Η φράση «ο έρωτας είναι τυφλός» είναι μια από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες φράσεις για να περιγράψουμε καταστάσεις στις οποίες δύο άνθρωποι βρίσκονται σε μια σχέση που, με την πρώτη ματιά, φαίνεται μη συμβατή. Η φράση αυτή εκφράζει την άποψη ότι ο έρωτας δε βλέπει λογική, κοινωνικούς κανόνες ή εξωτερικές συμβατότητες και συχνά χρησιμοποιείται για να εξηγήσει φαινόμενα όπου οι επιλογές συντρόφου δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των τρίτων. Ωστόσο, αν δούμε πιο προσεκτικά, αυτή η παρατήρηση έχει βαθύτερες ψυχολογικές και βιολογικές βάσεις, που αποδεικνύουν ότι ο έρωτας πράγματι επηρεάζει τον τρόπο που λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος και κάνει τον άνθρωπο να εθελοτυφλεί.
Στη βάση της έκφρασης αυτής βρίσκεται μια προκατάληψη, σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι που συνάπτουν μια σχέση θα πρέπει να έχουν εμφανείς ομοιότητες, είτε αυτές αφορούν την εμφάνιση είτε τα κοινά ενδιαφέροντα, για να μπορέσουν να είναι ταιριαστοί. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή η προκατάληψη αγνοεί το γεγονός ότι ο έρωτας δεν είναι προϊόν λογικής ή συνειδητής επιλογής. Είναι ένα παράλογο συναίσθημα που κατακλύζει όλη την ανθρώπινη υπόσταση. Είναι ένα βαθιά ενσωματωμένο συναίσθημα στη βιολογία του ανθρώπου, που λειτουργεί με τρόπους πέρα από τη συνειδητή σκέψη, δίχως λογική.
Όταν κάποιος ερωτεύεται, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί μια σειρά από μηχανισμούς που επηρεάζουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά. Η σημαντικότερη αλλαγή η οποία συμβαίνει είναι η μείωση της δραστηριότητας του προμετωπιαίου φλοιού, μιας περιοχής που είναι υπεύθυνη για την κριτική σκέψη, τη λογική και τον αυτοέλεγχο. Αυτομάτως οι ερωτευμένοι άνθρωποι τείνουν να αγνοούν τις ατέλειες του συντρόφου τους, να παραβλέπουν τα πιθανά προβλήματα στη σχέση και να βλέπουν τον σύντροφό τους μέσα από ένα πρίσμα εξιδανίκευσης.
Αυτή η διαδικασία, όμως, δε συμβαίνει διόλου τυχαία και αυτό διότι εξυπηρετεί έναν βιολογικό σκοπό. Ο έρωτας, μέσα από την εξιδανίκευση και τη μείωση της κριτικής σκέψης, ενισχύει τη συναισθηματική σύνδεση ανάμεσα στους συντρόφους. Αυτή η σύνδεση δημιουργείται μέσα από την αυξημένη παραγωγή ορμονών όπως η ντοπαμίνη, η οποία είναι υπεύθυνη για την αίσθηση της ευτυχίας και της ανταμοιβής, και η ωκυτοκίνη, γνωστή και ως η ορμόνη της αγάπης, που ενισχύει το δέσιμο και την εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων. Η όλη διαδικασία κατά την οποία υπάρχει έλλειψη λογικής και κριτικής σκέψης έχει πολλαπλά οφέλη για το ζευγάρι και τον άνθρωπο. Η βαθιά συναισθηματική σύνδεση που δημιουργείται μέσα από τον έρωτα λειτουργεί ως η βάση για τη δημιουργία σταθερών και υποστηρικτικών σχέσεων ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει τη δέσμευση μεταξύ των συντρόφων για μια μακροχρόνια και υγιής σχέση.
Τίποτα όμως στη ζωή δεν είναι δίχως ρίσκο και κίνδυνο. Διότι, η έλλειψη κριτικής σκέψης και η μειωμένη λογική σκέψη μπορεί να οδηγήσουν τους ερωτευμένους σε επιλογή συντρόφου, συναισθηματικά μη διαθέσιμου. Μπορεί από την άλλη, όλη αυτή η εξιδανίκευση να μην αφήνει περιθώρια στο να δει αν υπάρχει πραγματικό ταίριασμα αξιών και χαρακτήρα. Στο χειρότερο δυνατό σενάριο οι ερωτευμένοι άνθρωποι μπαίνουν σε μη λειτουργικές ή μη υγιείς σχέσεις, καθώς αγνοούν ολοφάνερα σημάδια τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα τους προβλημάτιζαν.
Ο έρωτας, όμως, δεν κρατάει ποτέ για πάντα. Συνήθως, μετά από μερικούς μήνες έως και 2 χρόνια έχει μεταμορφωθεί σε αγάπη. Ένα συναίσθημα το οποίο είναι σταθερό και επιτρέπει να υπάρχει λογική και κριτική σκέψη. Με το συναίσθημα της αγάπης να κυριαρχεί, ο προμετωπιαίος φλοιός αρχίζει να επαναλειτουργεί κανονικά και σε αυτό το σημείο είναι που οι σύντροφοι χρειάζεται να αξιολογήσουν εκ νέου τη σχέση τους. Στο ίδιο σημείο, υπάρχει μεγαλύτερη αντικειμενικότητα και μπορούν να διακρίνουν ξεκάθαρα σημάδια, τα οποία σε πρωτύτερο χρόνο δεν τα βλέπανε, λόγω του έρωτα.
Όντως ο έρωτας είναι ένα πανίσχυρο συναίσθημα που επηρεάζει βαθιά τον τρόπο που σκεφτόμαστε και λειτουργούμε. Αν δεν ήταν τόσο ισχυρός, δε θα γράφανε γι’ αυτόν εκατομμύρια τραγούδια και δε θα είχαν γυριστεί χιλιάδες ταινίες. Γι’ αυτό και κάνει τους ανθρώπους να λειτουργούν με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο από αυτόν που είχαν συνηθίσει. Όσο δυνατός και να είναι, όμως, παραμένει ένα παρορμητικό συναίσθημα με έλλειψη λογικής που σε βάθος χρόνου εξασθενεί. Εκεί είναι που χρειάζεται να γίνει εκ νέου μια αξιολόγηση της σχέσης. Γιατί σχέσεις βασισμένες μόνο στον έρωτα, δεν έχουν την καλύτερη δυνατή κατάληξη, όσο κι αν πολύ θα θέλαμε να μην ισχύει αυτό.
Συντάκτης: Τρύφων Κάμπο
