Η τζαζ μουσική είναι ένα είδος που προήλθε από τις Ηνωμένες Πολιτείες τον 19ο αιώνα κι αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, ωε η εξέλιξη της λαϊκής αμερικανικής μουσικής. Είναι γνωστή για την αυτοσχεδιαστική φύση της, τη ρυθμική πολυπλοκότητα και την έμφαση στην ατομική έκφραση των μουσικών.
Ο ρυθμός και η ρυθμική πολυπλοκότητα είναι σημαντικά στην τζαζ. Οι καλλιτέχνες προσθέτουν προσωπική δημιουργικότητα στις εκτελέσεις τους και χρησιμοποιούν περίπλοκες συγχορδίες κι αρμονίες, δημιουργώντας μια εμπλουτισμένη ηχητική παλέτα. Εκτελούν συχνά αντίρροπα ρυθμικά μοτίβα και χρησιμοποιούν εναλλακτικές ρυθμικές συνθέσεις. Ακόμα, η τζαζ είναι ένα είδος που συμπεριλαμβάνει κι αρκετά άλλα είδη όπως σουίνγκ, μπίμποπ, λάτιν τζαζ, ενώ συχνά χρησιμοποιεί μουσικά όργανα όπως το σαξόφωνο, την τρομπέτα, το πιάνο, το μπάσο και τα τύμπανα, ανάλογα με το είδος της τζαζ και το συγκρότημα. Έχει επηρεάσει πολλές άλλες μουσικές και πολιτιστικές εκφάνσεις κι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ιστορία αλλά και την ίδια την πολιτική και κοινωνική συνθήκη της εποχής. Στο κείμενο αυτό προτείνουμε δέκα απ’ τα καλύτερα τραγούδια με τζαζ vibe, ώστε να περάσεις ένα υπέροχο απόγευμα.
Stompin’ at the Savoy – Edgar Sampson (1933)
Το συγκεκριμένο κομμάτι αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά κομμάτια της τζαζ μουσικής. Έχει γραφτεί κι ενορχηστρωθεί από τον Edgar Sampson, τον alto σαξοφωνίστα του Rex Stewart. Ο Sampson έγραψε το τραγούδι όταν ήταν μέλος της ορχήστρας του Stewart στο Empire Ballroom το 1933. Χρησιμοποιήθηκε ως το θέμα της ορχήστρας μέχρι να διαλυθεί. Έπειτα, ο Sampson εντάχθηκε στην ορχήστρα του Chick Webb, παίρνοντας το τραγούδι μαζί του. Η εκτέλεση του Webb ανέβηκε στη δέκατη θέση στα charts το 1934. Δύο χρόνια αργότερα, το τραγούδι κατέληξε και πάλι στα charts με εκδόσεις από τους Ozzie Nelson και Benny Goodman.
Strange Fruit – Billie Holiday (1939)
Για το συγκεκριμένο κομμάτι μπορείς να διαβάσεις το αφιέρωμα που έχω γράψει στο pillowfights.gr, και κρύβει πίσω του μια τραγική ιστορία. Όλα ξεκίνησαν όταν μια φωτογραφία του Lawrence Beitler έπεσε στα χέρια του καθηγητή Abel Meeropol, που δείχνει δύο μαύρους άνδρες κρεμασμένους από ένα δέντρο με εμφανή σημάδια από λιντσάρισμα οργισμένου πλήθους, σ’ ένα τραγικό γεγονός (από τα πολλά) που συνέβη στο Marion της Indiana το 1930. Κάπου εδώ, να σημειώσουμε ότι η θανατική ποινή δια του λιντσαρίσματος στους Αφροαμερικανούς, ήταν μια συνήθης πρακτική για τις περιοχές του Αμερικανικού Νότου κι εφαρμοζόταν μέχρι και τα τέλη του 1800. Ο Abel Meeropol, μέσα απ’ τη φρίκη που ένιωσε βλέποντας την εικόνα αυτή, έγραψε το ποίημα με τίτλο «Bitter Fruit», που αποτέλεσε και τη στιχουργική βάση για το «Strange Fruit» της Billie Holiday, αργότερα. Τον Δεκέμβριο του 1999 το περιοδικό Time το επέλεξε ως το τραγούδι του αιώνα. Συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο Grammy Hall Of Fame και το 2002, στις 50 κυριότερες ηχογραφήσεις του καταλόγου National Recording Registry του Αμερικανικού Κογκρέσου.
