Μην πέφτεις θύμα του ενοχικού σου εαυτού

Οι άνθρωποι είμαστε μυστήρια τρένα. Περίπλοκοι κι ενίοτε συγκρουσιακοί. Κατά τη διάρκεια της ζωής μας πολλές φορές πληγωνόμαστε μα δεν είναι λιγότερες οι φορές που πληγώνουμε εξίσου. Θα υπάρξουν στιγμές για πολλούς από εμάς που θα φερθούμε σκάρτα και θα γίνουμε για ορισμένους συγκεκριμένους ανθρώπους μαλάκες, όπως έγιναν άλλοι μαλάκες για εμάς. Θα γίνουμε εκείνοι οι οποίοι πρόδωσαν την εμπιστοσύνη κάποιου αγαπημένου, οι αψυχολόγητοι αναίσθητοι που διέλυσαν τη ζωή ενός ανθρώπου, θα γίνουμε πολλά και δυστυχώς τίποτε από αυτά δε θα μας τιμά.

Το ότι γινόμαστε μαλάκες σε συγκεκριμένες περιπτώσεις για τους περισσότερους από εμάς δε σημαίνει πως είμαστε μαλάκες γενικά σε κάθε μας έκφανση. Απλώς η ζωή και τα συναισθήματα δυστυχώς δεν παίζουν μόνο μεταξύ άσπρου και μαύρου, κάτι που κάνει τις ανθρώπινες σχέσεις και τις συμπεριφορές μας χαοτικές.

Ίσως να υπάρχουν εκεί έξω κι εκείνοι οι γενικά αναίσθητοι, χειριστικοί και παρασιτικοί οργανισμοί που τη βρίσκουν εκμεταλλευόμενοι όσα νιώθουν οι άλλοι. Όσοι κι αν είναι, όμως, αυτοί δε σημαίνει πως όποιος από εμάς πληγώνει κάποιον σε μια δεδομένη στιγμή της ζωής του ανήκει αυτόματα στη συγκεκριμένη ομάδα.

Γι’ αυτό έστω και κατόπιν εορτής ο εαυτός μας μάς υπενθυμίζει πως δεν είμαστε όντως εκείνοι οι σκληροί καριόληδες που τη βρίσκουμε καταστρέφοντας ζωές και πως είμαστε απλώς άνθρωποι με αδυναμίες που κατά περιπτώσεις πελαγοδρομούμε και φερόμαστε άσχημα. Ο τρόπος υπενθύμισης λέγεται «τύψεις». Κι είναι τόσο ύπουλες κι επώδυνες από ένα σημείο και μετά που δεν είναι δύσκολο για κάποιους να μετατραπούν σε δήμιοι των στιγμών τους.

Όταν οι υγιείς ενοχές απέναντι σε κάτι κακό που έχουμε κάνει μετατρέπονται υποσυνείδητα σε έμμονες ιδέες εμποδίζοντάς μας να χαρούμε οτιδήποτε όμορφο συμβαίνει στη ζωή μας από εκεί κι έπειτα, τότε σημαίνει πως έχουμε μετατρέψει μέσα μας τις τύψεις σε αιώνιο αυτομαστίγωμα. Και κάπου εκεί χάνουμε την μπάλα. Πίσω από καθετί καλό που μας τυχαίνει υποβόσκει πάντα η εντύπωση πως δεν το αξίζουμε, πίσω από μια όμορφη στιγμή κρύβεται μια μαύρη σκέψη, πίσω από κάθε νέο ξεκίνημα παραμονεύει η ενοχικότητά μας που δε μας αφήνει να είμαστε ολοκληρωτικά εκεί.

