Βαγγέλης Παπαθανασίου: Η μουσική του πέρασε στο διάστημα κι αυτός στην αθανασία

Από τον music expert Δημήτρη Ευσταθιάδη.

Βαγγέλης Παπαθανασίου. Ο πατέρας της ηλεκτρονικής μουσικής. Ο συνθέτης που η μουσική του έφτασε μέχρι το διάστημα. Ποιος ήταν ο Βαγγέλης Παπαθανασίου και πώς κατάφερε να κατακτήσει την κορυφή της παγκόσμιας μουσικής με τις συνθέσεις του;

Ο Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου, όπως ήταν το πλήρες όνομά του ή Vangelis όπως έγινε γνωστός, γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό της Μαγνησίας την Αγριά, στις 29 Μαρτίου του 1943. Από τα πρώτα του χρόνια είχε δείξει, όχι μόνο την κλίση του στη μουσική, αλλά και πως είχε έμφυτο μουσικό ταλέντο. Ήδη από την ηλικία των τεσσάρων ετών είχε κάνει τις πρώτες του συνθέσεις, ενώ στα έξι του είχε δώσει την πρώτη του παράσταση στο κοινό, όπου κι είχε μεγάλη επιτυχία. Και πραγματικά, ένα εξάχρονο παιδί να γράφει τόσο καλά μουσική, ήταν κάτι το αξιοπερίεργο.

Δεν επρόκειτο για ένα απλό ταλέντο. Επρόκειτο για ένα χάρισμα. Κι όσο κι αν οι γονείς κι οι δάσκαλοί του τον προέτρεπαν να σπουδάσει μουσική, αυτός όντας ανήσυχο πνεύμα, προτίμησε να μάθει μόνος του τις νότες και να γίνει ένας αυτοδίδακτος μουσικός. Χαρακτηριστικά ήταν τα λόγια του συγγραφέα Στρατή Μυριβήλη, ο οποίος είχε πει για το μικρό τότε Βαγγέλη όταν τον άκουσε: «Ο μικρός αυτός με τις ποδίτσες της πρώτης δημοτικού και με τα γκρίζα γελαστά ματάκια του, είναι από τώρα ένας αυτοδίδακτος μικροσκοπικός συνθέτης.»

Έφηβος πια και κάπου στις αρχές του 1960, κάνει τα πρώτα του επίσημα βήματα στη μουσική, συμμετέχοντας στο συγκρότημα Forminx κι ηχογραφώντας το ομώνυμο άλμπουμ που από την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του είχε γίνει χρυσό. Ώσπου το 1968 και λόγω της πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα, μετακομίζει στο Παρίσι. Εκεί γνωρίζεται με τον Ντέμη Ρούσσο και με τη συμμετοχή των Λουκάς Σιδερά και Αργύρη Κουλούρη, δημιουργούν το συγκρότημα Aphrodite’ s Child. Ο ήχος τους αμιγώς ηλεκτρονικός και ψυχεδελικός, πρωτόγνωρος για τα μέχρι τότε ακούσματα, τούς κάνει γνωστούς, αλλά και πρωτοπόρους στα μουσικά δρώμενα της εποχής. Από το πρώτο τους άλμπουμ “End of the World” και το δεύτερο “It’s Five o’ Clock” μέχρι και το τρίτο με τον προκλητικό τίτλο “666”, οι επιτυχίες διαδεχόταν η μία την άλλη και οι Aphrodite’ s Child παγκοσμίως γνωστοί και δημοφιλείς.

