Τα περιθωριοποιημένα παιδιά εξελίχθηκαν σε λαμπερούς ενήλικες

Θυμάσαι εκείνη τη συμμαθήτριά σου που είχε παραπάνω κιλά και τη λοιδορούσες; Εκείνον τον συμμαθητή σου που φαινόταν ότι τα γράμματα δεν τα έπαιρνε και σχεδόν άκουγες τα ορθογραφικά όταν μιλούσε; Εκείνο το γειτονάκι που μετά το καλοκαίρι δεν είχε να διηγηθεί διακοπές, γιατί βοηθούσε στη δουλειά τον πατέρα του και φορούσε τα ίδια αθλητικά, ακόμα κι αν είχαν τρυπήσει; Εκείνο το παιδί που άκουγες να χλευάζουν το γεγονός ότι είναι δηλωμένο σαν «αγνώστου πατρός»; Τα κορόιδευαν, όχι γιατί ήταν κακά παιδιά, αλλά γιατί τα παιδιά είναι άφιλτρα και σχολιάζουν αυτό ακριβώς που βλέπουν ή απλώς αναπαράγουν αυτά που ακούνε, χωρίς να σκέφτονται ότι κάποιος πληγώνεται, χωρίς να αντιλαμβάνονται την επίδραση και τον όποιο πόνο μπορούν να προκαλέσουν.

Τα χρόνια πέρασαν, τους ξέχασες, δε σε απασχόλησε τι απέγινε το παιδάκι που είχε απομονωθεί λόγω των κιλών του, της όποιας μαθησιακής του δυσκολίας, των οικονομικών της οικογενείας του ή λόγω οποιοδήποτε άλλου θέματος το καθιστούσε λίγο «διαφορετικό» και το έβλεπες στα διαλείμματα να κάθεται μόνο του σε μια γωνία και να παρακολουθεί με ζήλια τις υπόλοιπες παρέες.

Δες τους τώρα, όμως! Να τους ζηλεύεις ή –πιο σωστά– να τους θαυμάζεις. Αυτά τα παιδιά που κάποτε βίωσαν απόρριψη, κοροϊδία, απομόνωση τώρα λάμπουν. Στις μέρες μας, με τις εκατό διαφορετικές διαδικτυακές πλατφόρμες, δεν είναι καθόλου δύσκολο να πληροφορηθείς, είτε τυχαία είτε απ’ τα κουτσομπολίστικα ένστικτα που έχουμε σχεδόν όλοι μέσα μας, την εξέλιξη του τάδε και πώς ζει η δείνα. Και τα παιδιά εκείνα που κάποτε ελάχιστοι πίστευαν σε αυτά, που έκριναν πως θα παρέμεναν μια ζωή περιθωριοποιημένα, λόγω οποιουδήποτε κοινωνικού στερεότυπου απ’ το οποίο απέκλιναν, σήμερα τα βλέπεις ως ενήλικες και θες να φωνάξεις ένα τεράστιο «μπράβο». Τα ασχημόπαπα έγιναν κύκνοι κι αν αυτό δεν είναι άξιο θαυμασμού, δεν ξέρω τι θα μπορούσε να ‘ναι.

