαίτερα στην εφηβεία, κατά την οποία ο έφηβος έχει ανάγκη να νιώσει ότι πραγματώνεται, καταφέρνοντας να ολοκληρώσει μικρά και μεγάλα έργα που του έχουν ανατεθεί. Γι’ αυτό πολλές φορές, ακόμη κι ως ενήλικες, όταν ξέρουμε ότι κάτι είναι ιδιαίτερα δύσκολο και θα μας παιδέψει, σκεφτόμαστε «challenge accepted»!
Το φαινόμενο «ΙΚΕΑ» δεν εστιάζει μόνο στο τελικό αποτέλεσμα -το οποίο σαφώς και είναι σημαντικό για να αποκτήσει κανείς την αίσθηση «αυτοαποτελεσματικότητας»- αλλά και στη διαδικασία αυτή καθαυτή. Συγκεκριμένα, το άτομο νιώθει ότι το προϊόν που προκύπτει από τις προσπάθειές του μπορεί να μην είναι τέλειο ή όπως ακριβώς το φανταζόταν, αλλά είναι δικό του. Το να κάνεις, λοιπόν, ένα γλυκό, όπως το φαντάζεσαι ή ενώ θυμάσαι στο περίπου μια συνταγή που σου είπε πει κάποτε η μάνα σου, μπορεί να μη φέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, αλλά σε περίπτωση που η παρασκευή γλυκών δε συμπεριλαμβάνεται στα ταλέντα σου, μόνο και μόνο η ενασχόληση προσδίδει αίσθημα βαθιάς ικανοποίησης και δημιουργικότητας. Όταν μάλιστα το γλυκό προσφέρει κάτι παραπάνω από αυτό που λέμε «τρώγεται», η χαρά σου είναι διπλή.
Τέλος, αυτό που κάνει το φαινόμενο «ΙΚΕΑ» υπαρκτό σε όλες τις πτυχές της ζωής μας είναι ότι κάθε πρόκληση αντιμετωπίζεται παράλληλα ως μια νέα ευκαιρία να αναδείξουμε τα ταλέντα μας. Μπορεί αρχικά να μην το πιστεύουμε αλλά είναι γεγονός ότι όλοι είμαστε ικανοί να κατασκευάσουμε ένα τραπέζι σαλονιού ή να συναρμολογήσουμε μια συρταριέρα -με ή χωρίς τις κατάλληλες οδηγίες. Ο χρόνος δεν έχει καμία σημασία, αν το αποτέλεσμα είναι ή τουλάχιστον πλησιάζει αυτό που θέλουμε. Ωστόσο, καλού-κακού, την επόμενη φορά που θα βρεθείς στο συγκεκριμένο κατάστημα μην παραλείψεις να τσεκάρεις ότι στο κουτί της συσκευασίας περιλαμβάνονται λεπτομερείς οδηγίες. Όχι γιατί δε θα καταφέρεις να φτιάξεις αυτό που τελικά δείχνει η εικόνα, αλλά γιατί αν πρόκειται για μια βιβλιοθήκη -σε αντίθεση με ένα ελαφρώς διαφοροποιημένο από την αρχική συνταγή γλυκό- καλό θα ήταν να μη σου έρθει στο κεφάλι!
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Εύη Λεγάτου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
