Αν και το αείμνηστο Facebook μας κρατάει ακόμα συντροφιά στους χαλεπούς αυτούς καιρούς, πολλοί -κυρίως νεότεροι- υποστηρίζουν πως η συγκεκριμένη πλατφόρμα έχει πια πεθάνει, αφού οι νεότερες γενιές επιλέγουν να περνάνε περισσότερο χρόνο σκρολάροντας σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης τύπου instagram, TikTok και φυσικά του διαχρονικού YouTube, παρά στο ίδιο το facebook. Παρ’ όλ’ αυτά ένα κοινό όλων αυτών των συγγενικών εφαρμογών είναι τα likes που πέφτουν χαλάζι κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου και μας γεμίζουν τις αποθήκες των φιλοδοξιών, τις γεννήτριες του εγωισμού, το παιδικό μας παράπονο και πολλές φορές και τις τσέπες μας. Δε θέλω να κουράζω με προλόγους οπότε μπαίνω άμεσα στην καρδιά του σημερινού κειμένου.
Στο instagram δεν έχουμε ακόμα εικονίδια αντιδράσεων για να μπορούμε να έχουμε μια πιο σαφή γνώμη για τα likes αφού όλα προσομοιώνονται με μια μικρή, συμμετρική καρδούλα. Ωστόσο πίσω από κάθε δημοσίευση και καρδιά, κρύβονται τάσεις, σχέσεις, κίνητρα κι υποσχέσεις. Πάμε να το αναλύσουμε λίγο πιο συγκεκριμένα.
1. Αυθεντική ζώνη like
Αρχικά έχουμε τα απλά, καθημερινά, «αθώα» likes του Instagram όπως αυτά που βλέπουμε από τη μαμά μας και την αδελφή της που κάνανε πρόσφατα λογαριασμό -μέσω του τηλεφωνικού τους αριθμού, γιατί δε θυμόντουσαν τους κωδικούς του mail-, καθώς και από την ξαδέρφη που σπουδάζει στο εξωτερικό και μας το τρίβει στη μούρη, όπως επίσης και τα likes από φίλους που φτάνουν παράλληλα και με ένα προσωπικό μήνυμα του στυλ «πώς είσαι έτσι μωρέ» και τα σχετικά αθώα πειράγματά τους. #purelike
2. Ζώνη φιλοσοφικής υφής
Σ’ αυτήν την κατηγορία έχουμε όσους αφήνουν likes χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο κι αιτία. Δηλαδή και ξερόκλαδα να βάλεις θα δεις τα likes τους να κοσμούν το προφίλ σου. Είναι από αυτές τις περιπτώσεις που απλώς ανταλλάζουμε θετικές χειρονομίες λες κι είμαστε σε κάποια εκπομπή αλλά κανείς δεν ξέρει γιατί, μπορεί να αναρωτηθούμε πολλές φορές κι έντονα σε σημείο φιλοσοφικής αναζήτησης, αλλά δεν τίθεται και θέμα αφού τα likes είναι ευπρόσδεκτα πάντα κι από παντού κι αν αρχίσεις να αναρωτιέσαι σχολαστικά θα σου τα πάρουν πίσω. #purecringe.
