Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι πολύ μικρό ώστε να καταλαβαίνει, ότι μπορεί μεν να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει γύρω του, μα δεν είναι ακόμα σε θέση να αναπτύξει κριτική σκέψη και να κατανοήσει.
Ο “πατέρας” της Ψυχανάλυσης, ο Freud, τονίζει πως η ανακάλυψη του ασυνείδητου ή αλλιώς υποσυνείδητου, ξεκινά πάντα από την παιδική ηλικία. Πως εκείνα τα βιώματα που πιθανότατα να μην είναι τόσο έντονα χαραγμένα στη μνήμη του, που μπορεί να έχει ξεχάσει ή να έχει προσπαθήσει με επιτυχία να μη θυμάται πια, καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό ποιος είναι.
Παραμένει υπό διερεύνηση από ποια ακριβώς ηλικία και μετά ένα παιδί μετατρέπει όλα όσα ακούει και βλέπει σε συναισθήματα. Υπάρχουν θεωρίες που πιστεύουν ότι ως κύημα ήδη αντιδρά σε ερεθίσματα του εξωτερικού περιβάλλοντος, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η γέννησή του σηματοδοτεί και τη στιγμή που αρχίζει να αντιλαμβάνεται κι άλλοι ότι πρέπει να περάσει πρώτα ένα χρονικό διάστημα.
Προσωπικά θα αποδεχτώ ότι το παιδί ήδη από τη στιγμή του ερχομού του στον κόσμο αναπτύσσει και συναισθηματικό κόσμο. Μπορεί να μην μπορεί να τον εκφράσει, να μην μπορεί να τον μοιραστεί με κανέναν, μα ακριβώς γι’ αυτό το λόγο πρέπει να προσέχουμε και τις φράσεις που ξεστομίζουμε. Φαντάσου πόσα συσσωρευμένα συναισθήματα θα είχε κάποιος που δε θα μπορούσε να σου απαντήσει σε ό,τι του λες και πιθανότατα τον πειράζει ή αν απαντήσει δεν έχει βρει τις σωστές λέξεις -λόγω ηλικίας- για μια ώριμη συζήτηση;
Ακολουθούν, λοιπόν, κάποιες φράσεις-κλειδιά που ως γονιός πρέπει να αποφύγεις να χρησιμοποιείς μπροστά στο παιδί σου και κυρίως όταν απευθύνεσαι σ’ αυτό.
1. Ο Δημητράκης/η Μαιρούλα το έκανε καλύτερα από σένα
Στα δικά σου μάτια η φράση αυτή μπορεί να φαίνεται ως κίνητρο για να προσπαθήσει ακόμα περισσότερο, μα ήδη από μικρή ηλικία βάζεις στη ζωή του τον όρο σύγκριση και, ίσως, και την έννοια του ανταγωνισμού. Αντί να μαθαίνει πως πρέπει διαρκώς να βελτιώνεται με γνώμονα τον ίδιο του τον εαυτό, μπαίνει ξαφνικά ένας τρίτος στη μέση, τον οποίο πρέπει να βρει τρόπο να φτάσει, ακόμα και να ξεπεράσει.
2. Σταμάτα να γκρινιάζεις
Καταρχάς είναι παιδί. Και όλοι ξέρουμε πως τα παιδιά και θα κλάψουν και θα γκρινιάξουν. Εδώ το κάνουμε εμείς οι μεγάλοι… Αν το δούμε βαθύτερα όμως η γκρίνια είναι ο μόνος τρόπος που ξέρει το παιδί να σου δείξει ότι κάτι το ενοχλεί, δεν του αρέσει ή το πειράζει. Οπότε, είναι το τέλειο καμπανάκι για να σου δείξει ότι έχει κάποιο πρόβλημα.
3. Θα σε βάλω τιμωρία
Με την παραπάνω φράση όχι μόνο γίνεσαι εσύ στα μάτια του ο κακός της ιστορίας, μα δεν καταλαβαίνει ποτέ τι έκανε. Απλώς συνδέει στο μυαλό του πως αν κάνει και πάλι αυτό που έκανε πριν μπει τιμωρία, τότε θα ξαναμπεί τιμωρία, με αποτέλεσμα απλώς να καλλιεργείται αφενός ο φόβος και αφετέρου ο θυμός προς το πρόσωπό σου και να μην αντιλαμβάνεται γιατί θα έπρεπε να είχε δράσει διαφορικά.
