Το 1939 είναι η εποχή ορόσημο για την Billie Holiday. Τότε είναι που ξεκινά να κάνει και τις πρώτες της μεγάλες συνεργασίες, όπως αυτή με τους Count Basie & Artie Shaw και προσπαθεί μέσω της μουσικής της να καταξιωθεί ως τζαζ καλλιτέχνις στο Αμερικάνικο κοινό. Το Strange Fruit χαρίστηκε στον κόσμο στις 20 Απριλίου, κι έμελλε να φέρει την αλλαγή στον ρου της ιστορίας για την Αμερική, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο, κάνοντας μια σκληρή πολιτική δήλωση.
Αν προσπαθήσουμε ν’ αποτυπώσουμε ιστορικά τα γεγονότα όπως και συνέβησαν, με χρονολογική σειρά, η επικρατέστερη εκδοχή αναφέρει ότι ο Barney Josephson, ιδιοκτήτης του χώρου που η Holiday έκανε συχνά ζωντανές εμφανίσεις, της πρότεινε να τραγουδήσει το “Strange Fruit”. Όλα ξεκίνησαν όταν μια φωτογραφία του Lawrence Beitler έπεσε στα χέρια του καθηγητή Abel Meeropol, που δείχνει δύο μαύρους άνδρες κρεμασμένους από ένα δέντρο με εμφανή σημάδια από λιντσάρισμα οργισμένου πλήθους, σ’ ένα τραγικό γεγονός (από τα πολλά) που συνέβη στο Marion της Indiana το 1930. Κάπου εδώ, να σημειώσουμε ότι η θανατική ποινή δια του λιντσαρίσματος στους Αφροαμερικανούς, ήταν μια συνήθης πρακτική για τις περιοχές του Αμερικανικού Νότου κι εφαρμοζόταν μέχρι και τα τέλη του 1800.
Ο Abel Meeropol, μέσα απ’ τη φρίκη που ένιωσε βλέποντας την εικόνα αυτή, έγραψε το ποίημα με τίτλο “Bitter Fruit”, που αποτέλεσε και τη στιχουργική βάση για το “Strange Fruit” της Billie Holiday, αργότερα. Υπό τον φόβο για απειλές από διάφορες ρατσιστικές οργανώσεις, υπέγραψε με ψευδώνυμο το ποίημά του. Ήταν αυτός που στην ουσία το μελοποίησε κιόλας, κι ενώ χτύπησε αρκετές πόρτες μουσικών και καλλιτεχνών, κανείς δε δέχθηκε να το τραγουδήσει. Εν τέλει κατέληξε να το ερμηνεύσει με τη σύζυγό του και τραγουδίστρια, Laura Duncan για να φτιάξουν το ντέμο.
Φτάνουμε στην εποχή που πέφτει στα χέρια της Holiday. Στην αρχή, η Billie είχε μια διστακτικότητα στα μάτια της για το αν θα έπρεπε να ερμηνεύσει το τραγούδι, φοβούμενη τις αντιδράσεις του κόσμου. Γρήγορα, όμως, σκεπτόμενη τον πατέρα της και θέλοντας να κάνει μια ξεκάθαρη δήλωση, το ενέταξε σε μια απ’ τις συναυλίες της στο Cafe Society, το 1939. Ο ιδιοκτήτης του χώρου, που εμφανιζόταν η Holiday, είχε ετοιμάσει τα πάντα. Στο τελευταίο κομμάτι του προγράμματος, θ’ ακουγόταν το “Strange Fruit”. Τα φώτα θα ήταν κλειστά, με εξαίρεση έναν μεγάλο προβολέα να φωτίζει το πρόσωπο της Billie και θα κυριαρχούσε εκκωφαντική σιωπή. Μέχρι κι οι σερβιτόροι είχαν λάβει εντολή να μην εξυπηρετήσουν για λίγο το κοινό που βρισκόταν από κάτω.
Η μεγάλη στιγμή για το “Strange Fruit” με τη Holiday φτάνει, με εκείνη να βρίσκεται σε στάση προσευχής κατά την έναρξη του κομματιού και το μπάσιμο της εισαγωγής. Με τη λήξη της ερμηνείας της κανείς δε χειροκρότησε για λίγο. Η αλήθεια ήταν τόσο επίπονη, που το πλήθος πάγωσε. Ώσπου, κάποια στιγμή, μέσα απ’ το κοινό, βρέθηκε αυτός ο ένας, που ξεκινάει να χειροκροτεί και τότε όλοι ακολουθούν τον ρυθμό του με φωνές κι επευφημίες.
Η Billie Holiday λίγες μέρες αργότερα, θέλησε να ηχογραφήσει το “Strange Fruit”, ώστε να κυκλοφορήσει στο ευρύ κοινό και προσέγγισε την τότε δισκογραφική της, Columbia, η οποία αρνήθηκε να κυκλοφορήσει το κομμάτι. Έτσι, απευθύνθηκε στον φίλο της Milt Gabler, ιδιοκτήτη της Commodore Records, ώστε να προχωρήσουν στην κυκλοφορία του. Της έδωσαν άδεια μίας ημέρας προκειμένου να γίνει η ηχογράφηση και το “Strange Fruit” έγινε η μεγαλύτερη επιτυχία της εποχής εκείνης, τόσο για την Billie Holiday, όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Ήταν το τραγούδι του αιώνα, ένα κομμάτι που κλόνισε την Αμερική, δημιούργησε ένα νέο ρεύμα κι άλλαξε την ανθρώπινη ιστορία. Το “Strange Fruit” έγινε ο ύμνος του αντιλιντσαριστικού κινήματος, αλλά και του κινήματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εδραιώθηκε μεταξύ του 1950 και του 1960. Τον Δεκέμβριο του 1999 το περιοδικό Time το επέλεξε ως το τραγούδι του αιώνα. Συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο Grammy Hall Of Fame και το 2002, στις 50 κυριότερες ηχογραφήσεις του καταλόγου National Recording Registry του Αμερικανικού Κογκρέσου.
Το “Strange Fruit” δεν είναι απλώς μια πλευρά σ’ ένα βινύλιο επιτυχιών. Είναι το τραγούδι της ισότητας και της ελευθερίας. Είναι ένα τραγούδι που ενοχλεί, γιατί δημιουργεί εικόνες που δεν τις χωράει ο νους και δε σε αφήνει να ξεχάσεις πως όσο εσύ τραγουδάς μια τζαζ κομματάρα, κάποιοι κάπου παλεύουν για να ζήσουν ελεύθερα. Κι ίσως να είναι πολύ κοντά σου, τελικά.
“Southern trees bear a strange fruit
Blood on the leaves and blood at the root
Black bodies swinging in the southern breeze
Strange fruit hanging from the poplar trees”.
Συντάκτης: Ανδρέας Πετρόπουλος
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