Take five – Dave Brubeck (1959)
To «Take Five» είναι ένα τζαζ στάνταρντ κομμάτι που συνέθεσε ο Paul Desmond. Η πρώτη ηχογράφηση του πραγματοποιήθηκε το 1959 και βρίσκεται στο τρίτο άλμπουμ με τίτλο «Time Out» από το Dave Brubeck Quartet. Είναι το πιο εμπορικό τζαζ κομμάτι όλων των εποχών κι έχει εισαχθεί στο Hall of Fame των βραβείων Grammy. Το κομμάτι γράφτηκε αφού ο ντράμερ του Quartet, ο Joe Morello, ζήτησε ένα ρυθμικό τζαζ τραγούδι. Ο Desmond συνέθεσε τις μελωδίες στα ρυθμικά μοτίβα του Morello, ενώ ο Brubeck διαμόρφωσε το τραγούδι. Κυκλοφόρησε ως προωθητικό single τον Σεπτέμβριο του 1959, αλλά δε γνώρισε εμπορική επιτυχία, μέχρι να επανακυκλοφορήσει το 1961. Το τραγούδι αυτό είναι το τζαζ σινγκλ όλων των εποχών και μέχρι σήμερα, παραμένει το Νο1 ραδιοφωνικό τζαζ χιτ.
Είναι ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα της μονταλ τζαζ, το οποίο βρίσκεται στη δωρική κλίμακα Dorian. Η εισαγωγή για πιάνο και μπάσο του κομματιού γράφτηκε από τον Gil Evans για τους Bill Evans και Paul Chambers στο «Kind of Blue». Η χρήση του κοντραμπάσου, καθιστά το κομμάτι ασυνήθιστο, ενώ εκτελέστηκε αργότερα και ηχογραφήθηκε ως μέρος του άλμπουμ «Miles Davis at Carnegie Hall» κι ανήκει στα πιο εμπορικά jazz κομμάτια όλων των εποχών, κατέχοντας τη δεύτερη θέση στη λίστα Jazz 100 του jazz24.org
Σου σφυρίζω – Τώνης Μαρούδας (1960)
Το τραγούδι «Σου σφυρίζω» κυκλοφόρησε το 1960 και είναι ένα τζαζ κομμάτι που γνώρισε αρκετά μεγάλη επιτυχία, ενώ έχει διασκευαστεί από το ελληνικό jazz-swing συγκρότημα Gadjo Dilo. Έχει γραφτεί από τον Γιώργο Μουζάκη, ενώ οι στίχοι είναι Γιώργου Οικονομίδη. Το τραγούδι ερμηνεύει ο ταλαντούχος Τώνης Μαρούδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν το τραγούδι «Τι ‘ναι αυτό που το λένε αγάπη» το οποίο τραγούδησε μαζί με τη Σοφία Λόρεν για την ταινία «Το παιδί και το δελφίνι», ενώ ο δίσκος πούλησε πάνω από 2.500.000 αντίτυπα παγκοσμίως. Το 1961 κέρδισε το Δ΄βραβείο στο φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης με το τραγούδι «Γεράματα».
Το «At Last» είναι το πρώτο στούντιο άλμπουμ από την αφροαμερικανίδα καλλιτέχνιδα, Etta James. Μπορεί σαν είδος να ανήκει στην Blues μουσική, παρόλα αυτά έχει πολλά τζαζ στοιχεία που το κατατάσσουν ανάμεσα στις δημοφιλέστερες jazz λίστες του κόσμου. Κυκλοφόρησε από την Argo Records τον Νοέμβριο του 1960 και παραγωγός του άλμπουμ ήταν ο Phil και ο Leonard Chess. Γνώρισε τεράστια επιτυχία και κατέκτησε τη θέση νούμερο 12 στον πίνακα Billboard Top Catalog Albums με τα άλμπουμ όλων των εποχών. Το «At Last!» βρίσκεται στη θέση νούμερο 191 στη λίστα των «500 καλύτερων άλμπουμ όλων των εποχών» του περιοδικού Rolling Stone. Επίσης, στην ταινία για τη ζωή της Etta James με τίτλο «Cadillac Records», ακούμε μια καταπληκτική επανεκτέλεση του συγκεκριμένου κομματιού από τη φωνή της Beyonce.
Feeling Good – Nina Simone (1965)
Η Nina Simone ηχογράφησε το «Feeling Good» για το άλμπουμ της το 1965 με τίτλο «I Put a Spell on You». Πρόκειται για ένα κομμάτι που βρέθηκε απ’ την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του στo νούμερο ένα των charts του Billboard 100 σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αλλά και την Αμερική. Το τραγούδι έχει επίσης ερμηνευθεί από καλλιτέχνες όπως ο Sammy Davis Jr., οι Traffic, ο Michael Bublé, ο John Coltrane, ο Brian Stokes Mitchell, ο George Michael, οι Victory, οι Eels, ο Joe Bonamassa, ο Eden, οι Muse, οι Black Cat Bones, ο Bassnectar, η Sophie B. Hawkins, ο Leslie West, ο Avicii, η Chlöe, το σύνολο Palaver Strings & Kebra-Seyoun Charles, και η Lauryn Hill. Επίσης, ερμηνεύτηκε από τον John Legend ως μέρος της εκδήλωσης Celebrating America που σημάδεψε την ορκωμοσία του Joe Biden και της Kamala Harris στις 20 Ιανουαρίου 2021.
