10 ποιήματα που μελοποιήθηκαν κι έμειναν στην ιστορία

Ποίηση και μουσική. Μουσική και ποίηση. Δυο μορφές τέχνης τόσο αλληλένδετες μεταξύ τους. Η καθεμιά τους με το δικό της ύφος, εκφράζει συναισθήματα που ένιωσε ο δημιουργός και ψάχνουν να βρουν στην πορεία τους μέσα στο χρόνο αυτούς που θα ταυτιστούν, που θα έχουν ίσως νιώσει τα ίδια συναισθήματα και ψάχνουν τον τρόπο κι αυτοί να εκφραστούν. Κι όταν οι δυο αυτές τέχνες παντρεύονται το αποτέλεσμα είναι πραγματικά μοναδικό. Οι στίχοι ενσαρκώνουν και η μουσική ντύνει το συναίσθημα. Πάμε να δούμε κάποια ποιήματα που μελοποιήθηκαν και μας έδωσαν 10 από τα πιο πολύτιμα ποιητικά ή μουσικά διαμάντια.

1. «Γιατί μ’ αγάπησες»- Ποίηση Μαρία Πολυδούρη, μελοποίηση Γιάννης Σπανός

Το 1928 η Μαρία Πολυδούρη έγραψε αυτό το ποίημα-ωδή στον έρωτα, ίσως για τον έρωτα που ένιωθε για τον Κώστα Καρυωτάκη, ίσως και για κάποιον έρωτα από το παρελθόν νιώθοντας να πλησιάζει το τέλος της καθώς είχε χτυπηθεί από φυματίωση. Το 1969 πρωτομελοποιήθηκαν οι στίχοι από το Γιάννη Σπανό κι ερμηνεύτηκαν από την Πόπη Αστεριάδη, ενώ ακολούθησε και μια ακόμα το 1996 σε ερμηνεία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη.

Δεν τραγουδῶ, παρά γιατί μ’ ἀγάπησες
στά περασμένα χρόνια.
Καί σέ ἥλιο, σέ καλοκαιριοῦ προμάντεμα
καί σέ βροχή, σέ χιόνια,
δέν τραγουδῶ παρά γιατί μ’ ἀγάπησες. […]

2. «Πρέβεζα»- Ποίηση Κώστας Καρυωτάκης, μελοποίηση Γιάννης Γλέζος

Μιλώντας για τον Κώστα Καρυωτάκη, δε θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε και σε αυτόν και στο ομώνυμο ποίημά του περιγράφοντας τη ζωή του ως δημόσιος υπάλληλος στην Πρέβεζα. Το 1982 ο Γιάννης Γλέζος μελοποίησε το βιογραφικό αυτό ποίημα και ερμήνευσε μοναδικά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στο δίσκο «Φοβάμαι».

[…] Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης.
Την Κυριακή θ’ ακούσουμε την μπάντα.
Επήρα ένα βιβλιάριο Τραπέζης
πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα. […]

3. «Ο Σταυρός του Νότου»- Ποίηση Νίκος Καββαδίας, μελοποίηση Θάνος Μικρούτσικος

Όσο κι αν ψάξουμε να ξεχωρίσουμε κάποιο από τα ποιήματα που συμπεριλαμβάνονται σε αυτό το διαμάντι της ελληνικής δισκογραφίας, δε θα καταφέρουμε να βρούμε κάποιο. Οπότε ας συμπεριλάβουμε ολόκληρο το δίσκο με τα ποιήματα του ποιητή της θάλασσας Νίκου Καββαδία, που μελοποίησε ο Θάνος Μικρούτσικος το 1979 με τις ερμηνείες των Γιάννη Κούτρα, Αιμιλία Σαρρή και του νεαρού τότε Βασίλη Παπακωνσταντίνου.

Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Νότο,
δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια.
Είναι παράξενα της Ίντιας τα φανάρια
και δεν τα βλέπεις, καθώς λένε με το πρώτο. […]

4. «Ο Χαμαιλέων»- Ποίηση Οδυσσέας Ελύτης, μελοποίηση Στέλιος Σαλβαδόρ

Το 1972 στην συλλογή του «Τα ρω του έρωτα» ο Οδυσσέας Ελύτης μαζί με άλλα ποιήματά του γράφει και τον Χαμαιλέων. Από τότε μελοποιήθηκε από αρκετούς συνθέτες κι ερμηνεύτηκε από διάφορους τραγουδιστές. Αν όμως επιτρέπεται μια προσωπική και υποκειμενική άποψη, η πιο χαρακτηριστική είναι αυτή του Στέλιου Σαλβαδόρ, της ψυχής του ελληνικού εναλλακτικού ροκ και της μπάντας του Μωρά στη Φωτιά, το 1999 στο άλμπουμ Θεατρίνοι, παντρεύοντας την ποίηση με τους ήχους της ροκ μουσικής.

[…] Πρωί πρωί χαράματα
κόβω απ’ τον ήλιο γράμματα
Στη γλώσσα που διαβάζουνε
οι αγράμματοι και αγιάζουνε […]

5. «Τα Είδωλα»- Ποίηση Ομάρ Καγιάμ, μελοποίηση Στέλιος Σαλβαδόρ

Ας σταθούμε λίγο ακόμα στον Στέλιο Σαλβαδόρ κι ας αναφέρουμε τη μελοποίηση του ποιήματος Τα Είδωλα, στον δίσκο Στο Δρόμο το 2005 του Ιρανού ποιητή Ομάρ Καγιάμ που γεννήθηκε το 1048 και ενώ ήταν πολυπράγμων κι ασχολήθηκε με πολλές επιστήμες, το συμπέρασμα που έβγαλε ήταν η ματαιότητα των υλικών και το μεγαλείο της στιγμής.

[…] Τα είδωλα που λάτρεψα σε τόσο χρόνο μες στον πόνο
μου σπάσαν της υπόληψης τον ανθισμένο μου τον κλώνο
και την τιμή μου σε ρηχό την έπνιξα μες στο ποτήρι
και πούλησα τη φήμη μου για ένα τραγούδι μόνο. […]

6. «Εμένα οι φίλοι μου»- Ποίηση Κατερίνα Γώγου, μελοποίηση Magic De Spell

Κατερίνα Γώγου. Τη γνωρίσαμε σαν ένα κεφάτο κορίτσι μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά πόσοι αλήθεια γνωρίζουμε το καταθλιπτικά ευαίσθητο του χαρακτήρα της; Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε από το ποίημα «Εμένα οι φίλοι μου» που έγραψε το 1978 και μελοποίησαν οι Magic De Spell το 2012 στη συλλογή Πάνω κάτω η Πατησίων.

Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά
που κάνουν τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών
Εξάρχεια Πατήσια Μεταξουργείο Μετς.
Κάνουν ό,τι λάχει. […]

7. «Ουλαλούμ»- Ποίηση Γιάννης Σκαρίμπας, μελοποίηση Νικόλας Άσιμος

Το 1950 θέλοντας να εκφράσει το μπάχαλο που επικρατούσε από τότε στον κόσμο, ο Γιάννης Σκαρίμπας έγραψε το ποίημα με τον χαρακτηριστικό αυτόν τίτλο που προφανώς και δε βγάζει νόημα- αν και φημολογείται ότι προέρχεται από αραβική αργκώ που περιγράφει το χάος. Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά ο Νικόλας Άσιμος στην παράνομη προς πώληση ηχογραφημένη κασέτα του «Είμαι παλιάνθρωπος» μελοποίησε αυτό το ποίημα προσδίδοντάς του μια διαχρονικότητα, μιας και το μπάχαλο συνέχιζε και μεταξύ μας συνεχίζεται ακόμη.

