«Πολύ θα ήθελα αλλά έχω να κάνω μπάνιο τη μαϊμού μου»

Δικαιολογίες· σπουδαία λέξη και σίγουρα όχι μονοσήμαντη. Όταν την ακούμε, σκεφτόμαστε συνήθως μια αρνητική σημασία της. Κάποιος μας λέει δικαιολογίες, για να μας αποφύγει, να γλιτώσει κάτι, να μη μας δει, να μη μας ακούσει. Γενικά ως επί το πλείστων χρησιμοποιούνται για να συνεισφέρουν στην προσπάθειά μας να μην πάρουμε μέρος σε μια δυσάρεστη κατάσταση.

«Θα βγούμε σήμερα;» Αυτό το μήνυμα σκάει στο κινητό από άνθρωπο που δε θες να βλέπεις ούτε ζωγραφιστό κι αμέσως ξεκινάει η αναζήτηση μιας καλής δικαιολογίας που δε θα μπορεί κανείς να αμφισβητήσει. Μια φράση που θα σε βγάλει από τη δύσκολη θέση του να τον συναντήσεις, αλλά παράλληλα δε θα φανερώσει την έντονη επιθυμία σου να μην τον δεις. Θα δείξεις απλώς ότι κάτι ανυπέρβλητο έτυχε κι ενώ θες, δεν μπορείς. Ένα ψέμα δηλαδή, για να δώσουμε μια σαφή εξήγηση. Τι γίνεται όμως όταν το κουτάκι με τις δικαιολογίες αδειάζει και δεν υπάρχουν άλλες;

Τότε ξεκινάει η άμυνα! Η πραγματικά αμυντική διάθεση του ανθρώπου μπροστά από μια πρόκληση. Δεν πιάνει πλέον το έχω «δουλειά», «διαβάζω», «κοιμάμαι». Βλέπεις ότι ο άλλος σου προσφέρει λύσεις για όλα. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο γίνεσαι πιο εφευρετικός κι από τον Αστυνόμο Σαΐνη τον ίδιο. Έχεις σε κάθε ισχυρισμό να προβάλεις κάτι το οποίο λειτουργεί ως ασπίδα σε μια άβολη συζήτηση που θέλεις να τελειώσει όσο πιο αναίμακτα γίνεται. Ένας χορός ανάμεσα στους διαπλεκόμενους που τελειώνει όταν ο ένας από τους δυο πέσει κάτω.

Η άμυνα γενικά δεν έχει από τη φύση της αρνητική χροιά, ίσα ίσα είναι μια απαραίτητη κατάσταση όταν νιώθεις πως θέλεις να κατοχυρώσεις τον χώρο σου πνευματικά και πρακτικά. Το θέμα είναι γιατί να φτάσεις σε αυτό το σημείο. Αφού εξαρχής ορισμένες συγκυρίες σου δημιουργούν δυσφορία, γιατί δεν αποφασίζεις να είσαι ξεκάθαρος; Αυτό είναι το ζητούμενο στις ανθρώπινες σχέσεις κι όχι να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας.

Καλύτερα να είμαστε ξεκάθαροι παρά να πιέζουμε και τον εαυτό μας, αφήνοντας τον άλλον να ζει πλήρως στην άγνοιά του πως υπάρχει ενδιαφέρον χωρίς να υπάρχει. Προσπαθείς φτιάξεις έναν ιστό επιχειρημάτων για κάτι που ξέρεις ότι δεν ισχύει. Γιατί το κουράζεις; Οι δικαιολογίες για να αποφύγουμε καταστάσεις, κάποια στιγμή θα μας φέρουν αντιμέτωπους με το να στερέψουν. Κι ύστερα το άβολο της κατάστασης απλώς θα είναι μεγαλύτερο. Τζάμπα πανικός και σπαταλημένη φαιά ουσία το να κρατάς επαφές για λόγους κοινωνικότητας. Στην τελική του στερείς το δικαίωμα να έχει κι ο ίδιος εκείνος ο άνθρωπος στη ζωή του κάποιον που πραγματικά θα είναι τα αισθήματα αμοιβαία.

Το πρόβλημα έγκειται όταν, αντί να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι κάποιος δε μας κάνει από άποψη συμβατότητας, προτιμούμε να κρυφτούμε πίσω από δικαιολογίες και να υπερασπιστούμε με πάθος ότι είναι λανθασμένη η άποψη πως κάτι δεν πάει καλά. Αφού όντως όμως κάτι είναι λάθος γιατί να το κρύψουμεν άλλωστε; Δεν απαιτούν όλα τα προβλήματα λύση, απαιτούν όμως παράθεση. Είναι στη διακριτική μας ευχέρεια εάν όντως θα το λύσουμε ή όχι. Στο κάτω κάτω ο καθένας κρατάει στη ζωή του αυτούς που θέλει κι αντιμετωπίζει τα θέματα που έχει με ανθρώπους που δε βρίσκει κανέναν λόγο να χάσει από την καθημερινότητά του.

Γι’ αυτό μην πιέζεστε, δεν είναι ντροπή να ξενερώνει κανείς ή να βαριέται κάποιον. Είναι όμως αχρείαστο και κομματάκι ανήθικο να φοράει μια μάσκα και να προσποιείται πως όλα είναι καλά, χωρίς να είναι.