Extreme sports∙ η αδρεναλίνη της στιγμής ή κάτι πιο βαθύ;

Όλοι έχουμε έστω ακουστά τουλάχιστον κάποια απ’ τα extreme sports που υπάρχουν, μα λίγοι είναι εκείνοι που τολμούν να τα εντάξουν στις δραστηριότητές τους. Τι κρύβεται, αλήθεια, πίσω απ’ την ψυχοσύνθεση όποιου επιλέγει να ασχοληθεί με τόσο ριψοκίνδυνα χόμπι;

Άλλοι ασχολούνται με το bungee jumping, άλλοι επιλέγουν την πτώση με αλεξίπτωτο, άλλοι ορειβατικούς μαραθώνιους ή την ορειβασία κι ο κατάλογος φυσικά δεν τελειώνει εκεί. Όσα για τον μέσο άνθρωπο φαντάζουν επικίνδυνα για κάποιους έχουν γίνει καθημερινότητα. Τι είναι αυτό που τους κάνει τόσο ξεχωριστούς σε αυτόν τον τομέα και τι τους ωθεί στο να χρειάζονται τέτοιου είδους ακραίες βιωματικές καταστάσεις;

Οι ίδιοι οι αθλητές δε βιώνουν τον κίνδυνο, όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που θα τον βίωνε ένας άνθρωπος ο οποίος δε θα επέλεγε ποτέ να ασχοληθεί με όλα αυτά. Συχνά θα τους ακούσεις να μιλούν για την εμπειρία τους περιγράφοντάς την ως πρόκληση για κατάκτηση, ως έναν τρόπο να αισθανθεί κανείς πιο ζωντανός από ποτέ βάζοντας μάλιστα και την προσωπική του σφραγίδα στο εκάστοτε εγχείρημα. Προφανώς το να αγγίζει κανείς τα όριά του, να δοκιμάζει τις αντοχές του και να ξεπερνά τον ίδιο του τον εαυτό είναι από μόνο του πολύ γοητευτικό. Αρκεί, όμως, για να ωθήσει κάποιον στο να επιλέξει έναν παρόμοιο τρόπο ζωής ή υπάρχουν κι άλλα κρυμμένα μυστικά πίσω απ’ τις συμπεριφορές των ριψοκίνδυνων αθλητών;

Η διέγερση κι πρόκληση, η αίσθηση ενός επικείμενου κινδύνου, προκαλεί στον οργανισμό διάφορες βιοχημικές μεταβολές και κάπως έτσι τίθεται σε κατάσταση συναγερμού. Με βάση αυτήν την αντίδραση ο καθένας καλείται να επιλέξει αν θα αμυνθεί ή αν θα ακινητοποιηθεί ή –για να το πούμε πιο σωστά– ενστικτωδώς θα συμβεί τελικά κάτι απ’ τα δύο. Σε κάποιον ο οποίος ασχολείται με τα extreme sports, όμως, η αίσθηση αυτή λειτουργεί ως η απόλυτη κινητοποίηση. Ενεργοποιείται ο οργανισμός τους σε τέτοιο βαθμό που αισθάνονται ικανοί να καταφέρουν και να κατακτήσουν τα πάντα.

Η αίσθηση του απόλυτου ελέγχου που σου δίνει η εμπειρία ενός extreme sport είναι επίσης κάτι το οποίο τους ιντριγκάρει. Οι ίδιοι δε νιώθουν πως κινδυνεύουν απ’ το οτιδήποτε, καθώς αυτό που αισθάνονται είναι εμπιστοσύνη στις προσωπικές τους δυνάμεις, κάτι που καταλήγει να τους προσφέρει την εντύπωση του απόλυτου αυτοελέγχου. Τη στιγμή της πτώσης, της ανάβασης, της οποιασδήποτε παρόμοιας κατάστασης, ο αθλητής νιώθει πως η ζωή του κυριολεκτικά είναι στα δικά του χέρια και μόνο.

Φυσικά για κάποιον ο οποίος ασχολείται με κάτι τόσο ριψοκίνδυνο απαιτείται κι απόλυτη αυτοσυγκέντρωση. Γι’ αυτό και πολλοί θα ακούσεις να λένε πως όταν λαμβάνει χώρα η εκάστοτε τέτοιου είδους δραστηριότητα υπάρχει μόνο η στιγμή. Όλα τα υπόλοιπα χάνονται απ’ το μυαλό το οποίο επικεντρώνεται απόλυτα στο εδώ και στο τώρα. Πολλές φορές για λίγο μοιάζει η μνήμη να σταματά  και να μην υπάρχει τίποτε άλλο στο προσκήνιο. Αυτού του είδους την κατάσταση θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε με τη θρησκευτική έκσταση όπου ο χρόνος σταματά κι επικρατούν η απόλυτη αυτοσυγκέντρωση κι η αποστασιοποίηση του εαυτού.