[…] Θα ‘ρθει, αφού φτεράει μου η ψυχή,
αφού σπαρτάει το μάτι μου σαν ψάρι,
και θα μυρίζει ήλιο και βροχή και νειό φεγγάρι! […]

8. «Πρωινό Άστρο»-Ποίηση Γιάννης Ρίτσος, μελοποίηση Σάκης Τσιλίκης

Το 1976 ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος, έγραψε το ποίημα Πρωινό Άστρο για την κόρη του νιώθοντας εκείνη τη συγκίνηση όταν έγινε πρώτη φορά πατέρας. Ένα ποίημα που εκφράζει την αγάπη του πατέρα προς την κόρη, το οποίο μελοποίησε το 2009 ο Γιάννης Τσιλίκης και ερμήνευσε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στον ομώνυμο δίσκο.

[…] Κοιμήσου.
Να μεγαλώσεις γρήγορα.
Έχεις να κάνεις πολύ δρόμο, κοριτσάκι,
κ’ έχεις δυο πεδιλάκια μόνο από ουρανό.
Κοιμήσου. […]

9. «Βάλτε να πιούμε»-Ποίηση Κ. Καρθαίος (Κλέαρχος Λάκων),μελοποίηση Διάφανα Κρίνα

Ο Κ. Καρθαίος άνηκε στη γενιά των ποιητών της δεκαετίας του 1920. ‘Ενας μελαγχολικός ποιητής που εξύμνησε τη δίψα για τη ζωή μιας και ο θάνατος είναι κάτι το αναπόφευκτο. Το ποίημά του Βάλτε να πιούμε, γράφτηκε το 1926. Φυσικά και δε θα μπορούσε να μελοποιηθεί καλύτερα από τα Διάφανα Κρίνα και τη μελαγχολική φωνή του Θάνου Ανεστόπουλου στο δίσκο Κάτι Σαράβαλες Καρδιές, το 1998.

[…] Πες μας πού πάει ο άνθρωπος τον κόσμο σαν αφήνει
πες μας πού πάει ο άνεμος, πού πάει η φωτιά σαν σβήνει
σκιές ονείρων είμαστε, σύννεφα που περνούμε

Βάλτε να πιούμε […]

10. «Ποιος τη ζωή μου» Ποίηση Μάνος Ελευθερίου, μελοποίηση Μίκης Θεοδωράκης

Το 1970 την εποχή που η Ελλάδα ζούσε τα πέτρινα χρόνια της δικτατορίας, ο Μάνος Ελευθερίου εμπνεύστηκε το ποίημα «Ποιος τη ζωή μου», περιγράφοντας το απροσδιόριστο εκείνο γιατί που αιωρούνταν στη σκέψη όλων. Ο Μίκης Θεοδωράκης αμέσως με το που παρέλαβε το φάκελο με τους στίχους στο εξωτερικό όπου βρισκόταν, το ίδιο βράδυ έγραψε τη μουσική. Η πρώτη ερμηνεία ήταν της Μαρίας Φαραντούρη στο δίσκο «Τα τραγούδια του αγώνα», που κυκλοφόρησε το 1974, ωστόσο ερμηνεύτηκε και από άλλους ερμηνευτές όπως οι αδερφοί Κατσιμίχα και ο Σωκράτης Μάλαμας.

[…] Για κάποιον μες στον κόσμο είν’ αργά
ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά; […]

Αυτά, λοιπόν είναι κάποια από τα πολλά ποιήματα που έχουν μελοποιηθεί και μας έχουν χαρίσει κάποια από τα μεγαλύτερα διαμάντια της ελληνικής μουσικής. Το καθένα με τη δική του ιστορία, με τα βιώματα του ποιητή που τα έγραψε. Που όταν τα έντυσε η μουσική, ήρθαν κι έγιναν πραγματικά αριστουργήματα. Γιατί όταν οι νότες παντρεύονται την ποίηση, τα τέκνα τους είναι μοναδικά.