Αποτελεί κοινό μυστικό και πρώτο θέμα στα καλλιτεχνικά ρεπορτάζ η παραδοχή πως στον κόσμο των καλλιτεχνών σπάνια συναντάς ειλικρινείς φιλίες. Όμως, το δίδυμο Jean-Michel Basquiat και Andy Warhol αποτέλεσε σίγουρα μία τρανή εξαίρεση.
Ο Jean-Michel Basquiat (1960 – 1988) ήταν ένας πρωτοπόρος και φιλόδοξος νέος καλλιτέχνης. Ο Andy Warhol (1928 – 1987) ήταν, μεταξύ άλλων, ο ευεργέτης του κινήματος της pop art. Ο Basquiat, ένας καλλιτέχνης, που ξεκίνησε το προσωπικό του ταξίδι με διάχυτες προσωπικές πληγές, αναζήτησε στην τέχνη τη λύτρωσή του. Η τέχνη του αποτέλεσε τη συνισταμένη των προσπαθειών του να ξεφύγει από το χάος του κόσμου, που αδυνατούσε να τον καταλάβει. Ζωγραφίζοντας, επιθυμούσε να νοηματοδοτήσει το ταξίδι του στον κόσμο και να νιώσει πως τη σκέψη του, μπορεί να την καταλάβει και κάποιος άλλος. Ο Warhol, μέσα από την τέχνη του, θέλησε να ομορφύνει την καθημερινότητα των ανθρώπων, να δώσει μία νότα χαράς στα μικρά καθημερινά αντικείμενα ευρείας χρήσης.
«Είμαι το μάτι της κοινωνίας», λέει ο Basquiat σε μία συνέντευξή του. Όμως, θα παραδεχτεί λίγο αργότερα πως «είμαι μόνος». Τον πλήγωνε που δεν τον αναγνώριζαν. Αιμορραγούσε, όταν συνειδητοποιούσε πόσο άσημος ήταν. Γι’ αυτό, τα έργα του, που αποτέλεσαν γι’ αυτόν σανίδα σωτηρίας και μέσο διεκδίκησης της αξίας, της προσοχής και της αγάπης, που τόσο είχε ανάγκη, πλημμυρίζουν από πάθος, δημιουργικότητα και επανάσταση.
Ο Warhol συνήθιζε να λέει πως «στο μέλλον ο καθένας θα είναι παγκοσμίως διάσημος για δεκαπέντε λεπτά». Είχε μία απέχθεια για τους ανθρώπους παρ’ όλα αυτά ζούσε για την αποδοχή του κόσμου. Τα έργα του συζητιούνται μέχρι και σήμερα για τη ζωηρότητα, τα χρώματα, το στυλ, την καινοτομία.
Και κάπου στα τέλη του 1979, συνέβη το αναπάντεχο, εκείνο που έμελλε να αλλάξει συθέμελα τη ζωή και την καλλιτεχνική πορεία των δύο αυτών σπουδαίων καλλιτεχνών: Ο Andy Warhol και ο Jean-Michel Basquiat συναντήθηκαν. Ο Basquiat συνάντησε, τυχαία, το ίνδαλμά του, τον άνθρωπο που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης γι’ αυτόν κι ενθουσιασμένος και δίχως δεύτερη σκέψη, αποφάσισε να του πουλήσει μερικές από τις καρτ ποστάλ που ζωγράφιζε. Ο Warhol, μολονότι ήταν ένας ήδη φτασμένος καλλιτέχνης, παγκοσμίου βεληνεκούς, δεν αγνόησε ούτε τον Basquiat, που τον πλησίασε, ούτε τα έργα του. Αντίθετα, ενθουσιάστηκε και άρχισε να βλέπει μία προς μία τις κάρτες του Basquiat.
«Μα αυτές είναι καταπληκτικές, ξεχειλίζουν από ταλέντο, μπράβο!», είπε ο Άντι στον Μισέλ. Είναι κομβικής σημασίας να πεις ένα μπράβο σε έναν νέο, διότι οι νέοι είναι αδηφάγοι. Τα νιάτα θέλουν να είναι πρωταγωνιστές της ζωής, να βρίσκονται στο προσκήνιο, θέλουν προσοχή, τούτο είναι που τα καίει. Και μόνο αν βρεις αυτό που σε καίει, πας μπροστά. Κι ο Basquiat μόλις το είχε βρει.
Είχε βρει έναν άνθρωπο να καταλαβαίνει την (καλλιτεχνική) σκέψη του, δυο μάτια να βλέπουν όσα έβλεπε εκείνος, ένα στόμα να λέει όσα είχε ανάγκη να ακούσει και μια καρδιά να ζεσταίνει την τίμια, ανιδιοτελή, ευαίσθητη και γεμάτη δημιουργικότητα και πάθος ψυχή του. Ο Basquiat είχε βρει έναν φίλο. Έναν φίλο ζωής.
