Η θρακιώτικη μουσική χάνεται στα βάθη των αιώνων κι αυτό το εντοπίζουμε μέσα απ’ τις καταγραφές του ίδιου του Ομήρου. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι ο Ορφέας, ο μεγάλος μουσικός της αρχαιότητας κι εφευρέτης της λύρας, είχε καταγωγή απ’ τη Θράκη που τότε εκτείνονταν ως και την Πιερία, ή πως οι Θρακιώτες, είχαν ιδιαίτερη λατρεία στον Απόλλωνα, που ήταν ο Θεός της μουσικής και των τεχνών και τον Διόνυσο, που ήταν ο Θεός του κρασιού και του γλεντιού, ενώ υπάρχουν ακόμη διασωθέντα λείψανα ιερών και μαντείων που μαρτυρούν τις καταγραφές αυτές μέχρι και σήμερα.
Οι επιρροές που συνοδεύουν τα θρακιώτικα ακούσματα είναι κυρίως ανατολίτικες, καθώς μερικά απ’ αυτά έχουν γραφτεί σε φωτεινό κι εύθυμο ήχο με πολύ μελωδικό πλούτο, που είναι και το κύριο χαρακτηριστικό τους. Έχουν πολλές ομοιότητες με την παραδοσιακή μουσική της Μικράς Ασίας, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με τη Βυζαντινή μουσική και διακρίνεται για την απόχρωσή της, με επιρροές κι από τα Βαλκάνια. Αυτό είναι κάτι που διαχωρίζει το θρακιώτικο τραγούδι απ’ τα υπόλοιπα είδη μουσικής, καθιστώντας το μοναδικό. Η θρακιώτικη μουσική χαρακτηρίζεται επίσης από την ένταση και τη ζωηράδα της και διαθέτει μια ποικιλία από πολύπλοκους κι απλούς ρυθμούς.
Η Βυζαντινή επιρροή, είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό του πολιτισμού των Θρακιωτών. Χρησιμοποιούν κυρίως το κανονάκι, ένα έγχορδο όργανο, το ούτι που έχει αραβική προέλευση και σημαίνει ξύλο, τη θρακιώτικη λύρα, τη μάσα, το νταούλι, το τουμπελέκι και φυσικά την γκάιντα. Στη βόρεια Θράκη παίζουν θρακιώτικη λύρα, γκάιντα, φλογέρα και καβάλ, ενώ στη δυτική Θράκη κλαρίνο, ούτι, ζουρνά, λαούτο και βιολί.
Μεγάλο ρόλο στη διατήρηση του θρακιώτικου πολιτισμού έχουν παίξει οι πολιτιστικοί σύλλογοι, που μέχρι και σήμερα κρατούν ζωντανό το θρακιώτικο τραγούδι με εκδηλώσεις και πανηγύρια σ’ όλη την περιφέρεια της Ελλάδας, ενώ παράλληλα τα χορευτικά σχήματα συμμετέχουν σε μεγαλειώδεις πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως είναι οι γιορτές της Παλιάς πόλης στην Ξάνθη και το Φεστιβάλ στον Νέστο ποταμό.
Στην επιστήμη της μουσικολογίας, δεν είμαστε λίγοι εκείνοι που πιστεύουμε ότι η θρακιώτικη παραδοσιακή μουσική έχει κάτι διαφορετικό σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη μουσικής που συναντάμε σε άλλα μέρη της Ελλάδας κι η αλήθεια είναι πως, εκτός απ’ τη δυσκολία του συγχρονισμού στο ρυθμό της μουσικής και των περίπλοκων χορών που τη συνοδεύουν, η Θράκη είναι η μάνα της παράδοσης, με τους ζεστούς και φιλόξενους ανθρώπους της και τη ζωντάνια που τους περιβάλλει. Μην ξεχνάμε το γεγονός πως, οι Θρακιώτες συμβιώνουν αρμονικά εδώ και τόσα χρόνια με λαούς απ’ την Ανατολή και τη Μικρά Ασία και μεταδίδουν την παράδοσή τους και σ’ αυτούς τους λαούς, γιατί η αγάπη που έχουν για την παραδοσιακή μουσική είναι μεγάλη.
Ο πολιτισμός της Θράκης γνωρίζει μεγάλη άνθηση εδώ και πολλά χρόνια τόσο στη μουσική, όσο και στις τέχνες, με πρωτοστάτη τον αείμνηστο και σπουδαίο Μάνο Χατζιδάκι, που καταγόταν απ’ την πανέμορφη πόλη της Ξάνθης, ενώ οι εκπρόσωποι του θρακιώτικου τραγουδιού, όπως ο Καρυοφύλλης Δοϊτσίδης κι ο Χρόνης Αηδονίδης, θα έλεγε κανείς ότι αφιέρωσαν τη ζωή τους σ’ αυτό αλλά και την ίδια τη μουσική. Μέσα απ’ τα κομμάτια τους διδάσκουν -ή δίδαξαν όσοι μας άφησαν- στους νέους ανθρώπους τη θρακιώτικη κουλτούρα, μ’ ένα αίσθημα ευθύνης, προκειμένου να εμπνεύσουν και τις επόμενες γενιές Ελλήνων. Ο ίδιος ο Χρόνης Αηδονίδης, χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του έχει δηλώσει ότι: «Το θρακιώτικο τραγούδι ακούγεται σήμερα σ’ όλα τα διαμερίσματα της χώρας κι όταν με καλούν στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη και στα νησιά, και στην Ήπειρο αυτό σημαίνει ότι το θρακιώτικο τραγούδι έχει αποδοχή από όλους και στο εξωτερικό ακόμα.».
Αντί επιλόγου: Η θρακιώτικη παράδοση αφήνει πίσω της ένα τεράστιο αποτύπωμα για τις επόμενες γενιές και δεν πρόκειται ποτέ τίποτα να το φτάσει. Ο ρυθμός των τραγουδιών θα ηχεί πάντα γρήγορος, όσο γρήγορα χτυπάει κι η καρδιά ενός Θρακιώτη που αγαπάει τον τόπο του. Ας μην ξεχνάμε ότι η παραδοσιακή μουσική είναι παρούσα για να ενώνει ανθρώπους απ’ όλα τα μέρη της γης, ενώ παράλληλα αφήνει πίσω της άξιους συνεχιστές, ώστε να μην ξεχάσουμε την ομορφιά των ήχων της παραδοσιακής μουσικής, καθώς και τον φυσικό ήχο της φωνής που συνοδεύουν τα όργανα της θρακιώτικης μουσικής.
«’Δω στα λια κι αμάν αμάν, ‘δω στα λιανοχορταρούδια
‘Δω στα λιανοχορταρούδια, τι τρανός χορός θα γένει»
-Ζωναράδικος Θράκης-
Συντάκτης: Ανδρέας Πετρόπουλος
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
