Σε μια σχέση υπάρχουν άσπρες και μαύρες ζώνες. Ίσως και γκρι. Ένα λάθος της στιγμής, μια δυσάρεστη κατάσταση ή η απουσία ουσιαστικού ενδιαφέροντος μπορεί να οδηγήσει στη φθορά της σχέσης- ή στο τέλος της. Καμιά φορά αυτή τη φθορά την προκαλούν και οι δύο σύντροφοι που σταματάνε να νιώθουν το ίδιο και μοιάζει να βλέπουν ένα προκαθορισμένο τέλος. Άλλες φορές, όταν ο ένας αισθάνεται προδοσία και βλέπει πληγές στο σώμα και στην ψυχή του, αυτομάτως διεκδικεί το χαμένο δίκιο του προς το πρόσωπο που τον πλήγωσε ή δεν του φέρθηκε με τον τρόπο που του άξιζε.
Ως ανθρώπινα όντα διαλέγουμε να πάρουμε το αίμα μας πίσω από όσους μας πληγώνουν σε μια σχέση ή όταν εν αγνοία τους ανακαλύπτουμε διάφορες πράξεις που είναι εναντίον μας. Αυτομάτως αισθανόμαστε μια ανάγκη να αποδείξουμε στον εαυτό μας ότι αυτός ο άνθρωπος που φέρθηκε αδίκως, πρέπει να τιμωρηθεί και να πονέσει όπως μας πόνεσε. Η προδοσία μπορεί να είναι είτε ένα ψέμα, μια απιστία ή μια λάθος διαχείριση μιας κατάστασης. Όταν βγουν όλα αυτά στην επιφάνεια, το άτομο που βρίσκεται στην απέναντι όχθη σχεδιάζει την τιμωρία, με απίστευτη καμιά φορά ευχαρίστηση, πράγμα που μόνο υγιές δεν μπορεί να είναι για μια σχέση, ακόμη κι αν έγινε κάποιο λάθος.
Σε όλες τις σχέσεις, ερωτικές, κοινωνικές, οικογενειακές, η τιμωρία μέσω του αποκλεισμού θεωρείται ένα μέσο που τις ρυθμίζει, εξοστρακίζοντας το μη αποδεκτό. Συχνά, ως τιμωρία επιλέγεται η σιωπή ή η διακοπή επικοινωνίας. Το άτομο που εκδικείται διαγράφει από παντού αυτόν που προξένησε τις πληγές, σταματάει κάθε είδους συνομιλία, εξαφανίζεται από τον κοινό κοινωνικό τους περίγυρο και κλείνεται στο καβούκι του, επιλέγοντας μια δυναμική στάση μεν, αλλά σιωπηλή δε. Σε μια τέτοια κατάσταση, έχει παρατηρηθεί από την πλευρά του ατόμου που πλήγωσε να αναζητά μανιωδώς επαφή, ώστε να δώσει εξηγήσεις, να προσπαθεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του και να ψάχνει τρόπους να εξιλεωθεί. Η σιωπή αυτή τον τσακίζει ψυχικά κι αναζητά μια όσο το δυνατόν πιο υγιή μέθοδο για να τον φέρει πίσω.
Ο άνθρωπος που σωπαίνει θεωρεί δεδομένα δίκαιη αυτή τη στάση του, ως αποτέλεσμα των πράξεων του άλλου και κρίνει πως χρήζει ενός μαθήματος. Από την άλλη, ένας άλλος τρόπος που χρησιμοποιείται συχνά είναι το άκρως αντίθετο από όσα αναφέραμε προηγουμένως. Αυτός που πράττει με το λεγόμενο «οφθαλμός αντί οφθαλμού». Διαπράττει τα ίδια κι ίσως και ένα σκαλί πιο πάνω, βαδίζοντας στα ίδια εσφαλμένα μονοπάτια, προκειμένου να νιώσει δικαίωση. Στην περίπτωση της απιστίας, για παράδειγμα, πολύ συχνά το άτομο που απατήθηκε απατάει εξίσου, θεωρώντας ότι έτσι εξομαλύνει την κατάσταση.
Με αυτή τη μέθοδο, σε πρώτο στάδιο λαμβάνει μια προσωπική ικανοποίηση. Θεωρεί ότι πλήρωσε τον άλλον με τον ίδιο τρόπο, τον έκανε να υποφέρει κι αυτό του προσφέρει μια ασφάλεια. Το εγώ του απευθείας εξυψώνεται και πιστεύει ότι τώρα τα πράματα μπήκαν σε μια σειρά. Σε δεύτερο στάδιο, αρχίζει συχνά να απωθεί τον εαυτό του. Αισθάνεται ότι όλη αυτή η οργή διοχετεύτηκε με λάθος τρόπο. Η προσωπική ικανοποίηση αρχίζει να μετατρέπεται σε προσωπική εξαθλίωση. Αρχίζει να θεωρεί το είναι του φθηνό και εκτελεστή κακών πράξεων.
Η επίδραση της τιμωρίας στο άτομο που τιμωρεί θα μπορούσε να είναι θετική στην περίπτωση που πράγματι οδηγούσε σε μια διαυγή οδό. Αλλά από μόνη της η λέξη αυτή καθ’ αυτή έχει αρνητική χροιά. Πώς θα μπορούσε επομένως να ερμηνευτεί θετικά; Αντί το άτομο να ικανοποιείται, αισθάνεται ψυχικά ράκος. Οι πράξεις του αφήνουν κατάλοιπα και τού γυρνάνε μπούμεραγκ. Πανικοβάλλεται γιατί βλέπει τον εαυτό του ως έναν κακό τιμωρό έναντι του ανθρώπου που αγάπησε κι έτσι μειώνει κάθε μορφή σεβασμού και περηφάνιας. Δηλαδή, σε γενικό συμπέρασμα, η τιμωρία είτε ως μορφή σιωπής είτε ως δυναμική πράξη μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα; Μάλλον όχι.
Το συναίσθημα συχνά νικάει τη λογική κι όταν υπερτερεί, κάθε προσπάθεια εκδίκησης και τιμωρίας πέφτει στο κενό. Δε μπορείς να νιώσεις καλά με τον εαυτό σου όταν τιμωρείς τον άνθρωπο που αγαπάς. Ό,τι κακό και να σου έκανε, αισθάνεται ακόμα κάτι δυνατό που σε φρακάρει. Κι αυτό το φρένο σε εμποδίζει να χαρείς την εκδίκηση. Όσο λοιπόν κι αν μας γοητεύει να δούμε αυτόν τον άνθρωπο να υποφέρει, πρώτα πρέπει να σκεφτούμε τις πιθανές συνέπειες στη δική μας ψυχοσύνθεση. Πόσο μας ταιριάζει αυτό. Και κατά πόσο θα είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε. Πάντως, η ζωή κύκλους κάνει κι όλα τα βρίσκουμε μπροστά μας. Το λεγόμενο κάρμα. Γι’ αυτό εμπιστεύσου το. Θα είναι μια πυξίδα που θα δείχνει πάντα τη σωστή κατεύθυνση.
Συντάκτης: Κασσιανή Καβαργύρη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
