Τι σημαίνει να είσαι αποδοτικός;

Η κοινωνία είναι ένας μικρόκοσμος , αποτελούμενος από έμβια όντα που το καθένα από αυτά υπάρχει για έναν συγκεκριμένο σκοπό. Επιτελούν μια αρμοδιότητα που είτε τούς κληροδοτήθηκε ως έμφυτο ταλέντο, είτε αποκτήθηκε μακροπρόθεσμα, έπειτα από προσπάθεια και σκληρή δουλειά. Ο σκοπός διαφέρει από ον σε ον, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους.  Το κάθε άτομο έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, το δικό του ρόλο σε όλους τους θεσμούς που εντάσσεται και στις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσει. Σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον, για παράδειγμα, υπάρχουν εργαζόμενοι που προσφέρουν τις υπηρεσίες και τις γνώσεις τους για λογαριασμό της εκάστοτε επιχείρησης. Κάποιοι είναι περισσότερο αποδοτικοί στον τομέα του μάρκετινγκ, άλλοι στον τομέα της πληροφορικής και μια ομάδα ατόμων ασχολούνται με τις δημόσιες σχέσεις. Οι υποχρεώσεις διαφέρουν, γιατί αναλόγως με τις απαιτήσεις, αλλάζουν και τα προσόντα που έχουν ζήτηση.

Γενικά, έχει υποστηριχθεί πολύ συχνά η παραδοχή πως οι άνθρωποι που τα καταφέρνουν στον εργασιακό τομέα, αυτομάτως είναι και κοινωνικά αποδεκτοί. Θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο φαβορί, είναι έξυπνοι, έχουν διορατικότητα κι όνειρα, οπότε όλοι θα ήθελαν να συναναστρέφονται μαζί τους. Η αλήθεια είναι πως αρκετά συχνά επιλέγουμε για παρέα άτομα με εξαιρετικές επιδόσεις σε όλους τους τομείς, λαχταρώντας να πάρουμε κάτι από τη δόξα τους. Τούς εντάσσουμε στις παρέες και τους προσελκύουμε, με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα, έχοντας ως απώτερο σκοπό να γίνουμε σαν αυτούς. Είναι όμως έτσι η πραγματικότητα; Γίνεται ένας άνθρωπος να είναι εξίσου καλός κι αποδοτικός σε όλους τους τομείς;

Αν θεωρήσουμε πως ισχύει η συγκεκριμένη θεωρία, τότε η κοινωνία θα απέκλειε τους λιγότερο αποδοτικούς. Όλες οι εταιρείες θα προσλάμβαναν μόνο όσους έχουν άριστες επιδόσεις και οι κοινωνικές σχέσεις θα απαρτιζόταν από μία συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων. Είναι αδόκιμο το να αποφανθούμε ότι ο άνθρωπος που τα καταφέρνει άψογα στην εργασία του είναι ταυτόχρονα και ο καλύτερος ή πιο αστείος σε μια παρέα. Μπορεί όντως να υπάρχει αυτός ο συνδυασμός αλλά δεν αποτελεί κανόνα.

Η θεωρία του Howard  Gardner σχετικά με την πολλαπλή νοημοσύνη φαίνεται να ρίχνει λίγο φως στο τι ακριβώς συμβαίνει με την αποδοτικότητα των ανθρώπων. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, που περιλαμβάνει ένα πεδίο πολλών ψυχολογικών, βιολογικών και κοινωνικών ερευνών, η νοημοσύνη υπάρχει σε 9 τομείς, καταλαμβάνοντας διαφορετικά σημεία στον εγκέφαλο. Ο Gardner ισχυρίστηκε ότι η νοημοσύνη είναι ένα κράμα κληρονομικών κι επίκτητων χαρακτηριστικών και πως η φύση βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με την ανατροφή. Ο εγκέφαλος αποτελείται από νευρώνες, οι οποίοι αυξάνονται όσο δουλεύεται κι όσο εξελίσσεται.

