Όταν η επαφή με τα social μετατρέπεται σε κανονική εξάρτηση

Πλέον είναι σίγουρο πως ζούμε στον πιο «συνδεδεμένο» και σε επαγρύπνηση κόσμο που θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε. Αλληλεπιδρούμε κι επικοινωνούμε με ανθρώπους που πριν από μια εκατονταετία θα θεωρούσαμε αδύνατον ακόμη και να σκεφτούμε. Μέσα σε μια τέτοια πραγματικότητα με άφθονες επιλογές και άπειρες καινοτομίες κάθε είδους εξάρτηση είναι σχεδόν φυσική εξέλιξη αλλά όχι και κατάληξη. Όλοι ανεξαιρέτως είμαστε εξαρτημένοι από κάτι κι αυτό αφορά τόσο παιδιά κι εφήβους όσο και ενήλικες.

Έρευνες που έχουν γίνει στην Ευρώπη δείχνουν πως το διαδίκτυο από μόνο του αποτελεί ισχυρό κίνητρο για να υποπέσει κανείς σε οποιαδήποτε μορφή εξάρτησης κι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μέσα από τη χρήση του έχουμε πρόσβαση σε κάθε είδους προϊόν που μπορεί να κυκλοφορεί στον κόσμο, είτε νόμιμο είτε παράνομο. Ένα τέτοιο γεγονός δεν καθιστά απαραίτητα βλαπτική τη χρήση του διαδικτύου αλλά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι το χειριζόμαστε. Το μαχαίρι το χρησιμοποιούμε για να κόψουμε το ψωμί μας και να αλείψουμε το βούτυρο αλλά η χρήση του μπορεί να πάρει άλλη διάσταση. Μπορούμε να αφαιρέσουμε ακόμη και ζωή χρησιμοποιώντας το. Ο λανθασμένος χειρισμός του όμως έγκειται καθαρά σε εμάς κι όχι στο ίδιο το μαχαίρι… ομοιοτρόπως και το διαδίκτυο. Είναι απλά μαθηματικά.

Ένα είδος εξάρτησης είναι η αυτή της ενημέρωσης και είμαι σίγουρος πως λίγο πολύ, αρκετοί θα βρεθούν στη θέση του παθόντος. Κάθε καινοτόμος ιδέα, σημαίνει προσωπική εξέλιξη, θετική ή αρνητική. Βρισκόμαστε λοιπόν στην εποχή της πλήρους ενημέρωσης για το κάθε τι γύρω μας. Ενημερωνόμαστε κλασικά από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τα περιοδικά και τις εφημερίδες που ήταν διαδεδομένα μέσα από τον προηγούμενο αιώνα ακόμη. Λαμβάνουμε επίσης ενημέρωση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δεν ήταν δεδομένο, αλλά πλέον έχει γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας και ανταλλάζουμε απόψεις με ανθρώπους που πιθανότατα να μη γνωρίσουμε ποτέ από κοντά αλλά έχουμε κοινές ή αντίθετες απόψεις να προβάλουμε. Επιβεβαιώνουμε καθετί που μαθαίνουμε από το διαδίκτυο, κάτι που θυμίζει το παλιό ρητό «το ’πανε στις Ειδήσεις, αλήθεια θα’ ναι».

Είναι λογικό και επόμενο πως όταν το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να ανοίξεις να δεις τι γίνεται στον κόσμο, όταν πορώνεσαι στο να βλέπεις κάθε καινούριο τίτλο, όταν χάνεις επαφή με την πραγματικότητα γύρω σου επειδή κλικάρεις ασύστολα οτιδήποτε σου κινεί την περιέργεια, όλη αυτή η νοσηρή συνήθεια μετατρέπεται σε κάτι το αυτόματο. Νιώθεις την ανάγκη να μάθεις κι άλλα, να συγκρίνεις περισσότερα νέα, να ικανοποιήσεις την περιέργειά σου και να χαραμίσεις τελικά την ώρα σου όσο πιο άσκοπα γίνεται.

Μέσα σε όλα αυτά ένας μέσος καταναλωτής ή αναγνώστης αναμασάει πληροφορίες που μεταδίδονται αστραπιαία, χωρίς καμία τάση προς κριτική σκέψη. Χωρίς την ανάγκη να περιφρουρήσει τον εαυτό του. Αλλά θα μου πεις, εύκολα η κριτική σκέψη να γίνεται συνήθεια όταν όλη μας τη ζωή σχεδόν σαν μικρά παπαγαλάκια αναπαράγουμε ό,τι ακούμε χωρίς να φιλτράρουμε τίποτα.

Ψευδείς ειδήσεις, προστριβές, γάμοι, χωρισμοί, σκάνδαλα, viral videos, lifestyle, συγκρούσεις που κατά κανόνα παρουσιάζονται διαστρεβλωμένα γεγονότα, ιστορίες συνωμοσίας, κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις και η λίστα δεν έχει τελειωμό. Και όλα αυτά σε έναν κόσμο γεμάτο κενοδοξία. Είναι τόσες πολλές οι επιλογές, τόσα εκατομμύρια οι πληροφορίες ανά δευτερόλεπτο που τρέχουμε να τις προλάβουμε και χάνουμε τελικά τον σκοπό. Αυτό είναι η σύγχρονη ζωή. Μια επίπλαστη φούσκα με πλέγματα επιλογών που όλο τρίβεται στα τείχη της πραγματικότητας αλλά ποτέ δε σκάει.

Και τελικά μέσα από όλο αυτό προκαλείται ένα συνεχές άγχος. Το στρες που συνοδεύει τον εθισμό και κυρίως τη στέρηση, όταν τελικά βρεθούμε σε μια γωνιά αυτού του πλανήτη που το σήμα του ίντερνετ μπορεί να είναι ανεπαρκές. Όλο αυτό αποτελεί πραγματική πάθηση. Υπάρχει και τη βιώνουμε πολλοί, σε διαφορετικούς βαθμούς. Νιώθεις να χάνεις την άμεση επαφή με το τι συμβαίνει γύρω σου, νιώθεις χαμένος, νιώθεις πως μένεις πίσω, ένα FOMO (Fear Of Missing Out) πολύ πιο εξελιγμένο. Ίσως νιώθεις την ανάγκη να γεμίζεις ένα κενό που βρίσκεται κάπου μέσα σου, μια τέτοια νοσηρή συνήθεια όμως εξελίσσεται όσο εσύ της δίνεις πάσο.

Εξαρτημένοι είμαστε όλοι από κάτι. Και αυτό δεν είναι κι απαραίτητα κακό. Ούτε χρειάζεται να ψάχνουμε το κακό στα πάντα. Πόσα πια να αντιμετωπίζουμε από τα δεκαοκτώ και μετά; Σημασία έχει να έχουμε επίγνωση της πραγματικότητας και του τι ακριβώς σημαίνει να βιώνουμε τέτοιου τύπου εθισμούς. Ένα πράγμα είναι σίγουρο.  Για όλα, για τα πάντα, υπάρχει μια εξήγηση. Φρόντισε να βρεις εσύ τις εξηγήσεις πίσω από τους δικούς σου εθισμούς και να γνωρίσεις έτσι καλύτερα τον εαυτό σου, με τον οποίο στην τελική θα συμβιώνεις επ’ αόριστον.