4. Να ακούς τη μαμά και τον μπαμπά. Ξέρουν
Σίγουρα λόγω εμπειρίας οι γονείς ξέρουν κάτι παραπάνω, μα με τη φράση αυτή στα μάτια του μοιάζουν πλέον με φωτεινοί παντογνώστες. Το παιδί εξειδανικεύει το γονιό, αποκτά γι’ αυτόν την εικόνα του αλάθητου, με αποτέλεσμα μεγαλώνοντας να γίνεται πιο αυστηρός κριτής των γονιών του.
5. Δε σου επιτρέπω να…
Να βγεις με τους φίλους, να αγοράσεις αυτό το παιχνίδι, να φας άλλα γλυκά. Και μόνο η λέξη “επιτρέπω” έχει πλέον θέσει στο παιδί την απαγόρευση, τον περιορισμό. Αισθάνεται πως ανάμεσα σε αυτό και την επιθυμία του βρίσκεσαι εμπόδιο εσύ, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να εμφανίσει σημάδια ότι αισθάνεται καταπιεσμένο και να προσπαθήσει να επαναστατήσει, ώστε να ξεφύγει απ’ αυτή την κατάσταση.
6. Μπράβο και πάλι μπράβο!
Με τόσα μπράβο το παιδί δε μαθαίνει την πραγματική αξία της επιβράβευσης και στην πραγματικότητα αγνοεί πότε πραγματικά έκανε κάτι αξιέπαινο που αξίζει να το συγχαρείς γι’ αυτό. Απέφυγέ το αν δε θες να πιστεύει πως η μαμά κι ο μπαμπά του λένε μπράβο, μόνο και μόνο γιατί είναι η μαμά κι ο μπαμπάς.
7. Θα μεγαλώσεις και θα καταλάβεις
Αυτομάτως με τη φράση αυτή του δείχνεις πως υποτιμάς τη νοημοσύνη του, πως του λες ξεκάθαρα ότι είναι πολύ μικρός για να κατανοήσει, χωρίς καν να μπεις στη διαδικασία να προσπαθήσεις να του εξηγήσεις. Όσο μικρό κι αν είναι το παιδί σου, θα πρέπει να του απευθύνεσαι όπως θα έκανες σε έναν μεγάλο, με πιο απλές λέξεις και παραδείγματα.
8. Δεν το περίμενα αυτό από σένα
Δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα που να μπορεί να βιώσει ένα παιδί από το να ξέρει πως έχει απογοητεύσει τους γονείς του. Η στιγμή εκείνη που αισθάνεται πως δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες και τις απαιτήσεις τους, επηρεάζει την ψυχολογία του όσο καμία άλλη.
9. Βρες κάτι να κάνεις και θα έρθω και ‘γω σε λίγο
Μπορεί να έχεις όντως δουλειά, μα εκείνη τη στιγμή το διώχνεις. Και το χειρότερο δεν του έχεις βρει εσύ κάτι δημιουργικό να απασχοληθεί μόνο του, να περάσει το χρόνο του. Αφενός αισθάνεται παραμελημένο και αφετέρου καθόλου απίθανο να ανοίξει την τηλεόραση -με ο,τι επικίνδυνες συνέπειες μπορεί να έχει το να παρακολουθήσει ό,τι θέλει μόνο του- μέχρι να τελειώσεις εσύ τη δουλειά σου.
10. Μην καθυστερείς τόσο
Χρειάζεται διαφορετικούς χρόνους από εσένα. Για να ετοιμαστεί, για να αντιληφθεί, για να αποδώσει. Όταν το πιέζεις να κάνει κάτι γρήγορα, του δημιουργείς επιπρόσθετο άγχος.
Είναι παιδί. Μα πρέπει να του απευθύνεσαι σαν να είναι μεγάλος. Αισθάνεται, αντιλαμβάνεται, σκέφτεται. Θέλει ιδιαίτερη μεταχείριση και ‘συ να είσαι προσεκτικός όταν του απευθύνεσαι. Αφοπλίσου με υπομονή! Εξάλλου, το να είσαι γονιός, είναι λειτούργημα, δεν είπε κανείς πως είναι εύκολη υπόθεση.
Συντάκτης: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Μάιρα Τσιρίγκα
Επιμέλεια κειμένου: Μάιρα Τσιρίγκα
