Όλοι βρεθήκαμε κάποτε σε μία κατάσταση στην οποία συναντήσαμε έναν άνθρωπο που βρισκόταν σε έντονη συναισθηματική φόρτιση και φαινόταν να μάς είχε ανάγκη. Ξέρετε, οι άνθρωποι σήμερα προσπαθούν -πάσει θυσία- να ευδοκιμήσουν μέσα στη σύγχρονη κοινωνία του ανταγωνισμού και της αφθονίας, όπου η ζωή με τις πολλές και ποικίλες απαιτήσεις της δεν είναι καθόλου εύκολη.
Το κυνήγι του χρήματος και των απεριόριστων υλικών αγαθών, τα χρονοβόρα εργασιακά ωράρια, η ασυμφωνία ανάμεσα στις προσδοκίες μας και στην πραγματικότητα, οι αμφιβολίες για την αξία μας και, βέβαια, οι απρόσμενες ατυχίες και κακοτοπιές, που μάς επιφυλάσσει η ζωή οξύνουν την υπερέντασή μας και μάς εκθέτουν σε στρεσσογόνους καταστάσεις, επηρεάζοντας υπέρμετρα την ισορροπία της ψυχικής μας υγείας.
Παιδιά κλεισμένα στον εαυτό τους, ενήλικες που βαδίζουν με το κεφάλι σκυφτό, ηλικιωμένοι ξεχασμένοι σε κάποιο βουβό σπίτι να αναπολούν τη νιότη και να κλαιν’ τα γηρατειά. Παντού διάχυτη μια αίσθηση απέραντης παθογένειας. Γύρω μας δε βλέπουμε πια τους ανθρώπους, αλλά τα προβλήματα, που τούς συνοδεύουν. Ποιος τολμά, όμως, να μιλήσει δημοσίως για τα προβλήματά του; Ποιος δεν κρύβεται πίσω από τη διαχρονική παντιέρα του «είμαι καλά»; Μόνο στο ντιβάνι του ψυχοθεραπευτή σαν φτάσει κάποιος απηυδισμένος και κουρασμένος από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα της μοίρας μιλά -με δάκρυα στα μάτια- για ‘κεινα που τον ταλανίζουν και ρουφάν τη χαρά από τη ζωή του.
Ωστόσο, μολονότι η ψυχοθεραπεία απολαμβάνει σήμερα της μεγαλύτερης εκτίμησης από κάθε εφάμιλλη επιστήμη, δεν είναι πάντα η πρώτη μας επιλογή. Οι άνθρωποι, σε μια προσπάθεια εξωτερίκευσης του μέσα μας και εφησυχασμού των ανησυχιών μας, στρεφόμαστε σε παραδοσιακούς και διαχρονικούς, θα έλεγε κάποιος, τρόπους επίλυσης των προβλημάτων μας. Στρεφόμαστε στους δικούς μας ανθρώπους. Επικοινωνούμε σε ‘κεινους τις ανησυχίες μας, τούς μιλάμε για τα προβλήματά μας, τούς κοιτάμε με μάτια υγρά -έτοιμα να μουσκέψουν το πρόσωπό μας- για κάθετί, που ενδεχομένως αγγίζει τα όριά μας και ξυπνά τις άμυνές μας.
Άνθρωποι έρχονται και σού εμπιστεύονται τα πιο απόκρυφα μυστικά τους, σού λένε πως δεν αντέχουν άλλο και πως πρέπει να πάρουν αποφάσεις. Σού μιλούν για εκείνα τα όνειρα, που έκαναν ως παιδιά και που τώρα ως ενήλικες δε δύνανται να πραγματοποιήσουν. Σού μιλάν για τη ζωή και για το πόσο άδικα τους έχει φερθεί ως τώρα και για το σύστημα που εξυψώνει προσωπικότητες ανερμάτιστες και απλαισίωτες. Και ‘συ τι κάνεις; Αντί να απλώσεις το χέρι σου και να δείξεις στον άνθρωπο που σού εμπιστεύτηκε την ψυχή και τα προβλήματά του, πως παρά τις δυσκολίες και τις στεναχώριες, εξακολουθείς να μένεις δίπλα του αγέρωχος και με περίσσιο πλεόνασμα αγάπης για το πρόσωπό του, δίνεις μία και τον πετάς στη θάλασσα. Τον αφήνεις εκεί μοναχό του να παλεύει στον ωκεανό.
Εντάξει, δε λέω, μπορεί να έχεις τις καλύτερες προθέσεις και να θες -ενστικτωδώς- να προσφέρεις κάποιου είδους υποστήριξη. Όμως, κάποιες φορές, παρά τις καλόπιστες προσπάθειές σου, τα πράγματα γίνονται χειρότερα και εντείνουν τη συναισθηματική δυσφορία του ατόμου. Κι όλα αυτά, γιατί ο τρόπος, που επιλέγεις να εκφράσεις τη συμπαράστασή σου, είναι λανθασμένος. Έχεις υιοθετήσει και πετάς ατάκες, που όχι μόνον δε βοηθούν τον απεγνωσμένο φίλο σου, αλλά -τουναντίον- τον εξωθούν στα άκρα.
Πάμε, λοιπόν, να δούμε ποιες είναι εκείνες οι ακατάλληλες για αυτές τις δύσκολες στιγμές ατάκες, να τις εξηγήσουμε και να υποσχεθούμε όλοι μαζί πως δε θα τις χρησιμοποιήσουμε ποτέ ξανά και για κανέναν λόγο.