Ύστερα από όλα τα παραπάνω κι έπειτα απ’ την επίτευξη και την ολοκλήρωση του εγχειρήματος επέρχεται η απόλυτη ηρεμία. Γι’ αυτό κι ένας ακόμη λόγος που κάποιοι επιλέγουν τέτοιου είδους δραστηριότητες είναι αυτή η αίσθηση γαλήνης και πληρότητας που ακολουθεί. Κάποιοι λένε πως τελικά ίσως να μην αποζητούν την τόση υπερένταση όπως θα υπέθετε κανείς, αλλά την κατάληξή της που τους προσφέρει αυτήν την εσωτερική χαλάρωση.

Ένας πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας για όλους μας είναι η επιβράβευση. Στα extreme sports ίσως το αίσθημα αυτό να γιγαντώνεται καθώς κάθε στόχος που επιτυγχάνεται είναι κι ένας ακόμη κίνδυνος που ξεπεράστηκε. Καθώς ολοκληρώνεται η διαδικασία, ο άνθρωπος αυτοαξιολογείται κι επικυρώνει τις προσωπικές του δυνατότητες τόσο στα δικά του μάτια όσο και στα μάτια των άλλων. Γι’ αυτό και πολλοί επιλέγουν τέτοιου είδους δύσκολες για τον μέσο άνθρωπο δραστηριότητες σκοπεύοντας και στην επικύρωση του εαυτού τους.

Αν το εκάστοτε extreme sport είναι ομαδικό η εγγύτητα παίζει κι αυτήν το ρόλο της. Όλα μαζί τα μέλη μιας ομάδας έχουν, τελικά, καταφέρει κάτι και μάλιστα κάτι αρκετά δύσκολο οπότε αυτό τους φέρνει κοντά ανεξάρτητα απ’ το πώς αισθανόταν ο ένας για τον άλλον στην πρώτη τους επαφή. Καμιά φορά η επίτευξη ενός κοινού στόχου αρκεί για να ενώσει κάποιους ανθρώπους χωρίς να χρειάζονται επεξηγήσεις.

Οι αθλητές των extreme sports εκδηλώνουν –όπως λέει η ψυχοθεραπεύτρια Ειρήνη Τζελέπη στο σχετικό άρθρο της– ένα ιδιαίτερο στοιχείο προσωπικότητας το οποίο έχει κινήσει το επιστημονικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για την «τάση προς αισθησιακή αναζήτηση», ένα στοιχείο της προσωπικότητας ορισμένων ανθρώπων οι οποίοι αναζητούν συνεχώς νέες όλο και πιο έντονες και πολύπλευρες αισθησιακές εμπειρίες. Παρότι είναι, μάλιστα, έτοιμοι να ρισκάρουν πολλά για να τις βιώσουν, το ρίσκο δεν είναι ο βασικός τους στόχος. Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι είναι εξωστρεφείς, παρορμητικοί, χωρίς φραγμούς, με προοδευτικές ιδέες και πεποιθήσεις.

Ωστόσο κάθε νόμισα έχει δύο όψεις. Έτσι κι εδώ η επιλογή ενός τέτοιου τρόπου ζωής επιβαρύνει συνήθως έναν άλλον τομέα. Αυτόν της προσωπικής ζωής όσων επιλέγουν τέτοιου είδους δραστηριότητες. Είτε ο λόγος είναι τα διαφορετικά ενδιαφέροντα μεταξύ των μελών της σχέσης, είτε η ανησυχία του ενός που μένει πίσω περιμένοντας τον άλλον να γυρίσει σώος, είτε και τα δυο. Ωστόσο η ανάγκη των ανθρώπων αυτών για τις εμπειρίες που έχουν διαλέξει είναι θα έλεγε κανείς ακατανίκητη. Τόσο που θα μπορούσε ίσως κάποια στιγμή να αποδειχτεί πως πρόκειται για εξάρτηση με βιολογικό υπόβαθρο κάτι για το οποίο έχουν ξεκινήσει σχετικές έρευνες. Μήπως πρόκειται για μια συγκεκριμένη ουσία στον εγκέφαλο η οποία ωθεί τον εκάστοτε στο να αποζητά με τέτοιο πάθος εμπειρίες όλο και πιο ριψοκίνδυνες με τρόπο που θυμίζει ακόμη κι εθισμό; Έστω κι αν ο απώτερος σκοπός είναι η μετέπειτα αίσθηση ηρεμίας.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε τον παράγοντα «κοινωνία» η οποία μέσω κάποιον θεσμών της ασκεί καταπίεση σε πολλούς από εμάς, αν όχι σε όλους. Για κάποιους ανθρώπους εκεί έξω ίσως ο τρόπος να ξεσπάσουν, να ξεφύγουν από όλα αυτά και να νιώσουν ελεύθεροι να αναμετρηθούν με τους εαυτούς τους και τις ικανότητές τους να είναι αυτός. Εξάλλου, ποιος δε θα ήθελε να νιώσει ήρωας έστω για λίγο;

Πηγή