Διάβολος· αλλιώς, «Σατανάς», «Εωσφόρος», «Βελζεβούλης», «Λούσιφερ», «Μεφιστοφελής», «Μαμωνάς», «Άσταρωθ», «ο Αντίχριστος», «ο έξω από δω». Η πρώτη του εμφάνιση δεν μπορεί να εντοπιστεί με ακρίβεια καθώς απαντάται -με διάφορες μορφές- σε όλες τις θρησκείες και όλα τα δόγματα. Η αναφορά του προδιαθέτει σε κάτι αρνητικό καθώς πολλές φορές ένας άνθρωπος γεμάτος κακία χαρακτηρίζεται ως «διαβολικός», ενώ στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε κατά κόρον εκφράσεις όπως «άι στο διάολο», «στου διαόλου το κέρατο», «διαβολική σύμπτωση» και άλλες. Ωστόσο και παρά τον τρόμο που μπορεί να προκαλεί η σκέψη του «κακού», καθώς αυτό θεωρείται πως αντιπροσωπεύει, δηλαδή το κακό, την αμαρτία, την ανθρώπινη αδυναμία και την έκπτωση, εξίσου συχνά χρησιμοποιείται μεταφορικά για να χαρακτηριστεί ένα άτομο έξυπνο, τετραπέρατο, πονηρό και ζωηρό.
Φυσικά και οι τέχνες δε θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν από μία φιγούρα τόσο περίπλοκη και αμφιλεγόμενη και έτσι ο διάβολος βρέθηκε να οπτικοποιείται και να πρωταγωνιστεί σε ταινίες και σειρές και να απεικονίζεται με ποικίλους τρόπους. Και δεν αναφερόμαστε σε ταινίες ή σειρές στις οποίες το πνεύμα του κατέβαλε το σώμα κάποιου τρίτου, αλλά για περιπτώσεις που πήρε σάρκα και οστά και «ζωντάνεψε» στις οθόνες μας, ενώ η εμφάνισή του κυμάνθηκε από τρομακτική έως κωμική ή γοητευτική, αναλόγως την έμπνευση του κάθε δημιουργού.
1.«Cabin in the sky»- 1944
Μιούζικαλ βασισμένο στο μύθο του Φάουστ. Είναι το πρώτο μιούζικαλ με αποκλειστικά έγχρωμους ηθοποιούς και ο απολαυστικός Rex Ingram ενσαρκώνει το ρόλο του Λούσιφερ, ο οποίος προσπαθεί να καταστρέψει την ευκαιρία του Little Joe να πάει στο Παράδεισο βάζοντάς τον σε πειρασμούς. Σημείωσε ότι στην ταινία εμφανίζεται και ο θρυλικός Louis Armstrong, επίσης ως «βοηθός διαβολάκος».
2.«Αngel Heart»- 1979
Ο Robert de Niro ως Louis Cyphre (Lucifer) αναθέτει σε ένα ολίγον τι κατεστραμμένο ντετέκτιβ (Mickey Rourke) να ανακαλύψει εάν ζει ή όχι ένας εξαφανισμένος τραγουδιστής που του χρωστάει χρήματα. Στην πραγματικότητα, του χρωστάει την ψυχή του και παρ’ όλο που πρόκειται για ταινία μη κωμική, απολαμβάνουμε ένα Διάβολο με καυστικό χιούμορ και έναν De Niro σε μεγάλα υποκριτικά κέφια.
3. «The Witches of Eastwick»- 1987
Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του John Updike, η ταινία πραγματεύεται τη ζωή τριών αδελφών που δε γνωρίζουν ότι είναι μάγισσες. Η ζωή τους αναστατώνεται όταν εισβάλει σε αυτήν ο Daryl (Jack Nicholson). Ο Διάβολος παίρνει τη μορφή του πολυβραβευμένου ηθοποιού και είναι αρρενωπός και ακόρεστος, μα και χειριστικός. Χαρακτηριστική η σκηνή προς το τέλος της ταινίας, όπου ο Jack Nicholson χάνει την ανθρώπινη μορφή του .
4. «The Devil’s Advocate»- 1997
Και ήρθε η σειρά του Al Pacino. Ταινία ομοίως βασισμένη σε ομότιτλο βιβλίο, του Andrew Neirman συγκεκριμένα, και έχουμε έναν Διάβολο ο οποίος μέσω του Al Pacino αποκτά μία όψη ευγενική, οικεία και κάπως μελαγχολική. Ένας νεαρός δικηγόρος (Keanu Reeves) πιάνει δουλειά σε μια δικηγορική εταιρία που διευθύνει ο Αλ, ναι ο Διάβολος και παρεμπιπτόντως και πατέρας του όπως αποκαλύπτεται. Δοκιμάζεται, διχάζεται και μέχρι τελευταία στιγμή ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο αντίρροπες δυνάμεις που ουσιαστικά πάντα πάλευαν μέσα του. Του «καλού» και του «κακού».
