Μπορεί να μη σε καταλαβαίνω, αλλά είμαι εδώ

Ο πόνος στα μάτια ενός φίλου, ενός γνωστού, ενίοτε και ενός αγνώστου, έχει τη δύναμη να γεννήσει μέσα μας ένα βουνό συναισθημάτων με τα αρνητικά να παίρνουν τα ηνία και να πρωταγωνιστούν. Λύπη αλλά και λύπηση, συμπόνια, ενσυναίσθηση και τόσα αλλά. Ταυτόχρονα, ο πόνος στα μάτια κάποιου, γεννάει μέσα μας και προστατευτικά ένστικτα. Όλο μας το «είναι» εκείνη τη στιγμή ψάχνει να βρει τις σωστές λέξεις για να βοηθήσει. Να κάνει τον άλλον να νιώσει έστω και λίγο καλύτερα. Κάπου εκεί, λοιπόν, χαμένοι ανάμεσα σε μια προσπάθεια βοήθειας και συμπαράστασης, επιστρατεύουμε και μια φράση που όσο καλές προθέσεις και αν έχουμε, κρύβει μέσα της λάθη αρκετά για να κάνει μεγαλύτερο κακό από ότι καλό. «Σε καταλαβαίνω».

Μια φράση που στα αφτιά κάποιου που εκείνη τη στιγμή περνάει κάτι άσχημο ακούγεται λάθος. Τι εννοείς τον καταλαβαίνεις; Πώς τον καταλαβαίνεις; Το έχεις ζήσει; Έχεις βρεθεί στη θέση του; Και ακόμη και αν έχεις βρεθεί σε μια αντίστοιχη κατάσταση, ήταν και οι περιστάσεις γύρω σας ίδιες;

Ένας άνθρωπος που βιώνει κάτι άσχημο έχει την τάση να νιώθει ότι βιώνει και κάτι μοναδικό. Και κατά μια έννοια είναι όντως μοναδικό, γιατί οι λεπτομέρειες μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Πράγματα που υπό άλλες συνθήκες δε θα ενοχλούσαν, τώρα όχι απλώς ενοχλούν, αλλά προσθέτουν στην κατάσταση και την κάνουν αφόρητη.

Για να το καταλάβουμε λίγο καλύτερα ας σκεφτούμε έναν άνθρωπο στον όποιο μόλις ανακοινώθηκε ότι έχασε τη δουλειά του. Αυτό αποτελεί ένα μεγάλο και βασικό πρόβλημα για τον ίδιο. Η δουλειά του τού άρεσε πολύ. Συνειδητοποιεί ότι για την απόλυση ευθύνεται η κακή σχέση που είχε με ένα συνάδελφο, ο οποίος τελικά είχε μεγάλη επιρροή στο αφεντικό. Αρχίζει να σκέφτεται λογαριασμούς και νοίκια που τρέχουν και νιώθει πως το κεφάλι του ετοιμάζεται να σπάσει. Σού μεταφέρει το περιστατικό και επί τόπου θυμάσαι μια δίκη σου αντίστοιχη περίπτωση που επίσης είχες χάσει μια δουλειά στο παρελθόν και η πρώτη σου σκέψη είναι ότι καταλαβαίνεις πώς νιώθει. Απολάμβανες όμως εκείνη τη δουλειά όσο αυτός; Την είχες χάσει με εξίσου άδικο τρόπο; Είχες τα ίδια έξοδα και τις ίδιες υποχρεώσεις; Μήπως είχες κάποια άλλη υποστήριξη τότε;

Όλα αυτά και άλλα τόσα  είναι οι πρώτες σκέψεις που θα περάσουν από το μυαλό του ατόμου αν πεις «σε καταλαβαίνω». Θα ενοχληθεί και ίσως θυμώσει με την έκφρασή σου. Γιατί ο κόσμος δε γυρίζει ούτε γύρω από μένα ούτε από σένα ούτε από αυτό το άτομο. Αλλά ταυτόχρονα ο κόσμος γυρίζει γύρω από τον καθένα μας ξεχωριστά. Γιατί εκείνη τη στιγμή εσύ είσαι το κέντρο του δικού σου κόσμου και το πρόβλημά σου είναι αυτό που σε απασχολεί.

Ποσό πιο ωραίο και ειλικρινές δεν ακούγεται το «προσπαθώ να καταλάβω τι περνάς αυτή τη στιγμή» ή το πολύ απλούστερο «λυπάμαι για αυτό που συμβαίνει». Μεγαλύτερη η αλήθεια που κρύβεται πίσω από τέτοιες λέξεις και σίγουρα μεγαλύτερη η αίσθηση του πώς νιώθει ο άλλος και πώς μπορεί να επηρεαστεί από τις λέξεις μας. Και αν δεν μπορέσουμε να καταλάβουμε, δε χρειάζεται να φοβηθούμε να το πούμε. «Δεν μπορώ να φανταστώ πώς είναι αυτό που περνάς». Πολύ περισσότερο θα εκτιμηθεί κάτι τέτοιο από μια ψεύτικη κατανόηση. Ειδικά αφού κάθε μία από αυτές τις φράσεις στρέφει το φακό όχι σε εμάς, αλλά στο άλλο άτομο.

Στάσου, λοιπόν, δίπλα του για να του συμπαρασταθείς, απλώς κάνε το λίγο πιο προσεγμένα. Άκουσέ τον, συμπόνεσέ τον, κάνε μια ειλικρινή προσπάθεια να μπεις στη θέση του, όχι γιατί έτσι θα μπορέσεις όντως να τον καταλάβεις, αλλά επειδή η στάση σου και η παρουσία σου δίπλα του είναι αυτή που θα νιώσει το άτομο και τελικά ίσως βοηθηθεί.

Και ας μην ξεχνάμε ποτέ ότι καμιά φορά αυτό που παίζει ρόλο δεν είναι οι λέξεις που ξεστομίζουμε, αλλά η γενικότερη στάση μας απέναντι σε κάποιον. Μπορεί να μην καταλάβεις ποτέ πώς ένιωσε ένα άτομο μια δεδομένη στιγμή και αν καταλάβεις κατά πάσα πιθανότητα θα είναι κάτι που θα ξεχάσεις γρήγορα. Εκείνος όμως δε θα ξεχάσει ποτέ μια όμορφη συμπεριφορά σου σε μια δύσκολη στιγμή του.