Το παραδεχόμαστε ή όχι υπάρχει σ3ξισμός και στην ιατρική

Το ιατρικό gaslighting ορίζεται ως η απόρριψη των ανησυχιών ή των συμπτωμάτων ενός ασθενή κι η -λανθασμένη- απόδοσή τους σε ψυχολογικούς παράγοντες. Μιλώντας λοιπόν γι’ αυτό, το γυναικείο φύλο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με θέματα ψυχολογικής υγείας, άγχους, στρες και νεύρων. Η ρίζα μάλιστα της λέξης «υστερία» προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη «υστέρα»  που σημαίνει μήτρα.

Η απορριπτική διάθεση προς τα θέματα υγείας των γυναικών είναι πραγματικό φαινόμενο. Αυτό αφορά τη σημαντική έλλειψη δεδομένων όσον αφορά το γυναικείο σώμα κι ανατομία αλλά και τη γενικότερη αντίληψη ότι “one size fits them all”. Τα ευρήματα των ερευνών που έχουν γίνει τόσα χρόνια σε αρσενικούς οργανισμούς, έχουν γενικευθεί κι εφαρμοστεί και στους γυναικείους. Το πρόβλημα σ’ αυτό είναι ότι οι βιολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων είναι τέτοιες που φτάνουν σε κυτταρικό επίπεδο.

Για παράδειγμα, το 1977 το “Food and Drug Administration” στις Η.Π.Α. αποφάσισε ν’ απομακρύνει όλες τις γυναικες που βρίσκονταν σε αναπαραγωγική ηλικία από εργαστηριακές δοκιμές φαρμάκου, επειδή μεταξύ άλλων, φοβόντουσαν ότι οι ορμονικές τους εναλλαγές θα «χαλούσαν» τα ευρήματα. Δηλαδή, έγινε μια ολόκληρη έρευνα σε κάποιο είδους φαρμάκου αποκλείοντας ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ενώ η ίδια αυτή μερίδα ανθρώπων θα χρησιμοποιούσε ίσως σε κάποια φάση της ζωής του το εν λόγω φάρμακο. Μόλις το 1993 εκλέχθηκε νόμος που απέρριπτε την προηγούμενη εισήγηση του FDA και ψηφίστηκε να συγκαταλέγονται γυναίκες και μειονότητες στις ιατρικές έρευνες.

Κι ακόμα πιο απλά, μόλις πριν λίγα χρόνια έγινε κοινά γνωστό ότι ακόμα και τα συστήματα ασφαλείας σε αυτοκίνητα -ζώνες, αερόσακοι- είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να ταιριάζουν στις ανάγκες προστασίας ενός αντρικού σωματότυπου, είτε εξωτερικά είτε εσωτερικά. Κι ίσως όχι και τόσο προς έκπληξή μας, οι στατιστικές μελέτες απέδειξαν πως οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να τραυματισθούν ή να σκοτωθούν σ’ ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα.

Πώς λοιπόν θα δικαιολογηθούν όλα αυτά τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζει μια γυναίκα, όταν αυτά δεν ταιριάζουν με τον γενικό και ταυτόχρονα αποκλειστικό κανόνα; Μα φυσικά με τις εναλλαγές των ορμονών της. Σε μια ιατρική επίσκεψη, μια από τις πιο συνήθεις ερωτήσεις που δέχεται μια γυναίκα κατά τη καταγραφή του ιστορικού της, είναι για τη σταθερότητα και συχνότητα του κύκλου της. Δώστε λίγη προσοχή εδώ, όχι σε ένα γυναικολογικό ιατρείο, αλλά σε σχεδόν κάθε είδους ιατρείο. Η πλειοψηφία των γυναικών έχει έρθει αντιμέτωπη σε κάποια στιγμή της ζωής της μ’ έναν γιατρό ο οποίος χωρίς να πάρει κάποιο ιστορικό υγείας ή να εξετάσει την ασθενή, αποφάνθηκε ότι το πρόβλημα υγείας έχει ως κύριο υπαίτιο την ψυχολογική της υγεία, το βάρος ή τις ορμόνες της.