Ο Andy Warhol και ο Misel Basquat, με μια διαφορά ηλικίας 30 ετών, ανέπτυξαν μία εξαιρετικά στενή συνεργασία. Δούλεψαν μαζί ατελείωτες ώρες, δημιούργησαν μαζί σπουδαία καλλιτεχνικά έργα, επηρέασαν καλλιτεχνικά ο ένας τον άλλον. Ο Warhol μοιράστηκε απλόχερα με τον Basquiat το φως που ακτινοβολούσε, τη γνώση που διακινούσε και το ταλέντο που τον διέκρινε. Ενώ, ο Basquiat μετέδωσε στον Warhol όλα τα χαρακτηριστικά της νιότης του: τον αυθορμητισμό, το περιπετειώδες πνεύμα, την περιέργεια, την ανεμελιά.
Η αλληλεπίδραση της χημείας μεταξύ των δύο αυτών σπουδαίων καλλιτεχνών ήταν εμφανής όχι μόνο σε επίπεδο καλλιτεχνικό (Arm and Hammer II), αλλά και σε επίπεδο ανθρώπινο. Ο Andy και ο Misel πέρα και πάνω από συνεργάτες ήταν δύο πραγματικοί φίλοι. Βοηθούσαν και νοιάζονταν βαθιά ο ένας τον άλλον. O Andy είχε πάντα ένα «ευήκοον ους» για τον Misel, ένιωθε τον πόνο και τη χαρά του. Του έδινε πάντα τις καλύτερες συμβουλές. Όμως, και ο Μισέλ βοηθούσε πάντα τον Andy να διατηρεί αμείωτη τη δίψα του για ζωή και να νιώθει την ασφάλεια που χρειαζόταν.
Ο Andy Warhol γράφει στο ημερολόγιό του: «O Misel έχει πραγματικά ξεφύγει με την ηρωίνη. Όμως, δεν μπορώ να κάνω τίποτε γι’ αυτό. Τι μπορεί άραγε να κάνει κάποιος σε αυτές τις περιπτώσεις;», «Τηλεφώνησα στον Misel και δεν απάντησε ούτε με πήρε πίσω. Μάλλον, η κατάστασή του χειροτερεύει». Κι έτσι, μέσα από τα αποκόμματα ενός ξεχασμένου ημερολογίου του, καταλαβαίνει κάποιος πόσο αληθινό ήταν το ενδιαφέρον που έδειχνε ο Andy για τον Μισέλ.
Οι δύο καλλιτέχνες που μοιράζονταν τη ζωή και την τέχνη τους αποφάσισαν το 1985 να παρουσιάσουν την πρώτη τους κοινή έκθεση στη Νέα Υόρκη. Η έκθεση χαρακτηρίστηκε από τρομερή αποτυχία και κατακρίθηκε έντονα. Οι κριτικοί έσπευσαν να χαρακτηρίσουν τον Basquiat «μασκότ» του Warhol και να δυσφημίσουν δίχως άλλο τα συλλογικά τους έργα. Ο Andy ρώτησε τον Basquiat: «Σε πείραξε που σε αποκάλεσαν Μασκότ μου;» κι εκείνος κοφτά και μονολεκτικά απάντησε «όχι». Όμως, είναι καμιά φορά εκείνο το νήμα της φιλίας, που μπερδεύεται με τον εγωκεντρισμό και γίνεται σκληρό, έτοιμο να σπάσει στη μεγάλη πίεση. Ο Basquiat ένιωσε αδικημένος, πως δεν αναγνωριζόταν η τέχνη του και γι’ αυτό άρχισε να απομακρύνεται από τον Warhol μέχρι που οι δυο τους σταμάτησαν να έχουν πια επαφές.
Όλοι μιλούσαν για το τέλος αυτής της φιλίας. Όμως, η φιλία τους δεν τελείωσε ποτέ. Υπάρχει μέχρι και σήμερα και είναι πιο ζωντανή από ποτέ μέσα από τα συνεργατικά τους έργα, που εκτίθενται σε όλον τον κόσμο. Ακόμη, όμως, κι αν δεν υπήρχαν συλλογικά τους έργα, η φιλία τους δε θα είχε τελειώσει. Διότι, οι σχέσεις ζωής δεν πεθαίνουν. Μπορεί να χάνουν λίγη από την ενεργητικότητά τους, αλλά είναι πάντα ζωντανές, γιατί τα ψήγματα των φίλων μας είναι πάντα κομμάτια του εαυτού μας.
Με πληροφορίες από: 1, 2, 3, 4, 5
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Vanity Fair
Συντάκτης: Στέλλα Μπακάλη
