Δεν είναι πυρηνική φυσική η συναισθηματική νοημοσύνη. Όσο πιο ξεκάθαρος είναι κάποιος με όλα τα του τα συναισθήματα, τόσο πιο εύκολα μπορεί να ελέγξει ακόμη και τα πιο δύσκολα, αλλά και ν’ αντιληφθεί και τη συναισθηματική πολυπλοκότητα κι άλλων ανθρώπων. Σίγουρα δεν είναι εύκολο κάποιος να ξεκινήσει από το μηδέν ώστε ν’ αρχίσει να καταλαβαίνει τις διάφορες αποχρώσεις τους, αλλά με εξάσκηση όλα γίνονται. Παρακάτω ακολουθούν τέσσερις ερωτήσεις που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου όταν νιώθεις αγχωμένος, νευριασμένος, αναστατωμένος για να μπορέσεις να καταλάβεις από πού προέρχονται όλα όσα νιώθεις, ώστε να μη σε καταπίνουν.
Ποια είναι τα γεγονότα;
Πολλές φορές το μυαλό μας παίζει περίεργα παιχνίδια κι εμείς του το επιτρέπουμε γιατί βλέπουμε τις λεπτομέρειες αλλά δε συνθέτουμε τη μεγάλη εικόνα. Όταν νιώθουμε έντονα αρνητικά συναισθήματα είναι καλό να εστιάζουμε στις λεπτομέρειες που μας οδήγησαν εκεί κι όχι στα λόγια που ίσως ειπώθηκαν ή στις αφορμές που δόθηκαν. Για παράδειγμα, αν έχεις κλείσει δωδεκάωρο στη δουλειά και βρεις ένα σπίτι κοτέτσι, δεν είναι ότι σου είπε το ταίρι σου να πάει για ένα κρασί που σ’ εκνεύρισε. Αντίστοιχα, το να μην κοιμηθείς καλά, να τρως ό,τι να ‘ναι, να αναρρώνεις από γρίπη, είναι πολύ πιο πιθανοί λόγοι εκνευρισμού από το να βάλουν κατά λάθος πιπεριά στην πίτσα σου.
«Είναι κεφαλαιώδες να θεωρητικοποιούμε πριν αποκτήσουμε δεδομένα.» Σερλοκ Χόλμς
Τι προσπαθούν να μου πουν τα συναισθήματά μου;
Το μεγαλύτερο λάθος που κάνουμε οι περισσότεροι είναι πως όταν νιώθουμε ένα αρνητικό συναίσθημα, προσπαθούμε πάση θυσία να το αγνοήσουμε ή να το διώξουμε. Το ότι ένα συναίσθημα έχει αρνητικό πρόσημο δε σημαίνει πως δεν είναι εποικοδομητικό. Για ν’ αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε πως όλα τα συναισθήματά μας είναι χρήσιμα, μπορούμε ν’ ακολουθήσουμε το παρακάτω παράδειγμα:
Ας σκεφτούμε πως τα συναισθήματά μας είναι η ένδειξη της βενζίνης στο αυτοκίνητο. Καθώς οδηγούμε, ανάβει. Τα συναισθήματα που μας δημιουργούνται εκείνη τη στιγμή είναι αγχωτικά, ωστόσο στην ουσία έχουμε προλάβει το γεγονός να ξεμείνουμε στη μέση του πουθενά, διότι έγκαιρα είδαμε την ειδοποίηση. Σκέψου να μην υπήρχε αυτή η ένδειξη. Θα ήμασταν άνετοι κι ωραίοι, μέχρι να μας αφήσει κάπου στην Εθνική. Άρα το συναίσθημα δεν είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι να προσπαθούμε να το κρύψουμε ή να το διαγράψουμε.
«Τα συναισθήματά σου σε κάνουν άνθρωπο. Ακόμα και τα δυσάρεστα έχουν σκοπό. Μην τα κλειδώνεις. Αν τα αγνοήσεις γίνονται πιο δυνατά και θυμωμένα.» Σαμπα Ταχίρ
Ποια είναι η ιστορία μου;
Αφού λοιπόν κατανοήσουμε τα γεγονότα και τα συναισθήματα, ερχόμαστε να βρούμε την οπτική μας. Το πώς εκφραζόμαστε είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε πώς νιώθουμε. Σίγουρα δεν μπορούμε να ελέγξουμε ακριβώς τις σκέψεις που έρχονται στο μυαλό μας, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε πώς τις ερμηνεύουμε. Κι από αυτή την ερμηνεία, μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε αυτό που μας πνίγει, αυτό το κουβάρι συναισθημάτων. Όλη αυτή η προσέγγιση αφορά τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, που πλέον αποτελεί και την πιο αποτελεσματική μέθοδο για την καταπολέμηση του άγχους, της κατάθλιψης και του θυμού.
«Αυτό που πραγματικά μας φοβίζει και μας αποθαρρύνει δεν είναι τα ίδια τα εξωτερικά γεγονότα αλλά ο τρόπος με τον οποίο τα σκεφτόμαστε.» Επίκτητος
Τι πραγματικά θέλω;
Γεγονός + Ιστορία = Συναίσθημα
Όταν βάζουμε τον εαυτό μας στη διαδικασία να κάνει τις παραπάνω ερωτήσεις μπορούμε να κατανοήσουμε και καλύτερα τι είναι όντως αυτό που πραγματικά θέλουμε. Όπως στα παιδικά που βλέπαμε παιδιά που πάντα υπήρχε ο κακός μέχρι να συρρικνωθεί σε ένα αστείο και μικρό ανθρωπάκι. Για να φτάσουμε να γίνουμε, βέβαια, συναισθηματικά εξυπνότεροι, πρέπει να κάνουμε άλλη μια ερώτηση στον εαυτό μας: Τι είναι τελικά αυτό που πραγματικά θέλω;
Πολλοί είναι αυτοί που προσπαθούν να γίνουν εξυπνότεροι συναισθηματικά με λάθος τρόπους κι η αλήθεια είναι πως τα καταφέρνουν. Αλλά αυτό κρατάει για λίγο. Χωρίς να έχεις αξίες και σκοπό γι’ αυτά που κάνεις, όλες οι προσπάθειές σου δεν έχουν καμία σημασία. Οι αξίες λοιπόν είναι αυτές που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας. Όλοι μας γνωρίζουμε πως η καλή ζωή δεν αποτελείται από απουσία πόνου. Πάντα θα υπάρχουν οι αναποδιές, οι αποτυχίες κι οι απώλειες. Η καλή ζωή προέρχεται από την εκμάθηση, την ανάπτυξή μας και την ικανότητα ν’ αφήνουμε πράγματα πίσω μας. Όλοι γνωρίζουμε πως για να φτάσει κάποιος στην κορυφή, θα πρέπει να περάσει από σαράντα κύματα. Το θέμα είναι να αποφασίσει αν θέλει να το κάνει.
Η ψυχική υγεία είναι κάτι παραπάνω από το ν’ ανακουφίσουμε τα άσχημα συναισθήματα τα οποία νιώθουμε. Είναι η αξιοποίηση των δυνατοτήτων μας και μας βοηθάει να γίνουμε λίγο ψηλότεροι κάθε φορά. Αξίζει λοιπόν να τη διαφυλάξουμε.
Συντάκτης: Θεοδώρα Αντωνιάδου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
