Στο όχι και τόσο μακρινό 2006 και συγκεκριμένα στις 26 Σεπτεμβρίου, το Facebook έγινε και επίσημα διαθέσιμο σε όσους είχαν έγκυρο email και ήταν άνω των 18, για να μπορούν να εγγραφούν. Ένα λανσάρισμα που έμελλε να αλλάξει την κοινωνική δυναμική και ήταν η αρχή ώστε οι σχέσεις να περάσουν σε μια άλλη διάσταση, αυτή της σύνδεσης μέσω μιας οθόνης. Έπειτα από 16 χρόνια και συγκεκριμένα στις 30 Νοεμβρίου του 2022, έγινε και το επίσημο λανσάρισμα του ChatGPT 3.5 από την OpenAI, δίνοντας άλλη μια νέα οπτική στις ανθρώπινες σχέσεις, αυτή της τεχνητής νοημοσύνης.
Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερες είναι οι ταινίες οι οποίες εστιάζουν στο κατά πόσο είναι έτοιμοι οι άνθρωποι να κατανοήσουν τη δυναμική που υπάρχει στις σχέσεις με την είσοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της AI. Ταινίες όπως το «Είμαι η μητέρα», «M3GAN», «Margaux», αλλά και ντοκιμαντέρ όπως το «The Social Dilemma», δίνουν ιδιαίτερη βάση στη νέα εποχή των σχέσεων οι οποίες βασίζονται και είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την τεχνολογική πρόοδο. Μια πρόοδος, όμως, η οποία διαδραματίζεται δίχως προετοιμασία της ανθρωπότητας και κατανόηση του αντίκτυπου που έχει σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής.
Μπορεί για τους περισσότερους η ερωτική σχέση με ένα ρομπότ εφοδιασμένο με AI να μοιάζει με ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά η τεχνολογία είναι εδώ για να αποδείξει πως κάτι τέτοιο είναι ήδη το παρόν και το μέλλον. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο, άλλωστε, ώστε να μας γνωρίζουν καλύτερα από τι γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας και οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται για να προβλέψουν τις συμπεριφορές των χρηστών, ολοένα και βελτιώνονται, δημιουργώντας μια σχέση εξάρτησης από την τεχνολογία. Άρα, δεν απέχουμε και πολύ από το να περάσει αυτή η εξάρτηση και στον ερωτικό τομέα. Τα μέσα κοινωνική δικτύωσης επηρεάζουν τις ανθρώπινες σχέσεις με τρόπους αδιανόητους, ούτως ή άλλως. Όπως διαφαίνεται ξεκάθαρα στο ντοκιμαντέρ The Social Dilemma, έχουν αναπτύξει αλγόριθμους που σκοπό έχουν να χειραγωγούν τη συμπεριφορά με απώτερο στόχο το κέρδος, διαμορφώνουν σκέψεις, προτιμήσεις ακόμα και αντιδράσεις με τρόπους που συνειδητά ακόμα δεν είναι αντιληπτοί. Υπάρχει μια έμμεση χειραγώγηση των ανθρώπων και αυτό φαίνεται ακόμα και από τη λέξη «χρήστες» που χρησιμοποιείται για τους ανθρώπους που είναι εγγεγραμμένοι σε αυτές.
Η φυσική συνέχεια της εξαρτημένης σχέσης με το διαδίκτυο, είναι η τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ που είναι εφοδιασμένα με αυτήν. Στην ταινία M3GAN, για παράδειγμα, το ρομπότ, το οποίο δημιουργήθηκε για να λειτουργεί ως φίλη και φύλακας των παιδιών, ξεφεύγει από τον αρχικό της σκοπό. Ο αλγόριθμός της ξεκίνησε να καθορίζει τις αντιδράσεις της σύμφωνα με τις ανάγκες του χρήστη της, παραβλέποντας νομικούς και ηθικούς περιορισμούς. Κι αυτό, αν και παραμένει ένα σενάριο, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το κατά πόσο οι άνθρωποι έχουμε προετοιμαστεί να βιώσουμε αυτού τους είδους τις σχέσεις. Κατά πόσο έχουν γίνει όλα τα απαραίτητα βήματα ώστε η τεχνητή νοημοσύνη να μπορεί να αντιληφθεί πραγματικά τις ανάγκες και τα συναισθήματα ενός ανθρώπου. Διότι, οι άνθρωποι ήδη έχουν ξεκινήσει να αναπτύσσουν μια συναισθηματική δυναμική με την AI τεχνολογία, η οποία θα μπορούσε να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, εάν δεν έχουμε προετοιμαστεί κατάλληλα.
Παρά την ελλιπή προετοιμασία, οι άνθρωποι συνεχίζουν να επενδύουν ολοένα και περισσότερο σε έναν άυλο ψηφιακό κόσμο, ο οποίος συχνά μοιάζει περισσότερο πραγματικός από την ίδια τους τη φυσική ύπαρξη. Σε έναν κόσμο, όμως, που δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ ψηφιακού και φυσικού, η ανάγκη για δια ζώσης σύνδεση με έναν άλλον άνθρωπο υποκαθίσταται από την ανάγκη για ψηφιακή σύνδεση. Μια ψηφιακή σύνδεση, η οποία καλύπτει την ανάγκη της αναγνώρισης κι ενισχύει την ταυτότητα μέσω των likes και τον shares.
Στην αντίπερα όχθη, η στενή ανθρώπινη επαφή τείνει να μειώνεται με εκθετικό ρυθμό. Οι αλληλεπιδράσεις έχουν περάσει στην ψηφιακή εποχή, μειώνοντας το συναισθηματικό δέσιμο και τη συχνότητα της αυθεντικής δια ζώσης αλληλεπίδρασης. Αντί της ενεργητικής ακρόασης και της ουσιαστικής επικοινωνίας, παρατηρούμε τις ειδοποιήσεις του κινητού. Η επένδυση σε αυθεντικές σχέσεις πιστεύεται, πια, πως είναι άκρως χρονοβόρα δίχως ουσιαστικό όφελος. Κι έτσι, οι δια ζώσης επαφές περνάνε ως δεύτερης αξίας και οι επικοινωνιακές δεξιότητες τείνουν να εξαλειφθούν.
Εν κατακλείδι, διαφαίνεται πως η αλληλεπίδραση με την τεχνητή νοημοσύνη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν προοδευτικά καταλάβει τη θέση των «παραδοσιακών» ανθρώπινων σχέσεων. Ταυτόχρονα, έχει ξεκινήσει και δημιουργείται ένα νέο είδος αυτών, που έχουν ως βάση την τεχνολογική πρόοδο την οποία ο άνθρωπος αδυνατεί να ακολουθήσει. Η πρόκληση που έχουμε να διαχειριστούμε, δεν είναι μόνο το πώς η τεχνολογία επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά το πώς αυτή η νέα δυναμική στις σχέσεις επηρεάζει τελικά την ανθρώπινη φύση. Αλλιώς, θα φτάσουμε σε μια εποχή όπου το να γνωρίζουμε τον εαυτό μας και να συνδεόμαστε αυθεντικά με τους, θα είναι και το μοναδικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Συντάκτης: Τρύφων Κάμπο