3. Ζώνη αγνότητας
Εδώ χωράει να αναφερθούμε στην αξεπέραστη και διαχρονική ανθρώπινη έλξη, μιας και κάποια από τα συχνά likes αποσκοπούν στο καθαρό πέσιμο. Μιλάμε προφανώς για το σύνηθες φαινόμενο του φλερτ που σε μια πλατφόρμα σαν αυτή του Instagram γίνεται πιο εύκολο, καθώς οι φωτογραφίες και τα likes τολμάνε αυτά που θα κόστιζαν σκέψεις και χρόνο προτού τολμήσουμε στην πραγματική ζωή, πλην -ευτυχώς- ορισμένων ευχάριστων εξαιρέσεων. Μη μου πείτε ότι είστε αρχάριοι στο να εντοπίζετε αυτού του είδους τα likes; Μιλάμε για προφίλ που φωνάζουν γυπαετικές ικανότητες και που κάθε καρδιά ακολουθείται από άμεσο DM. Επίσης μιλάμε για σχόλια του στυλ καρδιές, φωτιά, «κουκλί ζωγραφιστό», καθώς και λέξεις που μέχρι πρότινος ούτε ξέραμε τι σημαίνουν αλλά τώρα χρησιμοποιούμε για να είμαστε και in. #pureflirting
4. Ζώνη καθήκοντος
Δε θα μπορούσαν να λείπουν από τη λίστα τα likes που πρέπει να δοθούν, μιας και είναι σαν να έχουμε να τηρήσουμε έναν άγραφο κανόνα του instagram σύμφωνα με τον οποίον πρέπει να ανταποδίδουμε τα likes που μας δίνονται τόσο απλόχερα από τους συμμαθητές μας στο νηπιαγωγείο, από την ξαδέρφη που προαναφέραμε, από τα παιδιά στην κατασκήνωση το καλοκαίρι του UEFA Euro και τη γειτόνισσα που παρατηρεί κάθε μας ινσταγκραμικό βήμα και κοιτάζει να δει κατά πόσο αυτό ισχύει την εκάστοτε στιγμή. #purebusiness.
5. Ζώνη μάρκετινγκ
Όλοι έχουμε δει τους διάφορους σχετικούς κι άσχετους οι οποίοι αφήνουν διάφορα σχόλια σε πολλές φωτογραφίες τύπου «κάνε like πατώντας στο σύνδεσμο πιο κάτω και μπες στην κλήρωση για αντικολλητικά τηγάνια για να μη λείπει τίποτα από την κουζίνα σου» ή προώθηση για εγγραφή σε κανάλια και αναρίθμητα sites. Σε τέτοιες περιπτώσεις πέφτουν βροχή τα likes. Likes τα οποία αποσκοπούν σε κάτι και δεν είναι και τα πιο «αθώα». Εδώ μιλάμε για στρατηγικές μάρκετινγκ, όχι αστεία. Well… #puremarketing.
Εν κατακλείδι, πόσο μεμπτά είναι τελικά τα likes στο Instagram; Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι όντως αθώα και σε ποιες είναι καθαρό πέσιμο; Οι περιπτώσεις περιγράφονται πιο πάνω. Αν το δούμε όμως με μια άλλη οπτική ό,τι και να πούμε κακό δεν είναι. Ούτε το φλερτ στο διαδίκτυο αλλά ούτε η αυτοπροβολή σε αυτό. Αυτή είναι η νέα νόρμα των πραγμάτων, μια online, εικονική πραγματικότητα και με το να ακυρώνουμε οτιδήποτε σχετικό με αυτήν είναι σαν να ακυρώνουμε «παραδόσεις» που υπήρχαν πάντοτε όπως το φλερτ, η προσπάθεια για προώθηση και η πραγματική έκφραση θαυμασμού και έννοιας για όσους αγαπάμε και μας ενδιαφέρουν. Εδώ ισχύει λοιπόν το γνωστό παν μέτρον άριστον. Πότε επιτέλους θ’ αρχίσουμε να το εφαρμόζουμε στην καθημερινότητά μας; Μετράει το πόσο εξασκούμε κάτι και το πόσο πολύ εμμένουμε σε αυτό. Κι εννοείται πως το δικό μας δικαίωμα έκφρασης θαυμασμού σταματάει εκεί που αρχίζει η άβολη κατάσταση που ενδεχομένως να προκαλούμε σε άλλους. Κρατήστε αυτό το τελευταίο και πορευθείτε με αυτό. Α! Βάλτε κι ένα like για τα προσχήματα. Από την πρώτη κατηγορία αν γίνεται…
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη