Η ψυχολογική προβολή αποτελεί όρο της ψυχολογίας ο οποίος διατυπώθηκε αρχικά από τον πατέρα της Ψυχολογίας, Σίγκμουντ Φρόιντ. Ουσιαστικά και με απλά λόγια, μια φοβία ή ανασφάλεια που βλέπουμε να έχουμε, την προβάλουμε και τη δείχνουμε, συνήθως όχι και με τον καλύτερο τρόπο, επάνω σε κάποιον άλλον. Αυτή η φοβία ή η ανασφάλεια θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε, από ένα σπυρί στο μάγουλό μας που μας κάνει να κοιτάμε τον απέναντι με το μάτι της αισθητικού που ετοιμάζεται να του κάνει καθαρισμό, μέχρι τη ζήλεια, η οποία αντί να βασίζεται σε δικαιώματα που ο άλλος μας έδωσε, βασίζεται σε δικά μας παραστρατήματα.
Το πρόβλημα ξεκινάει ουσιαστικά όταν θεωρούμε πως πρέπει να προστατευτούμε από όλους γύρω μας, καθαρά επειδή αντιμετωπίζουμε εσωτερικές διαμάχες και καταστάσεις οι οποίες τις πλείστες φορές είναι εκτός του ελέγχου μας. Όταν αντί να αντικρίσουμε τους δαίμονές μας, εμείς ψάχνουμε να βρούμε τις φωτιές τριγύρω μας.
Η ψυχολογική προβολή έχει να κάνει τόσο με τη σχέση που έχουμε αναπτύξει με τον εαυτό μας, όσο και με τα στοιχεία που αποζητάμε από όλους τους άλλους γύρω μας, όπως από τους γονείς, από τους φίλους και τους ερωτικούς συντρόφους. Έχουμε την τάση, σαν άνθρωποι, να περιπλέκουμε τα πράγματα σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουμε μια εικόνα θετική για τον εαυτό μας, την οποία όμως αφού στήσουμε, καλούμαστε να μείνουμε και ξάγρυπνοι φρουροί δίπλα της μην τυχόν και βρεθεί κάτι μικρό, της δώσει μια σπρωξιά και αυτή γκρεμιστεί. Συνεπώς καταφεύγουμε σε άμυνα για να προστατέψουμε τη φήμη μας και άρα τον ίδιο μας τον εαυτό. Με λίγο πιο απλά λόγια, προσπαθούμε να τροφοδοτούμε τον εαυτό μας με θετικότητα και με ό,τι καλύτερο μπορούμε, αλλά τη στιγμή που η εικόνα που έχουμε πλάσει νιώθουμε να «απειλείται» -ακόμη και από εμάς τους ίδιους- αντιδρούμε σαν να απειλείται γενικότερα η ύπαρξή μας. Αμυντικά και ταυτόχρονα επιθετικά.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα θα ήταν όταν νιώθει κάποιος έλξη για τρίτο πρόσωπο και ξαφνικά ζηλεύει περισσότερο, ή όταν σταματάει να ασχολείται με τη φροντίδα του εαυτού του λόγω της πίεσης του χρόνου και ξαφνικά βλέπει έντονα όσα δεν του αρέσουν στο άτομο με το οποίο είναι μαζί. Μια τέτοια κατάσταση χαρακτηρίζεται ως άμυνα, όχι προς εξωτερικούς κινδύνους, αλλά προς εσωτερικούς και ύπουλους, αφού ουσιαστικά το άτομο που τη βιώνει είναι το ίδιο που παράλληλα την προκαλεί. Η ψυχολογική προβολή μέσα σε μια σχέση δεν είναι ούτε κάτι ιδιαίτερα σπάνιο, ούτε και τραγικό ή καθοριστικό αν εμφανιστεί, απλώς είναι ζωτικής σημασίας να ξέρουμε και πώς να τη διαχειριστούμε.
Για τη σωστή αντιμετώπιση του φαινομένου καλό θα ήταν να δούμε με ποιους έχουμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας. Με ποιους συναναστρεφόμαστε και τι συναισθήματα αποκτούμε μέσα από όλες μας τις κοινωνικές συναναστροφές. Αν συζητήσουμε ένα τέτοιο θέμα με κάποιο κοντινό μας πρόσωπο μπορεί να καταλήξουμε σε περίεργα στο άκουσμα, αλλά ταυτόχρονα αφυπνιστικά συμπεράσματα που δεν είχαν περάσει προηγουμένως από το μυαλό μας ούτε καν φευγαλέα, λόγω της γενικότερης πίεσης.
Επιπλέον αναγνωρίζοντας το πότε έχουμε την τάση για προβολή, το όλο θέμα γίνεται πιο οικείο και ταυτόχρονα πιο εύκολο στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση, τόσο της ίδιας της πράξης όσο και των συνεπειών της. Μπορούμε να διαπιστώσουμε πως κάνουμε κακό τόσο σε εμάς όσο και στη σχέση μας γιατί απλώς τροφοδοτούμε κι αναπαράγουμε πληροφορίες που μόνο με διάλογο και αξιοπρέπεια λύνονται.
Τελικά οι ανασφάλειες θα είναι το τίμημα που ενδεχομένως να πληρώνουμε πάντοτε σαν έλλογα και εξελιγμένα όντα που είμαστε. Πρόκειται για χαρακτηριστικό καθαρά ανθρώπινο, δε θα το δούμε σε άλλα ζώα του ζωικού βασιλείου κι αν υφίσταται θα είναι σε τόσο μικρό βαθμό που σχεδόν δε θα το διακρίνουμε. Στην προκειμένη περίπτωση οτιδήποτε μας ενοχλεί στους άλλους αποτελεί μια απλή αντανάκλαση των όσων συμβαίνουν μέσα μας. Ένας προτζέκτορας συναισθημάτων και πράξεων που ξεκινάει από εμάς και προβάλει πάνω σε εκείνους που είναι πιο κοντά μας όλα τα δικά μας θέματα. Κι εμείς αναλωνόμαστε τόσο στην εικόνα μπροστά μας, που ξεχνάμε να κοιτάξουμε την προέλευσή της. Η ψυχολογική προβολή είναι φαινόμενο όμως, δεν είναι κανόνας, οπότε ως φαινόμενο θα έχει και την ανάλογη λύση. Αν νιώθουμε πως μας επηρεάζει ρίχνοντας μικρές-μικρές σταγονίτσες της, τόσο στη σχέση όσο και στη ζωή μας, ίσως είναι ώρα να ψάξουμε τη λύση και να πάρουμε συμβουλές οι οποίες θα καταφέρουν να γυρίσουν το βλέμμα μας στο σωστό σημείο και να μας κάνουν να εστιάσουμε επιτέλους στην πραγματική πηγή των προβλημάτων.
Συντάκτης: Γιώργος Γκαρακλίδης
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