Ωστόσο ο Vangelis, φύσει ανήσυχο και δημιουργικό πνεύμα δεν μπορούσε να αρκεστεί με μια συμβατική καριέρα ενός μουσικού μέλους μιας μπάντας που περιοριζόταν σε ηχογραφήσεις άλμπουμ. Ήθελε να πειραματιστεί. Ξέχωρα, λοιπόν, από τους Aphrodite’ s Child αρχίζει και ντύνει μουσικά διάφορες ταινίες του Hollywood, όπως το Sex Power του Henry Chapier, καθώς και ντοκιμαντέρ όπως το L’ apocalypse des animaux του Federico Rossif. Το 1975 αποφασίζει να αποχωρήσει από την μπάντα και ν’ ακολουθήσει τη δική του προσωπική πορεία στη μουσική. Μετακομίζει στο Λονδίνο, όπου κι ιδρύει το δικό του στούντιο ηχογραφήσεων, το Nemo Studios. Εκεί ηχογραφεί δικές του δουλειές, όπως το “Heaven and Hell”, το “Albedo 0.3” και το Spiral όπου κέρδισε το βραβείο Midem Instrumental.

Αυτή ήταν η απαρχή της αναγνώρισης του έργου του, η πρώτη μιας σειράς διεθνών βραβεύσεων και γενικότερα μιας μεγάλης μουσικής καριέρας. Κορυφαία στιγμή ήταν το 1982 κι ανήμερα των 39ων γενεθλίων του, που κερδίζει το Όσκαρ πρωτότυπης μουσικής για την ταινία Chariots of Fire του Hugh Hudson. Η ταινία πραγματευόταν την πορεία τριών Βρετανών δρομέων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, το 1924. Έκτοτε η σύνθεση αυτή είναι συνυφασμένη διαχρονικά με την Ολυμπιάδα κι ακούγεται σε κάθε διοργάνωση. Δεν ήταν όμως αυτό το μόνο soundtrack του, που βραβεύτηκε ή κι έδωσε βραβείο σε ταινία. Το 1992 η ταινία του Scott Ridley “1492. Conquest of Paradise” κέρδισε τα βραβεία του Χρυσού Λέοντα και το Echo Award, σε μουσική επένδυση του Vangelis.

Το 2001 ήταν η χρονιά που ο Vangelis εκτοξεύθηκε στο διάστημα. Κυριολεκτικά. Ήταν τότε που η NASA πραγματοποιούσε τη διαστημική αποστολή Οδύσσεια στον Άρη. Ο Vangelis έγραψε τη μουσική για μια οπτικοακουστική υπερπαραγωγή που οργάνωσε και πραγματοποίησε ο ίδιος ο οργανισμός στις στήλες του Ολυμπίου Διός. Η σύνθεση του με τίτλο “Μυθωδία” ερμηνεύτηκε από τις σοπράνο Jessye Norman και Kathleen Battle, συνοδεία 120μελούς χορωδίας. Στην παράσταση συμμετείχε κι η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, ενώ ο ίδιος ο Vangelis ήταν κι αυτός επί σκηνής, παίζοντας πλήκτρα. Η παράσταση μεταδόθηκε ζωντανά σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ο τότε υπουργός παιδείας της Γαλλικής κυβέρνησης Zack Lang, μετά το πέρας της παράστασης, του απένειμε το παράσημο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής, αναγνωρίζοντας το έργο του.

Αξιοσημείωτο, ωστόσο είναι πως παρ’ όλο που ακολούθησαν άλλες δύο μουσικές συνεργασίες σχετικές με το διάστημα, το “Juno to Jupiter” για τη NASA το 2013 και την τριλογία “Άφιξη – Το ταξίδι του Philae- το βαλς του Ροζέτα” για την ESA, ο Vangelis είχε ήδη κατακτήσει το διάστημα. Σχεδόν δέκα χρόνια πριν, το 1995 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση, θέλοντας να τιμήσει την προσφορά του στη μουσική ονόμασε τον αστεροειδή 6354 της κύριας ζώνης, 6354 Vangelis.

Ο Vangelis, έχει περάσει πλέον στην αθανασία. Έφυγε από τη ζωή το βράδυ της 17ης Μαΐου του 2022, σε ηλικία 79 ετών σε νοσοκομείο της Γαλλίας, χτυπημένος από τον Covid. Ωστόσο δεν πρόκειται να ξεχαστεί ποτέ. Η μουσική του πάντα θα είναι εδώ και πάντα θα μας ταξιδεύει. Σε άλλους κόσμους. Σε άλλους Γαλαξίες.

Φωτογραφία από: mixanitouxronou.gr