Έρευνα του 2022 έδειξε πως το 71% των γυναικών δήλωσαν πως τουλάχιστον μία φορά ένας θεραπευτής τους, τους είπε πως τα συμπτώματά τους ήταν στη φαντασία τους. Και βέβαια, εννοείται πως οι ορμόνες καθορίζουν ψυχική και σωματική υγεία σ’ ένα μεγάλο ποσοστό, όμως στις γυναίκες συγκεκριμένα, το γεγονός αυτό παρουσιάζεται σαν εκείνες να είναι έρμαια των ορμονών τους, να έχουν αδιαθεσίες, ενοχλήσεις ή και θέματα υγείας με τα οποία είναι καταδικασμένες να συνοδειπορευτούν για την υπόλοιπη ζωή τους.

Ας πάρουμε για παράδειγμα μία γυναίκα στην εμμηνόπαυση, κατά τη διάρκεια της οποίας οι ορμόνες χορεύουν σαν τρελές, κάψες, κρυάδες, προσθήκη βάρους. Κι όμως, όλες αυτές οι αδιαθεσίες σχεδόν πάντα συνδέονται με την εμμηνόπαυση αυτή καθ’ αυτή. Γιατί κανείς δε λαμβάνει υπόψιν ότι μιλάμε για γυναίκες προχωρημένης ηλικίας που μπορεί η εμμηνόπαυση απλά να έτυχε να συγχρονιστεί με τα συμπτώματα κάποιου άλλου θέματος υγείας;

Επίσης, σύμφωνα με έρευνες στις γυναίκες συμβαίνει πιο συχνά το να διαγνωσθούν αργοπορημένα με καρκίνο ή με κάποια καρδιακή πάθηση συγκριτικά με τους άντρες κι αυτό διότι λόγω λανθασμένης αρχικής διάγνωσης, συχνά συνδεδεμένης με τις ορμονικές τους εναλλαγές, έλαβαν αργοπορημένη ευσταθή διάγνωση και θεραπεία. Μάλιστα στην Αμερική οι καρδιακές παθήσεις είναι η νούμερο ένα αιτία θανάτου μεταξύ των γυναικών ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο.

Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να διανοηθεί κάποιος πώς είναι ένας γιατρός να σε χαρακτηρίζει ως κατά φαντασία ασθενή ή να σε παραμερίζει διαγνωστικά. Πόσο εύκολο είναι τελικά να είσαι μία σύγχρονη γυναίκα σε ένα παλαιωμένο σύστημα υγείας και τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν εμείς ως ασθενείς όταν απευθυνόμαστε σ’ έναν ιατρό για τη διάγνωση κι αντιμετώπιση ενός προβλήματος υγείας;

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει ο γιατρός που έχουμε επιλέξει να μας αποπνέει εμπιστοσύνη, ν’ ακούει ενεργά όλα τα συμπτώματα και τις αγωνίες που έχουμε και να προσπαθεί να προσφέρει την καλύτερη δυνατή φροντίδα. Αν νιώσουμε πως μας ξεπετάνε μ’ ένα απλό «εφηβεία είναι» ή «έτσι είναι η εμμηνόπαυση» ή ότι «όλα αυτά είναι ψυχοσωματικά, προσπάθησε να χαλαρώσεις», μη διστάσεις ν’ αναζητήσεις μία δεύτερη, τρίτη ακόμα και τέταρτη γνώμη, μέχρι να νιώσεις πως όλα αυτά που περιγράφεις ακούγονται κι ο γιατρός σου πραγματικά ασχολείται με τα συμπτώματά σου. Οι γιατροί δεν είναι παντογνώστες κι εμείς δεν πρέπει να είμαστε πάντα οι καλοί, ιδανικοί, υπάκουοι ασθενείς που θα δεχθούμε ό,τι μας σερβίρουν. Οφείλουμε να προσέχουμε το δικό μας σώμα και τη δική μας ψυχή όπως θα προσέχαμε ενός αγαπημένου προσώπου.