Sliding vs. deciding: Θα αποφασίσεις (κι) εσύ ή θα ολισθαίνουμε άσκοπα;

Ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό, έχει έρθει το πολυπόθητο σαββατοκύριακο και θέλεις να χαλαρώσεις χωρίς να χρειαστεί να οργανώσεις μέχρι και την καλημέρα σου! Θέλεις μόνο να φας ωραία και να τριγυρίσεις λίγο βρε αδερφέ και τότε σου έρχεται, ξανά, στα αφτιά σου η κλασική ερώτηση «Πού θες να πάμε για φαγητό;». Μια φράση αθώα επιφανειακά, αλλά στην πραγματικότητα, κρύβει έναν μικρό πόλεμο αποφάσεων που, αν δεν τον διαχειριστείς σωστά, μπορεί να ανατινάξει την ηρεμία σου. Κάθε σχέση έχει τις ισορροπίες της, και πίστεψέ με, αυτές οι μικρές αποφάσεις είναι η κορυφή του παγόβουνου. Δεν είναι ποτέ απλά για το φαγητό· είναι για το ποιος έχει τον έλεγχο, ποιος αναλαμβάνει τις ευθύνες. Στην ουσία, όταν κάποιος ρωτάει «πού να πάμε για φαγητό;», ίσως ρωτάει κάτι βαθύτερο: «Θα αναλάβεις εσύ σήμερα να κάνεις τον καπετάνιο (πάλι) ή να συνεχίσουμε να ολισθαίνουμε άσκοπα;»

Έτσι, εισέρχεται η αγαπημένη θεωρία της «ολίσθησης» (sliding vs. deciding). Ναι, όταν αφήνεις τη ροή των γεγονότων να σε παρασύρει, χωρίς να πάρεις μια σταθερή απόφαση. Η «ολίσθηση» συμβαίνει όταν οι άνθρωποι δεν αποφασίζουν πραγματικά για το τι θέλουν, αλλά απλώς αφήνουν τα πράγματα να προχωρούν από μόνα τους. Βέβαια, το να μην πάρεις την απόφαση πού θα φας σήμερα μπορεί να μη μοιάζει σημαντικό, αλλά είναι ένα μικρό παράδειγμα μιας μεγαλύτερης δυναμικής, η οποία μπορεί να καταστρέψει μια σχέση μακροπρόθεσμα. Σκέψου το σαν μια σχέση που απλώς συνεχίζεται από συνήθεια, χωρίς να κάνεις συνειδητές επιλογές. Το αποτέλεσμα; Δυσαρέσκεια, εκνευρισμός και τελικά, το φάντασμα μιας απογοητευτικής συμβίωσης, καθώς η «ολίσθηση» στις αποφάσεις δημιουργεί ανισότητα στην ευθύνη και τη δέσμευση, οδηγώντας σε μια σύγκρουση που περιμένει να ξεσπάσει.

Ακολούθως, ένα από τα κύρια προβλήματα που παρατηρείται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η έλλειψη σαφήνειας ως προς τις ανάγκες και επιθυμίες του κάθε ατόμου. Όταν ο ένας σύντροφος αποφεύγει συστηματικά να εκφράζει προτιμήσεις, αυτό ενδέχεται να σημαίνει είτε ότι αδιαφορεί είτε ότι προσπαθεί να αποτρέψει την όποια σύγκρουση, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποιότητα της επικοινωνίας στη σχέση. Η συμπεριφορά αυτή συνδέεται με την τάση να αποφεύγουμε τις δυσάρεστες συζητήσεις, δημιουργώντας ένα τοξικό υπόβαθρο. Η συνεχής αποφυγή λήψης αποφάσεων μπορεί, επίσης, να ερμηνευτεί ως έλλειψη ενδιαφέροντος ή δέσμευσης, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι η πρόθεση του ατόμου. Ο άλλος σύντροφος, ο οποίος καλείται να παίρνει αποφάσεις για όλα, αρχίζει να αισθάνεται υπερβολικά υπεύθυνος, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του ηγέτη, ενώ το άλλο παθητικοποιείται.

Επομένως, τώρα, τα πράγματα γίνονται πολύ ενδιαφέροντα! Ο σύντροφος που αναλαμβάνει τον ρόλο του «ηγέτη» στην αρχή νιώθει ότι απλώς εξυπηρετεί την κατάσταση και χαίρεται που το ταίρι του τον αφήνει να διαλέγει ότι επιθυμεί η καρδούλα του, αλλά με τον καιρό, η συνεχής ανάγκη να παίρνει όλες τις αποφάσεις οδηγεί σε ψυχολογική εξάντληση. Το συναίσθημα υπερβολικής ευθύνης τον κάνει είτε να κουραστεί, είτε να εκνευριστεί με την κατάσταση, και αυτός ο εκνευρισμός να μετατραπεί σε έντονο θυμό. Σε ακραίες περιπτώσεις, η θέση εξουσίας κάνει τον σύντροφο να γίνει χειριστικός, καθώς όταν έχεις συνεχώς τον έλεγχο, νιώθεις την ανάγκη να κρατήσεις τα ηνία, είτε γιατί φοβάσαι να τα χάσεις είτε επειδή έχεις συνηθίσει να τα έχεις.

