Όλες οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολύπλοκες. Στο πλαίσιο αυτής τους της πολυπλοκότητας συναντάμε πολλές φορές συμπεριφορές αψυχολόγητες με την πρώτη ματιά, που όμως αν ερευνήσουμε λίγο περισσότερο μπορεί να ανακαλύψουμε καλά κρυμμένα κατάλοιπα ή αιτίες που δε θα μπορούσαμε καν να φανταστούμε.
Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν τη φιλία κάτι ιερό. Κι όταν πρόκειται για φιλία αληθινή, δεν έχουν άδικο, είναι. Φίλος, όμως, δε σημαίνει θεός, ούτε αλάνθαστος και τέλειος άνθρωπος. Όλοι μας έχουμε αδυναμίες, φοβίες, απωθημένα, ανασφάλειες και κάπως έτσι, πού και πού παραπατάμε ανάμεσά τους δημιουργώντας περίεργες συνθήκες είτε μέσα στο κεφάλι μας είτε κατ’ επέκταση έξω από αυτό.
Με τους φίλους κατά βάση έχουμε μάθει να μοιραζόμαστε τα πάντα. Σε αυτούς θα τρέξουμε όταν δεν είμαστε καλά, όπως κι εκείνοι σε αντίστοιχη περίπτωση τρέχουν σε εμάς. Με αυτούς το γλεντάμε στις μεγάλες χαρές, μαζί τους ξημεροβραδιαζόμαστε συζητώντας τις ανησυχίες μας, εκείνοι κατευνάζουν τους φόβους μας, πρώτοι μαθαίνουν για τον έναν ή τη μία που έκλεψε την καρδιά μας και παρέα χαιρόμαστε όταν αυτός ο έρωτας τελικά έχει ανταπόκριση και καταλήγουμε μαζί.
Η λογική συνέχεια των πραγμάτων στην τελευταία περίπτωση είναι το επόμενο βήμα. Να γνωρίσουμε στον κολλητό ή την κολλητή μας τελικά τη σχέση μας ώστε να γίνουμε κάποια στιγμή όλοι –γιατί όχι;– μια ωραία παρέα ή έστω να μπορούμε από εδώ και στο εξής να μοιραζόμαστε και κοινές στιγμές. Τι γίνεται, όμως, στην πολύπλοκη περίπτωση που κάποιος διστάζει να φέρει σε επαφή αυτούς τους δυο, φοβούμενος κατά βάθος για δικούς του λόγους ότι ίσως και να αρέσει τελικά ο ένας στον άλλον;
Πριν βιαστούμε να καταδικάσουμε μια τέτοια σκέψη εκφράζοντας τις πρώτες ίσως δικαιολογημένες εν μέρει σκέψεις που θα μας έρθουν στο μυαλό, ας δοκιμάσουμε να μπούμε λίγο στο μυαλό εκείνου που βιώνει έναν τέτοιο φόβο, μήπως ψάχνοντας κάτω απ’ την επιφάνεια μπορέσουμε να αιτιολογήσουμε την ανασφάλειά του. Αν δεν μπει κανείς στη διαδικασία να σκαλίσει λίγο βαθύτερα, θα μείνει στο προφανές. Θα σκεφτεί πως αυτό τελικά δεν είναι αληθινή φιλία, αφού μεταξύ δυο ανθρώπων που δηλώνουν τόσο φίλοι ελοχεύει τέτοιος φόβος, αλλά πως ούτε κι η σχέση ξεκίνησε σε σωστές βάσεις εφόσον δημιουργεί τέτοιες ανασφάλειες.
Ας το πάρουμε αλλιώς. Κατ’ αρχάς το ότι ο εκάστοτε φοβάται μια τέτοια πιθανότητα δε σημαίνει πως έχει απαραιτήτως βάση στην πραγματικότητα. Θα μπορούσαμε απλώς να μιλάμε για έναν αρκετά ανασφαλή άνθρωπο, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ο οποίος ως εκείνη τη στιγμή ίσως δυσκολευόταν στις προσωπικές του σχέσεις σε αντίθεση με το φίλο ή τη φίλη του που μπορεί να είχε αρκετές επιτυχίες.
Για να προσπαθήσεις να μπεις στη θέση ενός τέτοιου ανθρώπου, ας υποθέσουμε ότι ανήκεις σε αυτήν την κατηγορία. Ξέρεις, λοιπόν, ότι αυτό από μόνο του είναι αρκετό ώστε να σε κάνει έστω και για μια μικρή περίοδο στην αρχή να αντιμετωπίζεις άθελά σου ένα ενδεχόμενο γνωριμίας των δυο τους ως πιθανή απειλή. Ξέρεις μέσα σου ότι οι σκέψεις που κάνεις ίσως υποτιμούν και τη φιλία και τη σχέση σου, μα δε σου είναι εύκολο να καταπολεμήσεις όσα κατάλοιπα κουβαλάς από προηγούμενες εμπειρίες σου. Δεν τα βάζεις με το φιλαράκι σου στην πραγματικότητα, όμως άθελά σου υποπίπτεις σε συγκρίσεις και λόγω ανασφάλειας στο κεφάλι σου βγαίνεις υπό.
