"The social dilemma"· ένα ντοκιμαντέρ που πρέπει να δεις

Το “ The social dilemma” ή αλλιώς «Το κοινωνικό δίλημμα» είναι ένα ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε από τη γνωστή πλατφόρμα ταινιών Netflix στις 26 Ιανουαρίου 2020. Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις επιπτώσεις που έχουν στην κοινωνία του σήμερα, στον κόσμο και στους ανθρώπους γενικότερα. Αναλύεται η τάση εκμετάλλευσης πίσω από τη χρήση των social media, με έμφαση στην παραπληροφόρηση και στο χάος που επικρατεί σε αυτά, στον εθισμό που προκαλούν σε επιρρεπείς κοινωνικές ομάδες και στις επιδράσεις τους στην πνευματική και ψυχική υγεία. Το ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να πει κανείς πως αφυπνίζει κατά κάποιο τρόπο τον κόσμο και κυρίως άτομα που ενώ έχουν άμεση επαφή με διάφορες πλατφόρμες, έχουν παράλληλα «άγνοια κινδύνου».

Το ντοκιμαντέρ πραγματεύεται τις ζωές διαφόρων νέων, εφήβων που ασχολούνται με τα κινητά, τα τάμπλετ και τους υπολογιστές σε βαθμό που αγνοούν τα μέλη της οικογένειάς τους, τις υποχρεώσεις τους και τον πραγματικό κόσμο. Οι σχέσεις των εφήβων με τους γονείς παρουσιάζουν αγεφύρωτα προβλήματα κυρίως λόγω του σταδιακού εθισμού των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά από συνεχή χρήση των συσκευών τους. Παράλληλα όσο το ντοκιμαντέρ εξελίσσεται, μας δείχνει πως τα κατάλληλα άτομα βρίσκονται στις κατάλληλες θέσεις προσπαθώντας να «βομβαρδίσουν» τον κόσμο με τις πιο ταιριαστές διαφημίσεις, ενώ κάνουν τα πάντα για να δίνουν συνεχώς ερεθίσματα σε όσους ασχολούνται με online κοινωνικές πλατφόρμες με μοναδικό σκοπό το κέρδος. Εν ολίγοις το ντοκιμαντέρ μάς δείχνει «ωμά» πως κάθε κίνησή μας στο διαδίκτυο μπορεί να μην είναι καθαρά προϊόν ελεύθερης βούλησης, αλλά να υποκινείται κατά κάποιο τρόπο από ανθρώπους με εξουσία και τεράστια δύναμη στα χέρια τους.

Το να βλέπεις ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ ανάμεσα στα τόσα που υπάρχουν διαθέσιμα σε μια ευρέως διαδεδομένη πλατφόρμα είναι ευχάριστο και ενδιαφέρον μαζί. Ακούγεται βέβαια κάπως ειρωνικό το γεγονός πως επιλέγει μια ακόμη πλατφόρμα από τις πολλές να μας ανοίξει τα μάτια ως προς τον εθισμό μας σε αυτές. Επιπρόσθετα αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι συνεντεύξεις λαμβάνονται από άτομα που έχουν ηγετικές θέσεις σε διαδικτυακές πλατφόρμες και μιλάνε από την εμπειρία τους για όσα διαδραματίζονται κάθε λεπτό στα παρασκήνια μιας εικονικής πραγματικότητας. Αυτό ιντριγκάρει ακόμα περισσότερο και δημιουργεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον γύρω απ’ την όλη κατάσταση. Προσωπικότητες, όπως ο Tristan Harris, επιχειρηματίας και προγραμματιστής, καθώς και ο Aza Raski, ιδρυτής του κέντρου ανθρώπινης τεχνολογίας, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού στην Αμερική που προωθεί την ηθική πίσω από την τεχνολογία και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στον άνθρωπο, ανοίγουν τα χαρτιά τους και μας δίνουν μια ιδέα για το πώς ακριβώς λειτουργεί η καινοτομία της τεχνολογίας που αρχικά ελκύει τον καταναλωτή και εν τέλει οδηγεί σε εθισμό.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί πως στα ενενήντα λεπτά που εκτυλίσσεται η συνέντευξη μαζί με τις ιστορίες, σκιαγραφούνται και ποικίλες ψυχολογικές μεταπτώσεις εφήβων, αλλά και ενηλίκων. Η τεράστια αυτή «επιχείρηση» απόσπασης χρόνου και προσοχής επηρεάζει πολλές φορές ανεπανόρθωτα και ενήλικες που μπορεί να είναι επιρρεπείς και πλέον δεν πρόκειται απλώς για μια κακιά συνήθεια, αλλά για εθισμό που φοβίζει.

Η διαδικασία κατά την οποία «μετατρεπόμαστε» ως ένα βαθμό σε πιόνια και άβουλα όντα φτάνει στα όρια της επιστημονικής φαντασίας που κάποτε βλέπαμε στα έργα και αναρωτιόμασταν ποιος σκέφτηκε ένα τόσο ευφάνταστο σενάριο. Πρωταρχικό ρόλο παίζει η συχνότητα με την οποία επισκεπτόμαστε ιστοσελίδες ή ψάχνουμε διάφορα θέματα στο διαδίκτυο εφόσον το ιστορικό αναζήτησής μας αντιπροσωπεύει τα ενδιαφέροντά μας, τις επιθυμίες μας, τους προβληματισμούς μας, τα όσα μπορεί να μας απασχολούν κατά καιρούς καθώς και κάποια κρυφά ζητήματα ή επιθυμίες μας. Από τη στιγμή που κάνουμε μια συγκεκριμένη αναζήτηση, αυτή παρακολουθείται και γίνεται ο ασκός του Αιόλου για να «πέσουν» βροχή όλες οι σχετικές διαφημίσεις που ενδεχομένως να ταιριάζουν στα γούστα μας και να μας κεντρίσουν το ενδιαφέρον ούτως ώστε να προχωρήσουμε σε αγορές και να ικανοποιήσουμε τον αρχικό σκοπό της όλης διαδικασίας που δεν είναι άλλος από το άμεσο κέρδος μέσω της διαφήμισης. Ενώ μοιάζει με θεωρία συνωμοσίας, αποτελεί κομμάτι μιας κρυφής και ταυτόχρονα φανερής αλήθειας.

Το «κοινωνικό δίλημμα» αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα ντοκιμαντέρ που αντικατοπτρίζουν την κατάσταση στη σύγχρονη κοινωνία των social media. Μέσα στην καθημερινότητά μας αξίζει ν’ αφιερώσουμε μιάμιση ώρα για να παρακολουθήσουμε κάτι που αν μη τι άλλο θα μας προβληματίσει και θα μας προσφέρει τροφή για σκέψη και που μπορεί να μας βοηθήσει να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα. Καλή θέαση!