1.Έχεις δίκιο
Όταν κάποιος σού μιλάει για καταστάσεις, ανθρώπους ή πράγματα που τον αδίκησαν, τον απαξίωσαν ή τον μείωσαν, πίστεψέ με δεν έχει κανένα νόημα να τού επισημαίνεις ή (ακόμα χειρότερα να αρκείσαι σε αυτό) πως έχει δίκιο. Το ξέρει πως έχει δίκιο, γι’ αυτό άλλωστε κάνει αυτό το ξέσπασμα μπροστά σου. Το ξέρει, δε χρειάζεται εσένα ή οποιονδήποτε άλλον να τού το πει. Το μόνο που θέλει ο έρμος είναι ένα ευήκοον ους να ακούσει τους προβληματισμούς του και να απαλύνει τα νεύρα του.
2.Έτσι είναι η ζωή, φιλαράκι, άδικη
Όταν λες αυτή τη φράση, είναι σαν να λες πως ό,τι και να κάνεις φίλε μου, πάντα θα έρχεσαι αντιμέτωπος με αυτές τις καταστάσεις στη ζωή σου. Γιατί έτσι είναι η ζωή. Άλλοι κλαίνε και άλλοι γελάνε. Πράγματι, έχουν έτσι τα πράγματα. Όμως, γιατί βρε αδελφέ να αντιμετωπίσεις με τέτοιον κυνισμό τον άνθρωπο, που έχεις απέναντί σου; Βοήθεια σού ζήτησε, όχι φιλοσοφικές παραδοχές.
3. Τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι και πολύ χειρότερα, οπότε πάλι καλά να λες
Ρε παιδιά, αλήθεια, τώρα, γιατί μηδενίζετε έτσι τα προβλήματά μας; Το γεγονός ότι -ενδεχομένως- δεν πέσαν τα καράβια σου έξω ή δεν έχεις ασθενήσει από κάποια ανίατη ασθένεια, δε σημαίνει πως δεν έχουμε δικαίωμα να γκρινιάζουμε ή να παραπονιόμαστε για άλλου είδους προβλήματα. Σημασία δεν έχει τι σού συμβαίνει, αλλά πώς το βιώνεις. Επομένως, μην τα ισοπεδώνετε όλα. Το ξέρουμε πως υπάρχουν άνθρωποι, που περνούν πολύ πιο δύσκολα από εμάς. Αλλά αυτό δε σταματά άνευ ετέρου τα δικά μας προβλήματα.
4. Δεν το περίμενα ποτέ αυτό από εσένα
Όταν κάποιος αποφασίσει να σού ανοίξει την καρδιά του, δεν το κάνει, γιατί θέλει όσο τίποτε άλλο να τον κρίνεις και να τον κολλήσεις στον τοίχο. Βοήθεια ζητά ο άνθρωπος, όχι ιερά εξέταση. Καταπιείτε πια αυτόν τον εγωισμό σας και προσπαθήστε έμπρακτα να βοηθήσετε. Μην αρκείστε σε βλέμματα οίκτου, οξείες κριτικές και “εγώ στη θέση σου…”. Ούτε εσείς είστε Άγιοι ούτε και ο απέναντί σου.
5. Δίνεις ψεύτικες υποσχέσεις ή επιβεβαιώσεις
«Μην αγχώνεσαι, όλα θα πάνε καλά», «είμαι σίγουρος/η ότι το ‘χεις», «θα ξεπεράσεις αυτό το πρόβλημα». Αν δε σε διακατέχει η απόλυτη σιγουριά, η οποία μάλιστα συνοδεύεται από τεκμήρια και διαβεβαιώσεις τρίτων, μη δημιουργείς φρούδες ελπίδες στους άλλους. Διότι μπορεί οι πιθανότητες να μην είναι με το μέρος σου και τα πράγματα στην τελική να μην πάνε τόσο καλά όσο έχεις υποσχεθεί. Και τότε η απογοήτευση θα είναι μεγαλύτερη.
6. Μιλάς για τα δικά σου προβλήματα
Κι εκεί που ο άλλος έχει βρει τον ειρμό του και σού λέει τι τον απασχολεί, τσουκ πετάγεσαι και τον διακόπτεις. Ξεκινάς και του εξιστορείς μία δική σου ιστορία, ανασυρμένη από τα βάθη του παρελθόντος, που κατά τη γνώμη σου παρουσιάζει κοινά στοιχεία με εκείνη του φίλου σου. Όμως, ειλικρινά δε μάς βοηθάει καθόλου αυτό. Δε θέλουμε να ακούσουμε με πόση αξιοπρέπεια και δύναμη αντιμετώπισες το δικό σου πρόβλημα. Μπράβο σου, αλλά δεν είναι της παρούσης.
Τα προβλήματα στις μέρες μας είναι τόσα πολλά, που θα αποτρελαθεί κανείς στην προσπάθειά του μόνον να τα απαριθμήσει. Προσπαθήστε να προσφέρετε ένα ευήκοον ους και μία αγκαλιά στον συνάνθρωπό σας. Χρειάζεται ευαισθησία και προσοχή απέναντι στις ανάγκες όσων βρίσκονται σε μια αγχωτική ή δύσκολη συνθήκη. Σημασία έχει να ακούσετε τον άλλον και όχι (απαραίτητα) να τού μιλήσετε.
Συντάκτης: Στέλλα Μπακάλη