Μια τέτοια κατάσταση φυσικά ίσως θα μπορούσε να είχε εξομαλυνθεί με συζήτηση μεταξύ των δυο φίλων, πολύ πριν φτάσει ο ένας σε αυτή τη φάση αλλά και με προσωπική δουλειά του ενός ώστε να τα βρει τελικά με τον εαυτό του. Αν αυτό δε γίνει έγκαιρα τότε μια πιθανή εξέλιξη είναι κι αυτός ο πιθανότατα αβάσιμος αλλά αιτιολογημένος φόβος.
Απ’ την άλλη μεριά θα μπορούσε να προκαλέσει μια ανησυχία το γεγονός πως ίσως αυτοί οι δύο (φίλος και σύντροφος) είναι ο ένας ακριβώς ο τύπος που θα γούσταρε ο άλλος κι αυτό φυσικά δεν παραβλέπεται εύκολα από κάποιον ο οποίος είναι πολύ ερωτευμένος. Όπως και να το κάνουμε δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ανοιχτοί απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όσο κουλ κι αν αντιμετωπίζουν τα πράγματα γενικότερα.
Ο έρωτας σε κάνει και κάπως κτητικό, εδώ που τα λέμε, το ξέρεις, οπότε μπορεί στη σκέψη και μόνο ότι θα γνωριστούν δυο άνθρωποι που υπό άλλες συνθήκες με βάση τα γούστα τους ίσως την έπεφταν ο ένας στον άλλον (αν δεν υπήρχες εσύ), δε σου είναι και τόσο ευχάριστο ως σκέψη. Ακόμη κι αυτό όμως υποδηλώνει μια ανασφάλεια απ’ τη δική σου πλευρά που όπως όλα απαιτεί προσωπική δουλειά ώστε να καταφέρεις να την ξεπεράσεις.
Για να είναι μαζί σου κι όχι με κάποιον άλλον ο άνθρωπος που επέλεξες, κάτι είδε σε σένα που ανέτρεψε και τύπους και δεδομένα κι ισορροπίες. Αντί λοιπόν να το χαρείς, κάθεσαι και σκέφτεσαι «τι θα γινόταν αν», δημιουργώντας σενάρια επιστημονικής φαντασίας με το ανασφαλές μυαλό σου. Ζήσε το. Αυτό είναι το νόημα.
Πάμε τώρα σε μια άλλη πιθανότητα που θα μπορούσε να ισχύει. Η περίπτωση κάτι τέτοιο να είχε συμβεί στο παρελθόν είτε απ’ τη μεριά του φίλου είτε απ’ την πλευρά εκείνου που φοβάται να φέρει σε επαφή τους δυο πιο αγαπημένους του ανθρώπους. Σκέψου, λοιπόν, το ενδεχόμενο κάποτε το κολλητάρι σου να είχε ερωτευτεί το σύντροφο κάποιου απ’ την παρέα. Είναι αφελές να πιστεύεις ότι αυτό θα συμβαίνει συνεχώς και το ξέρεις, αλλά το διαβολάκι μέσα στο κεφάλι σου αρχίζει να σε τριβελίζει αραδιάζοντας επιχειρήματα όπως ότι εφόσον συνέβη μία φορά μπορεί να ξανασυμβεί κι ούτω καθεξής. Ακόμη κι αν εσύ ήσουν εκείνος που στο παρελθόν υπήρξες πρωταγωνιστής μιας τέτοιας ιστορίας, το μυαλό σου παίζει εξίσου επικίνδυνα παιχνίδια, κάνοντάς σε να σκέφτεσαι ότι απ’ τη στιγμή που συνέβη σε σένα θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα. Αντί να κρίνεις όμως το παρόν σου με βάση περασμένες ιστορίες ίσως θα ήταν καλύτερο να αφεθείς σε αυτό για να δεις πού θα βγει.
Σε τελική ανάλυση, αν δε δοκιμάσεις κάτι δεν μπορείς να ξέρεις πώς θα καταλήξει. Η άγνοια είναι γοητευτική, αλλά ουσιαστικά υποτιμά τόσο εμάς τους ίδιους όσο και τα συναισθήματά μας. Τόλμα όσα σε φοβίζουν κι άσε τα είτε να σε διαψεύσουν παταγωδώς (ώστε να μπορέσεις μετά να τα χαρείς σκεπτόμενος πόσο χαζός υπήρξες) είτε να σε επιβεβαιώσουν και να πας παρακάτω μιας και σε μια τέτοια περίπτωση τίποτε εξαρχής δεν ήταν ικανό να κρατήσει για πολύ. Θα πονέσεις, θα κλάψεις, θα χτυπηθείς, αλλά θα είσαι αληθινός και κάποια στιγμή θα ορθοποδήσεις και θα συνεχίσεις.
Δε θέλεις να ξέρεις τι γίνεται γύρω σου και μέσα σου, λοιπόν;
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη