Ψεύτικα προφίλ: Γιατί φτιάχνονται και πώς να τα πάρεις πρέφα

Από το τέλος του 2017 έως και τις αρχές του 2018, εντός ενός εξαμήνου δηλαδή, το Facebook εντόπισε και στη συνέχεια διέγραψε περισσότερους από 1,3 δισεκατομμύριο ψεύτικους λογαριασμούς! Fake Accounts, σε απλά αγγλικά. Το νούμερο προκαλεί ίλιγγο, αν το καλοσκεφτείτε. Το πράγμα χειροτερεύει λίγο παραπάνω, με την επόμενη πληροφορία, που λέει ότι υπολογίζεται πως περίπου το 3 με 4 % των λογαριασμών-προφίλ που δραστηριοποιούνται σήμερα στο συγκεκριμένο μέσο, είναι ψεύτικοι, απλώς δεν έχει καταστεί εφικτό να εντοπιστούν. Παρόμοια ποσοστά, ισχύουν και για το Twitter.

Γιατί, όμως να μπει κανείς στη διαδικασία να δημιουργήσει ένα ψεύτικο προφίλ; Για δεκάδες λόγους, εκ των οποίων μάλλον κανείς καλοπροαίρετος: Προκειμένου να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα συμφέροντα (πολιτικά ή οικονομικά), να διευκολύνει τη μετάδοση ιδεών και πεποιθήσεων, να διασπείρει τα λεγόμενα fake news πάλι προς όφελος συγκεκριμένων συμφερόντων ή για τη σπίλωση αντιπάλων, για να εξαπατήσει κάποιον ή κάποιους γενικότερα, με όφελος οικονομικό ή συναισθηματικό, ακόμα και για να σπάσει πλάκα, επειδή απλά μπορεί.

Αν όμως εξετάσουμε το φαινόμενο λίγο καλύτερα, θα προβληματιστούμε κυρίως, όχι αναζητώντας τον λόγο δημιουργίας ενός ψεύτικου προφίλ, αλλά μάλλον για την ευκολία με την οποία όλοι μας μπορεί να «τσιμπήσουμε» σε ένα τέτοιο προφίλ. Αρκεί να σκεφτούμε, ότι με το φαινόμενο ασχολούνται έως και οι μυστικές υπηρεσίες  κρατών, χρησιμοποιώντας εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης μέσω των οποίων προσπαθούν να εντοπίσουν τα ψεύτικα προφίλ των social media. Και πάλι, με όλα αυτά τα εργαλεία και την τεχνογνωσία, αποτυγχάνουν.

Ωστόσο, έχει μια αξία να είμαστε αφενός υποψιασμένοι κι αφετέρου να εφαρμόζουμε ορισμένα βασικά βήματα ασφαλείας, τα οποία μπορεί σε ένα βαθμό να μας προστατέψουν από την εξαπάτηση κι ίσως και από περαιτέρω περιπέτειες.

Συνήθως, η αρχή της επαφής μας με ένα ψεύτικο προφίλ γίνεται δεχόμενοι ένα αίτημα φιλίας-διασύνδεσης σε κάποιο από τα κοινωνικά δίκτυα. Λανθασμένα, οι περισσότεροι από εμάς, έχουμε την εντύπωση ότι οι εν λόγω πλατφόρμες δικτύωσης, παρέχουν στους χρήστες τους ένα μίνιμουμ ασφάλειας, ελέγχοντας μέσα από κάποιες διαδικασίες την πιστότητα των λογαριασμών που δημιουργούνται. Και ναι και όχι, είναι η ρεαλιστική απάντηση. Κι αυτό γιατί όσοι επιδίδονται στο σπορ των fake profiles, έχουν βρει τους τρόπους να παρακάμπτουν τις δικλείδες αυτές ή/και να τις ξεγελούν.

Με αυτό ως δεδομένο, η προστασία μας εναπόκειται μάλλον στην προσωπική εγρήγορση του καθενός από εμάς, στα ιδιαίτερα φίλτρα μέσα από τα οποία ελέγχουμε τις επαφές μας στο διαδίκτυο, αλλά και στο ένστικτό μας, που μπορεί όντως να αποδειχθεί εξαιρετικός σύμβουλος, κατά περίπτωση.