Fly Me To The Moon – Frank Sinatra (1964)
Η εκτέλεση του Frank Sinatra στο τραγούδι «Fly Me to the Moon» το 1964 έγινε τεράστια επιτυχία και σάρωσε στα charts, ενώ συνδέθηκε στενά με το πρόγραμμα διαστημικών πτήσεων Apollo της NASA. Ένα αντίγραφο του τραγουδιού αναπαρήχθηκε σ’ έναν φορητό κασετοφωνικό προβολέα Sony TC-50 κατά την αποστολή Apollo 10, καθώς και κατά την αποστολή Apollo 11 πριν από την πρώτη προσεδάφιση στο Φεγγάρι. Η σύνδεση του τραγουδιού με την αποστολή Apollo 11 επαναλήφθηκε πολλά χρόνια αργότερα, όταν η Diana Krall το ερμήνευσε στην εκδήλωση επετείου των 40 χρόνων από την αποστολή, καθώς και κατά την τελετή μνημόσυνου του διοικητή της αποστολής, Neil Armstrong, το 2012. Η εκδοχή του Sinatra χρησιμοποιήθηκε επίσης στην επικείμενη ταινία του 2000 «Space Cowboys», που σχετίζεται με τη NASA και αφηγείται μια φανταστική ιστορία σχετικά με το διάστημα.
Η Μπόσα Νόβα του Ησαΐα – Μαρίζα Ρίζου (2012)
Ένα κλασικό κομμάτι που μας έχει συστήσει ο Φοίβος Δεληβοριάς το 1995 μέσα απ’ τον δίσκο του «Η ζωή μόνο έτσι είναι ωραία» και αποτελεί ένα απ’ τα διαμάντια της ελληνικής δισκογραφίας, Με μεγάλη έκπληξη πριν έντεκα περίπου χρόνια ακούσαμε μια υπέροχη τζαζ επανεκτέλεση από τη Μαρίζα Ρίζου και μπορούμε να πούμε ότι ίσως είναι η καλύτερη ελληνική τζαζ επανεκτέλεση που έχουμε ακούσει ποτέ. Το συγκεκριμένο κομμάτι είναι ανεβαστικό, ραδιοφωνικό και σίγουρα πρέπει να κατέχει μια θέση στην τζαζ playlist σου.
City of Stars – Ryan Gosling & Emma Stone (2016)
Το τραγούδι «City of Stars» είναι ένα τραγούδι που ενσωματώνει πολλά στοιχεία της τζαζ και αξίζει να το προσθέσουμε στη λίστα. Περιέχει μια υπέροχη μελωδία και συνδυάζει στίχους που έχουν κάτι να σου πουν, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα συναισθηματικά φορτισμένο κομμάτι. Το «City of Stars» ερμηνεύθηκε από τους Ryan Gosling και την Emma Stone για τις ανάγκες της ταινίας La La Land που έκανε πρεμιέρα το 2016 στους κινηματογράφους. Η μουσική σύνθεση του τραγουδιού είναι του Justin Hurwitz, ενώ οι στίχοι γράφτηκαν από τους Benj Pasek και Justin Paul. Το τραγούδι κέρδισε πολλά βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου για το Καλύτερο πρωτότυπο τραγούδι τόσο στα 74α Golden Globe Awards όσο και στα 89α Βραβεία Όσκαρ.
Αντί επιλόγου: Η τζαζ μουσική αποτελεί ένα απ’ τα σημαντικότερα είδη της παγκόσμιας μουσικής σκηνής όλα αυτά τα χρόνια και οι καλλιτέχνες που έχουν αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους σ’ αυτή με τη φωνή τους, επηρεάζουν και τους καλλιτέχνες του σήμερα, με αποτέλεσμα να ακούμε πολύ ωραίες και ραδιοφωνικές τζαζ εκτελέσεις. Άλλωστε, είναι γνωστή για την αίσθηση της ελευθερίας και της έκφρασης που προσφέρει τόσο στους μουσικούς, όσο και στους ακροατές της κι όπως έχει πει εύστοχα και ο ντράμερ τζαζίστας Art Blakey: «Η μουσική της τζαζ, διώχνει τη σκόνη από την καθημερινή ρουτίνα.»
Συντάκτης: Ανδρέας Πετρόπουλος
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
