Σίγουρα μέσα απ’ τα ως τώρα άρθρα μου, θα έχετε διαπιστώσει την αγάπη μου για τη ροκ μουσική. Σήμερα θα μείνει λίγο στην άκρη η πτυχή μου αυτή, μιας και έχω την ανάγκη να τιμήσω την καταγωγή μου. Την ποντιακή μου καταγωγή. Θα μιλήσουμε για τον ύμνο των απανταχού Ποντίων, το παραδοσιακό τραγούδι «Αητέντς επαραπέτανεν».
Το τραγούδι αυτό είναι ένα παραδοσιακό κομμάτι που οι ρίζες του χάνονται στο πέρασμα των αιώνων κάπου εκεί στα βουνά του Πόντου. Μας μιλάει για έναν αετό που πετούσε στον ουρανό και στα νύχια του κρατούσε το χέρι ενός παλικαριού. Το παλικάρι αυτό δεν ήταν ένα οποιοδήποτε παλικάρι και ο αετός δε μετέφερε το μέλος του για να τραφεί ή να ταΐσει τα μικρά του. Το διαμελισμένο αυτό άκρο ανήκε σε κάποιον Πόντιο αντάρτη που έδωσε τη ζωή του για την ελευθερία του Πόντου. Ο αετός πήγαινε το χέρι στο χωριό του παλικαριού και στην οικογένειά του, ώστε να μεταφέρει με τον τρόπο αυτό την είδηση του χαμού του.
Κάποιος διαβάτης που είδε τον αετό και το φορτίο που κουβαλούσε, ζήτησε να του δώσει αυτό που κρατούσε. Τον ρώτησε πού ήταν το υπόλοιπο σώμα του παλικαριού. Ο αετός αρνήθηκε να του δώσει το πολύτιμο φορτίο του και εξήγησε στον διαβάτη πως το σώμα βρίσκεται στα βουνά και έχει γίνει τροφή για άλλα πουλιά. Εξάλλου, προέτρεψε τα άλλα πουλιά να φάνε από το σώμα του παλικαριού, ώστε να λάβουν σώμα και αίμα ενός ήρωα. Κάτι σαν Θεία Κοινωνία.
Ίσως σε μια πρώτη ανάγνωση οι στίχοι του τραγουδιού να φαντάζουν κάπως μακάβριοι. Ωστόσο, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο στίχο, είναι πέρα για πέρα συμβολικοί. Ο αετός που μεταφέρει το χέρι του παλικαριού, εκτός από έμβλημα της Ποντιακής Αυτοκρατορίας, είναι και σύμβολο της ελευθερίας. Της ελευθερίας εκείνης που στον βωμό της θυσιάστηκε το παλικάρι του τραγουδιού και πολλά άλλα. Κι εδώ έχουμε τον δεύτερο συμβολισμό του τραγουδιού. Στο πρόσωπο αυτού του παλικαριού που δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία για το ποιος είναι συμβολίζεται ο Άγνωστος Στρατιώτης. Ο αφανής εκείνος ήρωας που για την πατρίδα και την ελευθερία άφησε πίσω το σπίτι, την οικογένεια και ό,τι άλλο είχε και έδωσε τη ζωή του για τα ιδανικά. Αλλά παραμένει άγνωστος. Χωρίς δάφνες και τιμές. Ο ορισμός του ήρωα, αν μη τι άλλο. Το ότι το σώμα του έγινε τροφή για τα πουλιά αποτελεί άλλον ένα συμβολισμό. Το νεκρό σώμα μιας ελεύθερης ψυχής δε θα ήταν δυνατό να ενταφιαστεί στη γη. Έπρεπε να μείνει και αυτό στην αιωνιότητα. Την αιώνια αυτή ελευθερία συμβολίζει η μετάληψη από τα πουλιά.
Το τραγούδι, όντας παραδοσιακό, δεν ξέρουμε πότε και από ποιον έχει γραφτεί. Σίγουρα όμως έχουν γαλουχηθεί πολλές γενιές Ποντίων με τα ιδανικά του τόπου τους και θα γαλουχηθούν και άλλες. Στην πορεία του στον χρόνο έχει ερμηνευτεί από πολλούς παραδοσιακούς Πόντιους τραγουδιστές, όπως ο Χρύσανθος Θεοδωρίδης, αλλά και σύγχρονους που το τραγούδησαν θέλοντας να τιμήσουν την καταγωγή τους, όπως ο Χρήστος Χολίδης. Η κορυφαία όμως εκτέλεση ήταν αυτή του Στέλιου Καζαντζίδη, στον ποντιακό δίσκο «Τ’ αηδόνια του Πόντου» που κυκλοφόρησε το 1993. Με συγκίνηση και υπερηφάνεια άκουσα στον δίσκο αυτό να ερμηνεύει και επιλεγμένα τραγούδια που τους στίχους έγραψε ο αείμνηστος πατέρας μου, Νάκος Ευσταθιάδης. Αξίζει όμως να σημειώσουμε και την τιμητική ροκ διασκευή της μπάντας Τέλος Εποχής, το 2021, με αφορμή την τότε 102η επέτειο από την Γενοκτονία των Ποντίων (τελικά το ροκ δεν έλειψε).
Αυτή ήταν μια αναδρομή στον ύμνο των Ποντίων, «Αητέντς επαραπέτανεν». Ένας μικρός φόρος τιμής στην ποντιακή μου καταγωγή και στην τεράστια κληρονομιά της. Συγχωρήστε με που δε βρίσκω καλύτερο επίλογο, εκτός από το πόσο περήφανος νιώθω που είμαι Πόντιος. Υεΐαν και ευλοΐαν!
Συντάκτης: Δημήτρης Ευσταθιάδης
Επιμέλεια κειμένου: Ζηνοβία Τσαρτσίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ζηνοβία Τσαρτσίδου