Είναι πανεύκολο να πληγώσεις ένα παιδί, να το πείσεις ότι είναι άσχημο, περιορισμένων δυνατοτήτων, χαζό, ανάξιο φιλίας, ή να το κρίνεις με βάση το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει. Ακόμα κι αν κάτι σου φαίνεται ασήμαντο, συγκριτικά με άλλα περιστατικά που ακούμε στις ειδήσεις, κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει πώς μερικές κουβέντες ή συμπεριφορές επιδρούν σε μια παιδική ψυχολογία, πώς είναι ικανές να κάνουν ένα παιδί να νιώθει ότι κάτι είναι στραβό πάνω του κι άξιο κοροϊδίας, χωρίς να καταλαβαίνει το γιατί. Γιατί είναι λάθος που είναι παχουλό, φτωχό, που δε μιλάει καλά τη γλώσσα, επειδή οι γονείς του είναι από άλλη χώρα και στο σπίτι του δε μιλάνε καλά τα ελληνικά, επειδή δεν έχει γνωρίσει και τους δύο γονείς του ή επειδή αν κι αγοράκι προτιμά να κάνει παρέα με κορίτσια; Αν σου φαίνονται όλα αυτά μπούρδες και «σιγά το πράγμα», να σε πληροφορήσω πως η παιδική ψυχή είναι σφουγγάρι και τόσο ευαίσθητη που ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τις αντιδράσεις και τις μετέπειτα συνέπειες πραγμάτων που σε ‘σένα φαίνονται ασήμαντα.

Σε κάποιες περιπτώσεις, πραγματικά στενάχωρες, τα παιδιά αυτά έμειναν σε ‘κείνες τις αναμνήσεις και σε ‘κείνες τις πεποιθήσεις που τους δημιούργησαν τρίτοι, εγκλωβισμένα σε μια αίσθηση ανεπάρκειας. Υπάρχουν, όμως, και τα φωτεινά παραδείγματα, εκείνα τα παιδιά που πάλεψαν με τον εαυτό τους και τα κατάλοιπά τους, που με τη βοήθεια αγαπημένων προσώπων, ενδεχομένως κι ειδικών, μα πάνω από όλα με προσωπική τους δουλειά και προσπάθεια ξεπέρασαν τις ανασφάλειες και τα τραύματα που τους δημιουργήθηκαν ως παιδιά κι εξελίχθηκαν σε ενήλικες λαμπερούς κι ισορροπημένους.

Εκείνα τα παιδιά που υποτιμήθηκαν και δεν πίστευαν σε αυτά, απέδειξαν πρωτίστως στον εαυτό τους και δευτερευόντως στους επικριτές τους ότι το παρελθόν είναι μεν η βάση, μα δε σου ορίζει απαραίτητα το παρόν, ότι οι πληγές επουλώνονται, ότι κανείς δεν μπορεί να σου υποδείξει μέχρι πού θα φτάσεις και πως όλη η δύναμη του κόσμου ξεκινάει από μέσα μας.

Είναι εύκολο; Όχι. Υπάρχει άνθρωπος χωρίς ανασφάλειες και τραύματα; Και πάλι όχι. Τα μεγαλύτερα επιτεύγματα συνήθως είναι αόρατα κι ένας Θεός ξέρει πόσο προσπάθησε το καθένα από αυτά τα παιδιά να αφήσει πίσω του, όσο μπορεί, τις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που το πλήγωσαν ως παιδί και να εξελιχθεί σε ενήλικα που έχει αγαπήσει τον εαυτό του και του έχει προσδώσει την αξία που κάποιοι αμφισβήτησαν ότι έχει. Είναι εύκολο και βολικό να μένεις προσκολλημένος στο παρελθόν και να το κατηγορείς για την όποια δυστυχία του παρόντος, κι είναι απ’ τις πιο επίπονες διαδικασίες να κάνεις βουτιά πίσω και να αντιμετωπίσεις τα παιδικά σου τραύματα, κυρίως γιατί μπορεί να υποτιμάς κι εσύ ο ίδιος τον αντίκτυπό τους θεωρώντας ότι «άλλοι πέρασαν χειρότερα και δεν κάνουν έτσι».

Μόνο θαυμασμός σε όσους δεν έκλεισαν τα μάτια, το αντιμετώπισαν κι έγιναν δυνατότεροι αλλά και πρότυπα για τους γύρω τους, που ξέρουν από τι διαδικασίες πέρασαν για να εξελιχθούν στους ανθρώπους που θαυμάζουν. Κι ας μάθουμε όλοι να μην υποτιμούμε την επιρροή των λέξεών μας και της κριτικής μας σε παιδικές καρδιές.