Από την άλλη πλευρά, ο σύντροφος που αποφεύγει τις αποφάσεις βυθίζεται στην παθητικότητα. Στην αρχή, μπορεί να θεωρεί ότι αυτή η αποφυγή αποφάσεων είναι ένας τρόπος να διατηρήσει την αρμονία στη σχέση, αλλά με τον καιρό, η αδράνεια γίνεται μόνιμη κατάσταση. Κάπως έτσι, το άτομο χάνει τη φωνή του και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: όσο λιγότερο αποφασίζει ο παθητικός σύντροφος, τόσο περισσότερο απομακρύνεται συναισθηματικά. Και το πιο ειρωνικό; Όταν ο παθητικός σύντροφος αποφασίσει τελικά να πάρει πρωτοβουλία, πιθανόν να μην έχει πλέον την ευκαιρία. Ο σύντροφος-ηγέτης έχει συνηθίσει τόσο να κρατά τα ηνία που δεν αφήνει χώρο για αλλαγές. Έτσι, δημιουργείται μια σχέση στην οποία ο ένας λειτουργεί ως η εξουσία και ο άλλος ως ο ακόλουθος, φθείροντας την αυτοεικόνα των συντρόφων. Κανείς από τους δύο δεν είναι πια ο εαυτός του. Η σχέση γίνεται ένα παιχνίδι ρόλων, όπου η αγάπη και η συνεργασία εξαφανίζονται πίσω από τη μάσκα της εξουσίας.

Συμβουλές για να σώσεις τη μέρα (και τη σχέση σου)

1. Μη φοβάσαι την πρωτοβουλία

Κάθε τόσο, πάρε εσύ την απόφαση, ακόμη κι αν δεν είσαι σίγουρος. Δώσε στον άλλον την αίσθηση ότι δε χρειάζεται πάντα να αναλάβει εκείνος. Το «Ό,τι θες εσύ αγάπη μου» μπορεί να ακούγεται ρομαντικό κι ευγενικό, αλλά είναι τοξικό όταν γίνεται κανόνας.

2. Συμφωνήστε για την εναλλαγή αποφάσεων

Εναλλάσσετε την πρωτοβουλία! Μια μέρα αποφασίζει ο ένας, την επόμενη ο άλλος. Μην αφήνετε το βάρος σε έναν μόνο άνθρωπο, καθώς η συνεργασία στη σχέση είναι το μυστικό της επιτυχίας.

3. Ανοιχτή επικοινωνία

Μην κρύβεστε πίσω από την απάθεια ή τον φόβο της σύγκρουσης. Μιλήστε ανοιχτά για τις ανάγκες σας, ακόμα κι όταν πρόκειται για κάτι απλό, όπως το πού να πάτε για φαγητό. Η έκφραση των προτιμήσεων και επιθυμιών δείχνει δέσμευση κι όχι αδιαφορία.

4. Καλλιέργεια αυτόνομης πρωτοβουλίας

Όπως τα παιδιά πρέπει να μάθουν να επιλέγουν ανάμεσα σε μακαρόνια ή κοτόπουλο, έτσι και οι σύντροφοι χρειάζεται να παίρνουν πρωτοβουλίες. Αντί για το διαρκές «ό,τι θες εσύ», εκφράστε πρώτοι μια δική σας πρόταση και ξεκινήστε τη συζήτηση.

Συνεπώς, καμία σχέση δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς την αμοιβαία ανταλλαγή ενέργειας, το δούναι και λαβείν που κρατάει τη φλόγα ζωντανή. Κανείς δε θέλει να νιώθει ότι ο σύντροφός του δεν προσπαθεί. Η απουσία πρωτοβουλιών μπορεί να ερμηνευτεί ως αδιαφορία, ως μια υποψία ότι ο άλλος δε νοιάζεται αρκετά για να κάνει μια έκπληξη ή να φέρει λίγη φρεσκάδα στη ρουτίνα. Πρωτοβουλία δε σημαίνει και να δείχνεις ότι νοιάζεσαι, ότι προσπαθείς να κάνεις τον άλλον να αισθάνεται ξεχωριστός. Οι εκπλήξεις και οι μικρές αποφάσεις δείχνουν στον σύντροφό σου ότι δεν τον θεωρείς δεδομένο, ότι συνεχίζεις να επενδύεις σε αυτό που χτίζετε μαζί.

Η σχέση είναι σαν ένα τάνγκο, αν κανείς δεν αναλάβει να οδηγήσει, ο χορός καταλήγει άβολος. Το τάνγκο, όμως, απαιτεί πάθος και την τέλεια εναλλαγή δύναμης – ευλυγισίας. Κάθε σύντροφος έχει τον δικό του ρόλο, αλλά και οι δύο μοιράζονται την ευθύνη να κρατήσουν τον ρυθμό. Αν παραδοθείς στην αδράνεια, ο χορός τελειώνει πριν καν ξεκινήσει. Παρόλο που κάθε σχέση εξαρτάται από τον χαρακτήρα των ατόμων, η πρωτοβουλία και η αμοιβαία ενέργεια είναι τα συστατικά που κάνουν μια σχέση να ανθίζει. Βάλε λίγη προσπάθεια και πάρε τα ηνία όταν χρειάζεται. Η πραγματική αγάπη είναι πράξη, όχι απλώς συναίσθημα!