Οι τομείς της νοημοσύνης είναι: η μουσική-ρυθμική νοημοσύνη, η χωροταξική, η γλωσσική, η λογικομαθηματική, η κιναισθητική, η διαπροσωπική, η ενδοπροσωπική, η νατουραλιστική και η υπαρξιακή. Στον κάθε τομέα υπάρχουν διαφορετικές δεξιότητες. Ένα άτομο με μουσική νοημοσύνη, έχει την ικανότητα να εκτελεί μουσικά κομμάτια, ένα άλλο με λογικομαθηματική διαθέτει μαθηματική σκέψη κι επιλύει προβλήματα κι ένας με κιναισθητική έχει επιδέξιες κινητικές ικανότητες. Κάποιος με διαπροσωπική νοημοσύνη, διαβάζει εύκολα τους ανθρώπους, αναπτύσσει κοινωνικές σχέσεις κι αντιλαμβάνεται πιο γρήγορα τους σκοπούς και τα κίνητρά τους. Πολλές φορές, μπορεί σε κάποιον να συναντώνται περισσότερες από μία νοημοσύνες. Συνεπώς, η συγκεκριμένη θεωρία αποδεικνύει ότι η αποδοτικότητα του ανθρώπου δεν κρίνεται ούτε από το πόσο κερδίζει τις εντυπώσεις σε μια ομάδα ούτε στο πόσο καλός επαγγελματίας είναι. Ο καθένας είναι καλός στον τομέα του, έχει συγκεκριμένα χαρίσματα και κερδίζει τους άλλους λόγω διαφορετικότητας.

Ποια είναι τελικά τα χαρακτηριστικά ενός αποδοτικού ανθρώπου; Είναι σε όλους ίδια; Το γεγονός, λοιπόν, ότι κανένας δεν μπορεί να αξιολογηθεί με τον ίδιο τρόπο, συνεπώς τα στοιχεία της αποδοτικότητας δε θα είναι τα ίδια. Κατά γενική ομολογία, βέβαια, συνήθως η πρόληψη, η οργάνωση, οι εκ των προτέρων στόχοι και η αποτελεσματικότητα χαρακτηρίζουν τους αποδοτικούς ανθρώπους, όμως είναι μια αρχή που δεν μπορούμε να ασπαστούμε δίχως έρευνα. Θα μας ήταν πολύ βολικό να υποστηρίξουμε ότι όσοι καταφέρνουν να διατηρούν μια ισορροπία παντού και θέλουν να αδράξουν τη μέρα, είναι ταυτόχρονα και οι πιο αποδοτικοί. Είναι, ίσως, αυτοί που προσπάθησαν λίγο περισσότερο ή τους δόθηκαν περισσότερες ευκαιρίες. Που κατέβαλλαν περισσότερο κόπο κι ενδεχομένως η πορεία της ζωής τους δεν αναχαιτίστηκε από εξωγενείς παράγοντες.

Κάπου εδώ, είναι πολύ πιθανόν να ακουστεί ότι όλες αυτές οι απόψεις εν τέλει υποβαθμίζουν τους πετυχημένους ανθρώπους και δημιουργούν μια φούσκα, όπου πετυχημένοι θεωρούνται όλοι όσοι έχουν έστω κι ένα ταλέντο κι όχι όσοι δουλεύουν στις μεγάλες πολυεθνικές, έχουν μια καριέρα και ένα όμορφο σπιτικό. Δεν είναι έτσι κι αυτό συμβαίνει γιατί η αποδοτικότητα είναι αρχικά υποκειμενική υπόθεση. Έχουν όλοι τις ίδιες προσδοκίες; Ή τα ίδια οράματα; Πώς είναι εφικτό να θεωρηθεί, άρα, ότι η αποδοτικότητα έχει συγκεκριμένα μέτρα και σταθμά; Ο καθένας ορίζει μόνος του τι είναι επιτυχία και μέχρι πού θέλει να φτάσει. Συνεπώς, ορίζει μόνος του και την αποδοτικότητα.

Ο κάθε εγκέφαλος μοιάζει με έναν πολύτιμο λίθο. Έχει διαφορετική αξία κι εκτιμάται στο κατάλληλο μέρος. Η αξία του δε χάνεται, αν έχεις το θάρρος να περιμένεις τη σωστή περίσταση.