Ας ξεκινήσουμε λέγοντας το αυτονόητο, που συχνά όμως στην ταχύτητα των πραγμάτων παρακάμπτουμε: όταν δεχόμαστε ένα αίτημα φιλίας, καταπολεμάμε κατά το δυνατόν τον αυτοματισμό μιας καταφατικής απάντησης. Μπαίνουμε στο προφίλ του αιτούντα και κατά προτίμηση το κάνουμε σε μια ήρεμη χρονική στιγμή για εμάς, όταν θα έχουμε χρόνο και η προσοχή μας δε θα αποσπάται από άλλες δραστηριότητες. Ένα χαρακτηριστικό των χρηστών των social, στο οποίο ποντάρουν σε μεγάλο βαθμό οι επιτήδειοι, είναι το εξαρτημένο αντανακλαστικό που συν τω χρόνω προκύπτει σχεδόν σε όλους: η άμεση απόκρισή μας σε μηνύματα κι ειδοποιήσεις. Επομένως, πρώτα βλέπουμε και μετά αποφασίζουμε.

Μετά από αυτό, έχει μια αξία η συνολική αποτίμηση του εν λόγω προφίλ. Με άλλα λόγια, η αίσθηση που μας αφήνει η πρώτη εικόνα του. Για παράδειγμα αν υπάρχει η φωτογραφία χρήστη και πόσο αληθινή φαίνεται. Σημαντικός παράγοντας επίσης, είναι η γενικότερη δραστηριότητά του. Πριν από όλα αν υπάρχει. Αν δηλαδή έχει αλληλεπίδραση που να φανερώνει μια κανονικότητα και χρονικά, αλλά και νοηματικά. Επίσης αν έχει άλλες επαφές με τις οποίες αυτό το πρόσωπο να είναι συνδεδεμένο κι αν κι αυτές με τη σειρά τους δείχνουν μια εικόνα εν πολλοίς κανονική.

Χαρακτηριστικό είναι επίσης, το κατά πόσο κανείς δείχνει να έχει μια πραγματική ζωή, στον πραγματικό κόσμο. Αν ο καθένας μας πάρει σαν σημείο αφετηρίας τον εαυτό του ή κάποιους ανθρώπους που εμπιστεύεται και τους γνωρίζει κι έξω απ’ τον κόσμο του διαδικτύου, θα καταλάβει για τι πράγμα μιλάμε. Ακόμα κι αν δεν είμαστε φανατικοί με τη δημοσιοποίηση προσωπικών μας στιγμών, σίγουρα σε κάποια περίσταση, όλοι έχουμε αφήσει να φανούν περισσότερο ιδιωτικές στιγμές. Μπορεί να πρόκειται για μια φωτογραφία, ή για ένα σχόλιο σε μια δημοσίευση φίλου ή δική μας, ακόμα και για απλές ευχές σε γενέθλια.

Χαρακτηριστική επίσης είναι η ηλικία ενός προφίλ, για πόσο καιρό είναι δηλαδή ενεργό στο μέσο που χρησιμοποιούμε, στοιχείο που επίσης μας βοηθά να αξιολογήσουμε και την ποιότητα της δραστηριότητάς του. Και φυσικά το αν και κατά πόσο με το πρόσωπο που υποτίθεται ότι βρίσκεται πίσω απ’ το προφίλ που μας πλησιάζει, έχουμε κάτι κοινό: επαφές πρωτίστως, αλλά κι ενδιαφέροντα κάθε είδους. Κάτι τέλος πάντων που θα μπορούσε να δικαιολογήσει το ενδιαφέρον του για εμάς.

Ας μη γελιόμαστε. Όλα τα παραπάνω, εάν κανείς είναι αποφασισμένος να διαπράξει απάτη, σίγουρα μπορούν να μεθοδευτούν και να μη μας βοηθήσουν στην αναγνώριση ενός ψεύτικου λογαριασμού. Επειδή όμως, ευτυχώς, η πλειοψηφία των fake λογαριασμών στερούνται του απόλυτου επαγγελματισμού, εφαρμόζοντας κάποια προσωπικά φίλτρα, έχουμε πολλές ελπίδες να τους αποφύγουμε. Ή αλλιώς, προσέχουμε για να έχουμε.