Πότε φτιάχτηκε η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων;

Ας θυμηθούμε το παιδί που έχουμε μέσα μας κι εκείνες τις ωραίες μέρες που όλοι ξυπνούσαμε από το χάραμα για να δούμε τα αγαπημένα μας κινούμενα σχέδια και μετά ξεκινούσε η μέρα. Ας σηκώσουν τα χέρια όσοι ακόμη δε χάνουν κινούμενο σχέδιο τα Σουκού, ή βλέπουν όλες αυτές τις μαγικές ταινίες ξανά και ξανά! Εγώ θα σας πω για το πώς αυτή η ξεχωριστή κατηγορία στο σινεμά, -τα κινούμενα σχέδια- κατέκτησαν θεατές και κριτικούς, μέσα από τη μεγάλη οθόνη.

Όλα ξεκίνησαν βέβαια με τον Emile Reynaud και το πραξινοσκόπιο από το 1877, όπου προέβαλε σε ζωγραφισμένα σκηνικά, μικρής διάρκειας ταινίες από ζωγραφισμένα σχέδια στο χέρι. Στη συνέχεια ο J.Stuart Blackton, ιδρυτής της Vitagraph, εργάστηκε σε αρκετές ιστορίες κινουμένων σχεδίων, ή αλλιώς, ταινίες εμψύχωσης. Συγκεκριμένα το 1906, η ταινία του Humorous phases of funny faces ήταν από τις πρώτες που αποτελούνταν από σκίτσα προσώπων που έκαναν σταδιακή εμφάνιση, με μερικές γραμμές να κινούνται γύρω τους, μέχρι που στο τέλος, τα πρόσωπα ανοιγόκλειναν το στόμα τους.

Στην Ισπανία την ίδια περίοδο ο Segundo de Chomón, χρησιμοποιώντας διάφορα αντικείμενα, κατέγραφε καρέ-καρέ τις αλλαγές θέσεων με την ψευδαίσθηση ότι κινούνται αληθινά. Έτσι, γύρισε την ταινία “Le theatre de Petit Bob” από μια μεγάλη εταιρεία που συνεργαζόταν με τον ταλαντούχο κινηματογραφιστή Émile Cohl. Τεχνικά, ο Cohl τοποθετούσε ζωγραφισμένα σχέδια σε χαρτί κι έπειτα σε μια γυάλινη φωτισμένη πλάκα, έτσι ώστε ν’ αντιγράφει την επόμενη κίνηση στο επόμενο καρέ.

Ένας ακόμη σημαντικός δημιουργός κινούμενων σχεδίων ηταν κι ο Winsor Mc Cay. Σε ηλικία 21 ετών, ο McCay άρχισε να εργάζεται ως καλλιτέχνης αφίσας και πινακίδων για μια εταιρεία στο Σικάγο. Το 1904, αφού εργάστηκε ως εικονογράφος και σκιτσογράφος για διάφορες εφημερίδες στο Σικάγο, στο Σινσινάτι του Οχάιο και στη Νέα Υόρκη, δημιούργησε δύο επιτυχημένα κόμικς, το “Little Sammy Sneeze” και το “Dream of the Rarebit Fiend”. Την επόμενη χρονιά ο Mc Cay έκανε το ντεμπούτο του με την πιο διάσημη δημιουργία του, το “Little Nemo” στο Slumberland. Θεωρούμενο ως αριστούργημα της τέχνης των κόμικς, το Little Nemo ήταν ένα σε μεγάλο βαθμό χωρίς πλοκή και παρουσίαζε τα σουρεαλιστικά όνειρα του νεαρού πρωταγωνιστή του, που αποδόθηκαν με επίπονες λεπτομέρειες από τον Mc Cay.

Το 1909, ο ίδιος, έπαιξε σε μια επιτυχημένη πράξη βοντβίλ που τον παρουσίαζε να «ζωγραφίζει με ταχύτητα» τους δικούς του χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων, καθώς και καρικατούρες διάσημων προσωπικοτήτων. Εμπνευσμένος από το έργο των Emile Cohl και J. Stuart Blackton, ο Mc Cay άρχισε να πειραματίζεται με κινούμενα σχέδια και παρήγαγε μια κινούμενη εκδοχή του “Little Nemo” που αποδείχθηκε μεγάλη επιτυχία στη σκηνική του δράση.

Θα λέγαμε πως αυτοί ήταν οι πιο πρωτοπόροι για τον τρόπο δημιουργίας των κινούμενων σχεδίων. Μετά φυσικά ακολούθησαν εξαίσιοι κινηματογραφιστές, φαντασμαγορικές εταιρείες παραγωγής, έτσι ώστε σήμερα να έχουμε αυτήν τη μοναδική και ξεχωριστή κατηγορία στο σινεμά. Με τη σειρά μου θα προτείνω δύο αγαπημένες ταινίες κινούμενων σχεδίων που δεν πρέπει να λείπουν από τη λίστα σας:

Captain Grogg in a Balloon, 1916, Victor Bergdahl

Εμπνευσμένος από τα έργα του Winsor Mc Cay, ο Bergdahl ξεκίνησε να δημιουργεί τα κινούμενα σχέδιά του τη δεκαετία του 1910. Βασισμένος στις δικές του εμπειρίες με το μεθύσι και την ιστιοπλοΐα, βρήκε έναν χαρακτήρα γνωστό ως Captain Grogg. Ο Grogg, μετέπειτα, θα εμφανιζόταν σε πολλά από τα κινούμενα σχέδια του Bergdahl.

Το “Captain Grogg Has His Portrait Painted” είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του. Ξεκινά με τον Bergdahl να στέκεται μπροστά σ’ έναν καμβά και να δουλεύει πάνω στην τέχνη του. Δέχεται μια επίσκεψη από τον Grogg, ο οποίος αρχίζει να χτυπά το κουδούνι στην πόρτα του. Ο Bergdahl και ο Grogg εμφανίζονται στο κάδρο μαζί και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αν κι αυτή η αλληλεπίδραση φαίνεται τώρα κάπως πρωτόγονη, πρέπει να ήταν απίστευτο να βλέπεις μια τέτοια συγχώνευση ζωντανής δράσης και κινουμένων σχεδίων το 1917. Ο Μπέργκνταλ, έπειτα, προσφέρεται να σχεδιάσει τον Grogg κι εκείνος συμφωνεί. Το μεγαλύτερο μέρος του animation μετά απ’ αυτό το σημείο είναι ο Grogg που στέκεται και ποζάρει για την τέχνη.

Victor Bergdahl, Kapten Grogg and Other Strange Creatures

The Sinking of the Lusitania, 1918, Winsor Mc Cay

Η συγκεκριμένη αποτελεί μια από τις πρώτες ταινίες που χρησιμοποίησαν το cel animation- τη διαδικασία κατά την οποία μεμονωμένα στοιχεία μιας σκηνής σχεδιάζονται σε καθαρά φύλλα σελιλόιντ αντί σε χαρτί, γεγονός που εξαλείφει έτσι την ανάγκη για πολλαπλά σχέδια φόντου κι ακίνητα αντικείμενα. Περιλαμβάνει μια σύντομη εξήγηση 12 λεπτών για τη βύθιση του RMS Lusitania αφού χτυπήθηκε από δύο τορπίλες που εκτοξεύτηκαν από γερμανικό U-boat. Η ταινία ήταν μία από τις πολλές βωβές ταινίες κινουμένων σχεδίων που δημοσιεύθηκαν για να δημιουργήσουν αντιγερμανικό συναίσθημα κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Mc Cay εικονογράφησε περίπου 25.000 σχέδια για την παραγωγή. Η ταινία είναι στυλιζαρισμένη ως ντοκιμαντέρ, ενημερώνοντας τους θεατές για λεπτομέρειες από το πραγματικό συμβάν, συμπεριλαμβανομένης μιας ανακεφαλαίωσης της λίστας θυμάτων και μιας λίστας με εξέχουσες προσωπικότητες που σκοτώθηκαν.

Sinking of the Lusitania” (USA, 1918)