5. «The Passion of The Christ»- 2004
Σε αυτή την αμφιλεγόμενη ταινία του Mel Gibson που δέχτηκε σφοδρές κριτικές, αλλά έγινε εισπρακτική επιτυχία, ο Διάβολος ενσαρκώνεται από μία γυναίκα την Rosalinta Celantano. Εμφανίζεται ελάχιστα, κι όμως εκείνο το ανέκφραστο και παγωμένο βλέμμα δύσκολα ξεχνιέται, πέρα από το ανατρεπτικό γεγονός ότι ο ρόλος δόθηκε σε γυναίκα ηθοποιό καθώς σε αντίστοιχες περιπτώσεις γυναικών που υποδύθηκαν τον Διάβολο, οι ρόλοι ήταν κωμικοί.
6. «Τhe Imaginarium of Doctor Parnassus»- 2009
Tom Waits, αγαπητοί μου. Ο πολυαγαπημένος τραγουδοποιός με τη χαρακτηριστική βραχνή χροιά μεταμορφώνεται στον Κύριο Νικ (άλλως, στον Διάβολο) ο οποίος πηγαίνει να εισπράξει από τον Δρ. Παρνάσσους ένα στοίχημα που κέρδισε αιώνες πριν, δηλαδή την δεκαεξάχρονη κόρη του Δρ. Παρνάσσους, Βαλεντίνα. Ο Δόκτορ θέλοντας να προστατέψει την κόρη του και εκμεταλλευόμενος την αδυναμία του Διαβόλου για τα στοιχήματα, επαναδιαπραγματεύεται τη συμφωνία μαζί του. Κι εμείς περιμένουμε ανά πάσα στιγμή τον Κύριο Νικ να αφήσει τα στοιχήματα και να αρχίσει να σιγοτραγουδάει «…and an open invitation to the blues».
7.«Supernatural»- 2005-2020
Η σειρά φαντασίας που επί 15 σεζόν ασχολούνταν με τα μεταφυσικά δε θα μπορούσε να μην έχει κι εκείνη την αναφορά της στον Διάβολο. Τρόμος, μυστήριο, περιπέτεια και για πρωταγωνιστές κυνηγοί, άγγελοι, δαίμονες και μυθολογικά τέρατα συνθέτουν μία σειρά που για καιρό κράτησε το ενδιαφέρον των τηλεθεατών. Εμφανίστηκαν ως Διάβολος (Lucifer) δύο ηθοποιοί, ο Mark Pellegrino και ο Misha Collins. Εμφάνιση παραπάνω από αξιοπρόσεκτη και σιγά-σιγά ο Διάβολος παίρνει μια πιο ανθρώπινη και πολύπλευρη υπόσταση που δεν είχαμε συνηθίσει.
8.«Lucifer»- 2016– Σήμερα
Εμπνευσμένη από τη σειρά κόμικ «The Sandman», η σειρά που προβάλλεται με μεγάλη επιτυχία, παρουσιάζει έναν Διάβολο εντελώς έξω από τα καθιερωμένα πρότυπα. Ο Lucifer είναι δυστυχισμένος από την ιδιότητά του ως άρχοντας της κόλασης και αποφασίζει να τα εγκαταλείψει όλα και να ανοίξει κλαμπ στο Λος Άντζελες. Eρωτεύεται, βοηθάει σε εξιχνιάσεις εγκλημάτων, είναι πολύγλωσσος, έχει χιούμορ, κάνει φιλανθρωπίες και έχει την εμφάνιση του Tom Ellis. Όχι ακριβώς όπως θα τον είχαμε στο μυαλό μας , σωστά;
Από τις απαρχές του, σχεδόν, ο κινηματογράφος, γοητεύτηκε από αυτήν την σκοτεινή φιγούρα και ήταν βέβαιο πως τα χνάρια του θα ακουλουθούσε η τηλεόραση. Σπουδαίοι ηθοποιοί τόλμησαν να τον ερμηνεύσουν και το κοινό γοητευόταν, ακόμα κι αν τρόμαζε. Μια φιγούρα που θα εξακολουθήσει να εμπνέει ιστορίες και να κινεί μυθοπλαστικά νήματα. Κι αυτό γιατί ο φόβος όσο απωθεί, άλλο τόσο γοητεύει.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου