Η δύναμη μπορεί ν' αλλάξει τον χαρακτήρα μας

Υπάρχουν κάποιες άϋλες έννοιες που δε φαίνονται, δεν αγγίζονται και δε μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο. Όσο ανύπαρκτη είναι η ύλη τους τόσο δυνατή είναι η αίσθηση που αφήνουν. Αφηρημένες λέξεις, όπως η αγάπη, ο έρωτας, η στοργή, η δύναμη, που ακούμε από τότε που θυμόμαστε τους εαυτούς μας, αλλά υπόσταση δεν έχουν. Κανείς δεν ξέρει πώς μοιάζει ο έρωτας, αλλά κάποιοι έχουν αισθανθεί πως καταφέρνει να οδηγεί μυαλό και καρδιά. Η δύναμη είναι μια κατηγορία μόνη της, άλλοτε επιδρά θετικά κι άλλοτε μας κάνει να δρούμε απερίσκεπτα με φοβερές συνέπειες. Πρόκειται για μια μορφή που όμως ορίζει μοίρες, διαπραγματεύεται ζωές και ασκείται πάντα και παντού, καμιά φορά χωρίς να υπολογίζει τα δεδομένα, χωρίς δεύτερη σκέψη.

Με λίγα λόγια όταν η δύναμη εντοπίζεται σε συγκεκριμένες περιστάσεις, αλλάζει τους ανθρώπους, τους χαρίζει ένα είδος έπαρσης και τους κάνει να πελαγώνουν. Όταν η έπαρση κυριαρχήσει στον νου, η εξουσία -καρδιακή φίλη της δύναμης- παίρνει μπρος και αναλόγως των συμφερόντων, φτάνει στην υπερβολή, ενώ μέχρι στιγμής ο άνθρωπος μάς έχει δείξει πως είναι ικανός για τα πάντα, καλά και κακά, και δεν παύει ποτέ να μας εκπλήσσει.

Η δύναμη ειδικότερα έχει χαρακτηριστεί σύμβολο επιβίωσης. Χωρίς υπερβολή αποτελεί εφόδιο για έναν ευκολότερο βίο, με λιγότερη ταλαιπωρία, περισσότερες ανέσεις που εν τέλει «τρέφει» το σώμα, το μυαλό και κυριεύει τη σκέψη της αιωνιότητας, την ξεγελάει, την κάνει να φαίνεται πιο αληθινή. Η απόκτηση δύναμης αποτελεί παράλληλα κι ένα παράσημο για όσα αποκτήσαμε, για τους κόπους μας, ενώ δείχνει πού είμαστε ικανοί να φτάσουμε, τονώνοντας έτσι το «εγώ» μας. Αυτό δεν είναι κάτι παράλογο ή αφύσικο. Το αν είναι ηθικά σωστό ή όχι δεν μπορούμε να το κρίνουμε, αφού είμαστε έξω από το χορό. Η δύναμη δημιουργεί και μια ψευδαίσθηση αιωνιότητας. Μας κάνει να πιστεύουμε ότι ακόμα και μετά θάνατον θα έχουμε αφήσει σπουδαία παρακαταθήκη και οι σελίδες της ιστορίας θα αφιερώσουν έστω μια στήλη με το όνομά μας επικεφαλίδα και τα επιτεύγματά μας ως κύριο κείμενο. Αυτή η αίσθηση μπορεί να αποτελεί προϊόν της μεγαλομανίας μας που καμιά φορά μας κατευθύνει σε επικίνδυνα μονοπάτια.

Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν είχε δηλώσει πως η δύναμη σαν έννοια ελκύει ανθρώπους με σχετικά χαμηλή ηθική. Ανθρώπους που στην αρχή μπορεί να είχαν μεγάλα οράματα και φιλοδοξίες, αλλά στην πορεία τα πράγματα πήγαν τόσο καλά που παρασύρθηκαν από τις εξελίξεις, δρώντας άβουλα. Πρόσωπα που βρήκαν τρόπους να πράξουν προς όφελός τους και συνέχισαν να δρουν μόνοι ή συλλογικά με ομοϊδεάτες για να πετύχουν ξεχωριστούς στόχους, να ικανοποιήσουν έκαστος τα συμφέροντά του.

Αναρωτιέμαι μέχρι πότε οι άνθρωποι θα πιστεύουμε πως οι κοινωνικές τάξεις, το χρώμα, οι προτιμήσεις, η φυλή, οι ιδέες, μάς διαχωρίζουν. Σε όλους δόθηκε κάποτε μια μορφή δύναμης. Το πώς τη χρησιμοποιήσαμε ήταν καθαρά κάτι που επιλέξαμε εμείς οι ίδιοι και το τι αντίκτυπο είχε ήταν ξεκάθαρα αποτέλεσμα μιας σειράς αποφάσεων. Προφανώς θα υπήρξαμε οι κακοί στην υπόθεση κάποιων άλλων. Ο Αϊνστάιν είχε προβλέψει πως πολλές φορές η εξουσία γίνεται γλυκιά και αλλοιώνει λιγότερο ή περισσότερο τον χαρακτήρα κάποιου.

Η δύναμη από μόνη της δεν παύει να είναι κάτι εύθραυστο, μια εικονική πραγματικότητα, τίποτα το χειροπιαστό και δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα της ζωής μας. Οι ουσιαστικές δυνάμεις είναι το καλό και το κακό που παλεύουν να ισορροπήσουν μεταξύ τους. Εξάλλου όλα είναι εφήμερα. Η δύναμη, η εξουσία, το χρήμα, η αγάπη, δεν μπορούν να φέρουν τα πάνω κάτω στη ζωή.

Δε γράφουμε και δεν εξωτερικεύουμε συναισθήματα για να κρίνουμε, αλλά κυρίως για να δώσουμε τροφή για σκέψη. Εξάλλου ο κόσμος  σκέφτεται και καλλιεργείται. Τουλάχιστον αυτό εύχομαι. Όπως είχε πει πολυάριθμες φορές ο Αϊνστάιν: «Δεν μπορώ να δεχθώ πως ο Θεός παίζει ζάρια με το σύμπαν»…