Η γέννηση του κινηματογράφου και τα πρώτα του χρόνια

Φώτα, κάμερα και πάμε!

Κινηματογράφος! Σπουδαία υβριδική τέχνη καθώς αντλεί στοιχεία από άλλες τέχνες, όπως το θέατρο, τη ζωγραφική, τη μουσική κ.α. Το κείμενο και η συνεισφορά του εκάστοτε σκηνοθέτη, μαζί φυσικά με τους ανάλογους συντελεστές οδηγούν προς την κινηματογραφική ταινία, εκεί που ξεκινάει το καλλιτεχνικό όραμα.

Αλίμονο στον άνθρωπο που δεν έχει δει στη ζωή του έστω μια ταινία κι ένα μεγάλο μπράβο σ’ όλους όσους γελάσαμε με την ψυχή μας, κλάψαμε, ταυτιστήκαμε και μας πήρε ο ύπνος στον καναπέ με έναν κουβά ποπ κορν στο στόμα βλέποντας μια ταινία. Ένα τεράστιο ευχαριστώ σ’ εκείνους τους σπουδαίους συντελεστές μιας ταινίας, που μας χάρισαν ανεπανάληπτες στιγμές.

Ήξερες πως η λέξη σινεμά είναι γαλλική και προέρχεται από το ελληνικό κινείν- κινούμαι; Μάλιστα επινοήθηκε από τον Λεόν Μπουλί, αφού οι αδελφοί Λυμιέρ κατάφεραν να κάνουν το μεγάλο βήμα, βασιζόμενοι στην εφεύρεση του κινητοσκοπίου και κατασκεύασαν τη φορητή συσκευή του κινηματογράφου και την ανακάλυψη της φωτογραφικής μηχανής (camera obscura).

Η εφεύρεσή του δεν ήταν μια απλή υπόθεση, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξαν αντιδικίες για τα δικαιώματά μιας ταινίας οπότε η ανάπτυξη του κινηματογράφου αργούσε όλο και περισσότερο, δίνοντας έτσι μια μεγάλη ευκαιρία στη Γαλλία να μεγαλουργήσει στην παγκόσμια αγορά. Από το 1980 έως σήμερα υπάρχει μεγάλη αυξητική πρόοδος στην 7η τέχνη και μπορούμε να πούμε πως και αυτή -όπως κι οι υπόλοιπες τέχνες-, πέρα από ψυχαγωγικό μέσο έχει μεγάλη επιρροή σε πρότυπα, τάσεις ακόμα και πολιτικές θέσεις κι ιδεολογίες.

Tα πρώτα χρόνια 1880-1904

Εκεί, κάπου ανάμεσα στα τέλη της Βικτωριανής εποχής και της βιομηχανικής επανάστασης η αποτύπωση της λαικής κουλτούρας περιοριζόταν στα θεάματα που προσέφεραν οι περιοδείες θεατρικών παραγωγών σε διάφορες πόλεις τις Αμερικής. Οι παραγωγές όμως ήταν αρκετά δαπανηρές και ο κόσμος έπρεπε να διανύσει μεγάλες αποστάσεις για να παρακολουθήσει θέατρο, κι έτσι ο κινηματογράφος έδωσε τη λύση! Αφού αποτελούσε φθηνότερο και απλούστερο τρόπο μαζικής διασκέδασης, μιας και κατέγραφε μαζικά τους ηθοποιούς, ώστε κάθε ταινία να μπορεί να προβληθεί σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Και αναφέρομαι σ’ εποχές που δεν υπήρχαν ακόμη αεροπορικά ταξίδια, και ο κόσμος διασκέδαζε με τσίρκο, λούνα πάρκ και Music hall! Η αρχή λοιπόν έγινε από την ανακάλυψη διαφόρων οπτικών μέσων όπως το φενακιτοσκόπιο, το ζωοτρόπιο, ο μαγικός φανός, το πραξινοσκόπιο, το κιντητοσκόπιο, το βιοσκόπιο και η ανακάλυψη της φωτογραφίας του Loui Daguerre το 1839.

Οι πέντε βασικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία

Με τη βοήθεια διαφόρων οπτικών παιχνιδιών της εποχής όπως το κινητοσκόπιο, όπου εφευρέτης ήταν ο Ζοσέφ Πλατώ, οι επιστήμονες κατέληξαν στο γεγονός ότι το ανθρώπινο μάτι μπορεί να εκλάβει γύρω στις 16 διαδοχικές εικόνες το δευτερόλεπτο για να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση της κίνησης. Η δυνατότητα να προβληθεί μια γρήγορη σειρά εικόνων πάνω σε μια επιφάνεια ήταν επίσης μια από τις βασικές προϋποθέσεις ώστε να δημιουργηθεί μια ταινία και ο μαγικός φανός έδωσε τη λύση, χωρίς όμως να είναι τελείως αποτελεσματικός καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα προβολής σε μεγάλο αριθμό εικόνων κι ανάλογη ταχύτητα.

Απαιτούμενη ήταν επίσης και η χρήση της φωτογραφίας, έτσι ώστε να μπορούν να αποτυπώσουν διαδοχικές εικόνες σε μια καθαρή επιφάνεια, τα 16 ή περισσότερα καρέ που έπρεπε να τραβηχτούν σ’ ένα μόνο δευτερόλεπτο, όπου και θα έπρεπε να έχουν μικρό χρόνο έκθεσης. Άργησε αρκετά να εμφανιστεί η πρώτη φωτογραφία, αποτυπώθηκε σε μια γυάλινη πλάκα το 1826 από τον Claude Niepce με χρόνο έκθεσης 8 ώρες. Για αρκετά χρόνια οι φωτογραφίες αποτυπώνονταν σε γυάλινες ή μεταλλικές πλάκες χωρίς τη χρήση αρνητικών, το 1839 o Fox Τalbot εφηύρε το αρνητικό χαρτί. Τότε λοιπόν με τη βοήθεια του μαγικού φανού οι φωτογραφικές εικόνες άρχισαν να αποτυπώνονται σε γυάλινες διαφάνειες. Το 1878 κατάφεραν να αποδώσουν έναν χρόνο έκθεσης που αντιστοιχούσε σε δέκατα του δευτερολέπτου με τις γυάλινες πλάκες, μα μόνο μια μικρή σειρά από εικόνες μπορούσε να να καταγραφεί.

Επομένως το ζητούμενο σε αυτό το στάδιο ήταν ένα εύκαμπτο υλικό να αντικαταστήσει τις πλάκες. Το 1888 ο George Eastman εφηύρε μια φωτογραφική μηχανή που αποτύπωνε τις φωτογραφίες σ’ ένα ρολό ευαίσθητου χαρτιού, με την ονομασία Kodak. Πλέον ήταν πιο εύκολη η διαδικασία της αποτύπωσης μιας φωτογραφίας ακόμα και για τους ερασιτέχνες. Τον επόμενο χρόνο ο Eastman έδωσε μια ακόμα πινελιά μ’ ένα ρολό φίλμ από διάφανο σελιλόιντ μ’ αποτέλεσμα να φέρνει την εποχή πιο κοντά στον κινηματογράφο.

Τελευταία προϋπόθεση ήταν να βρεθεί ένας κατάλληλος μηχανισμός με διακεκομμένη κίνηση του φιλμ μέσα στις μηχανές λήψης και προβολής έτσι ώστε το φίλμ μιας κινηματογραφικής μηχανής προβολής να σταματάει στιγμιαία. Σ’ αυτήν την περίπτωση ένας φωτοφράκτης-κλείστρο έδωσε τη λύση. Το κλείστρο ήταν ένας μηχανισμός που αφορούσε στη διάρκεια της εκφώτισης όσο το φιλμ βρισκόταν σε κίνηση. Έτσι φτάσαμε στη δεκαετία του 1890 όπου πλέον είχαμε τις κατάλληλες τεχνικές συνθήκες για την ανέλιξη του κινηματογράφου. Το θέμα πλέον ήταν να κάνουν την εμφάνισή τους οι εξίσου σπουδαίοι εφευρέτες που θα συναντήσουμε στα επόμενα ραντεβού μας και να συνδέσουν όλα αυτά τα στοιχεία μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο ώστε να γεννηθεί η αυτού μεγαλειότης, ο Κινηματογράφος.

Πηγή: Kristin Thompson, David Bordwell, Film History: An Introduction