Καταλήγουμε ουσιαστικά με αυτόν τον τρόπο να γινόμαστε θύματα του ίδιου μας του εαυτού που αναλαμβάνει να γίνει τιμωρός στη θέση εκείνου που πληγώσαμε. Έτσι, όμως, χάνουμε την ίδια μας τη ζωή η οποία για εμάς τους ανθρώπους είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον χρόνο που έχουμε εφεύρει και που δεν περιμένει κανέναν μας. Δεν είναι τυχαίο που το αίσθημα της εκδίκησης θεωρείται δηλητηριώδες. Θα ακούσεις πολλές φορές εκεί έξω να λένε πως όταν παγιδεύεσαι στη λαχτάρα για εκδίκηση τυφλώνεσαι και καταστρέφεις τη ζωή σου. Γι’ αυτό κι οι νηφάλιοι θεωρούν πως η συγχώρεση είναι λύτρωση και το πρώτο μεγάλο βήμα για να πάει κανείς παρακάτω απελευθερωμένος.

Το ίδιο ισχύει και με τη συγχώρεση του ίδιου μας του εαυτού. Όσο αναπαράγουμε μέσα μας το αίσθημα της ενοχής με κάθε ευκαιρία, όσο συνεχίζουμε να αυτοκατηγορούμαστε με μένος για το κακό που έχουμε προκαλέσει, σκοτώνουμε λίγο-λίγο κάτι απ’ τους εαυτούς μας και κάτι από τους γύρω μας που δε μοιράζονται πια τίποτε μαζί μας όπως θα ήθελαν αφού εμείς είμαστε πλέον απόντες απ’ τα όμορφα. Διότι οι τύψεις είναι πολλές φορές ύπουλες και λειτουργούν ως υποσυνείδητα κατάλοιπα. Μας κάνουν αυτοκαταστροφικούς και δεν παίρνουμε χαμπάρι για πότε με βάση αυτές γινόμαστε άδικοι σε όσους είναι δίπλα μας ακόμη.

Το να συγχωρούμε τους εαυτούς μας, λοιπόν, είναι απαραίτητο από ένα σημείο και μετά. Όποιος συγχωρεί συμπεριφορές δε σημαίνει πως είναι υποχρεωμένος να συνεχίσει και να τις δέχεται. Η συγχώρεση είναι μορφή αποδέσμευσης του μυαλού από δηλητηριώδεις σκέψεις και ως τέτοια θα είναι καλό να την αντιμετωπίζουμε στις περιπτώσεις που δεν έχουν καν αίσθηση του κακού που έχουν προκαλέσει. Η συγχώρεση δεν είναι πάντα ταυτισμένη με δεύτερες ευκαιρίες διότι δε σημαίνει απαραίτητα πως η άλλη πλευρά θα έχει μετανιώσει ή θα έχει αλλάξει στάση. Είναι ένας τρόπος να πεις στον εαυτό σου ξεκόλλα και πήγαινε παρακάτω καθαρός από βρόμικες σκέψεις.

Έτσι κι η αυτοσυγχώρεση. Δε σημαίνει πως όταν συγχωρούμε τους εαυτούς μας χαϊδεύουμε τα ίδια μας τ’ αφτιά ή πως χωρίς να έχουμε μάθει τίποτε απ’ τις άσχημες συμπεριφορές μας συνεχίζουμε σαν να μη συμβαίνει τίποτε ανενόχλητοι προς αναζήτηση νέων θυμάτων. Σημαίνει πως ύστερα από έναν απαραίτητο απολογισμό, μετά από τις απαραίτητες προσπάθειες να ζητήσουμε κι από όποιον έχουμε πληγώσει μια ειλικρινή συγγνώμη ή μια ευκαιρία επανόρθωσης –αν μας το επιτρέψει–, απελευθερώνουμε τις ψυχές μας απ’ τις τοξικές σκέψεις ώστε να μην καταλήξουμε από τύψεις να αυτοκαταστραφούμε πληγώνοντας τελικά κι άλλους ανθρώπους γύρω μας.

Διότι το να έχεις τύψεις είναι δείγμα ανθρωπιάς, αγάπης κι υγιούς ευαισθησίας. Όταν όμως τις αφήνεις να σε καθορίζουν, να σε ελέγχουν και να σε εμποδίζουν να ζήσεις ελεύθερος τότε πέφτεις θύμα του ενοχικού σου εαυτού που είναι εξίσου επίφοβο έχοντας αγγίξει τα άκρα να αδικήσει όσους ακόμη παραμένουν κοντά σου.