Άκουσες να λένε πως είναι «μανιακός» κι άρχισες να ψάχνεις λαγούμι να κρυφτείς να μη σε βρει, νομίζοντας πως άπαξ και σε συναντήσει θα σε κυνηγήσει επιθυμώντας διακαώς να σου κάνει κακό. Μπορεί η λέξη να μην ξέρεις ούτε τι σημαίνει ακριβώς μα στο μυαλό σου την έχεις συνδέσει με ένα πρόσωπο επικίνδυνο απ’ το οποίο πρέπει να προστατευτείς, με φιγούρα που ‘χει χάσει τα λογικά της, που ‘ναι ικανή για κάθε αποτρόπαια πράξη.
Δε ρώτησες, δεν ήθελες να μάθεις περισσότερα ή ήσουν τόσο προκατειλημμένος που και να μάθαινες δεν πρόκειται ποτέ να τον έβλεπες με άλλο μάτι. Αν ήξερες εξαρχής πως έχει μπει η διάγνωση -που άπαξ και μπει σε συνοδεύει για όλη σου τη ζωή και σε ησυχία δε σ’ αφήνει- σίγα μην τον έβαζες στο τραπέζι σου, σιγά μην επέτρεπες να κάνει παρέα με τα παιδιά σου, σίγα μην καυχιόσουν για τις λοιπές ικανότητές του. Αφού είναι -πώς τον είπαμε; Α, ναι, μανιακός.
Η αλήθεια είναι πως η μανία ή αλλιώς το μανιακό επεισόδιο δεν είναι παρά ένας από τους δύο τύπους επεισοδίων που συναντάμε στις συναισθηματικές διαταραχές -ο άλλος είναι τα καταθλιπτικά επεισόδια. Κι αυτές με τη σειρά τους δεν είναι τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο από καταστάσεις στις οποίες πάσχει το συναίσθημα.
Πώς θα ξεχωρίσεις όμως κάποιον που εμφανίζει μανιακό επεισόδιο; Καταρχάς κύριο χαρακτηριστικό του είναι η παθολογικά ανεβασμένη διάθεση. Αυτό σημαίνει πως μπορείς να τον δεις να ‘ναι χαρούμενος, ενθουσιώδης, να τραγουδάει. Δε μοιάζει και τόσο άσχημο, ε; Καμιά φορά κιόλας μπορεί να σου προκαλέσει γέλιο, να ‘ναι ευχάριστος, να σου πει αστεία και να μην αντιληφθείς πως έχει κάτι παθολογικό, αφού το άτομο δε δείχνει να υποφέρει. Σπανιότερα, μπορεί να ‘ναι ευέξαπτος, οξύθυμος, ευερέθιστος. Η διαταραχή απ’ το συναίσθημα συμπαρασύρει και διαταραχές σε άλλα επίπεδα. Αναφορικά με τις σκέψεις η μία μπορεί να έρχεται πίσω απ’ την άλλη, να αθροίζονται και να μην προλαβαίνει να τις εκφράσει (ιδεόρροια και ιδεοδιαφυγή) ή να μιλάει ακατάπαυστα προσπαθώντας να πει όλα όσα έχει στο μυαλό του (λογόρροια) και απ’ την ασταμάτητη ομιλία μπορεί ακόμα και να βραχνιάσει η φωνή του. Στο περιεχόμενο της σκέψης οι ιδέες μεγαλείου κάνουν την εμφάνισή τους, με το άτομο να υπερεκτιμά τις ικανότητές του και τις δυνάμεις του, να πιστεύει πως είναι ο πιο έξυπνος στον πλανήτη ή πως είναι ικανός για τα πάντα. Η μεγάλη ιδέα που έχει το άτομο για τον εαυτό του οδηγεί συχνά σε σοβαρά σφάλματα λόγω μειωμένης κρίσης, προκαλώντας μπελάδες τόσο τον ίδιο όσο και στην οικογένειά του, κυρίως οικονομικής φύσεως. Όταν το άτομο βρίσκεται σε φάση μανιακού επεισοδίου επηρεάζονται και οι βιολογικές του ανάγκες. Κοιμάται λίγο και δε νιώθει κουρασμένος. Αν και έχει όρεξη να φάει, συνήθως δεν προλαβαίνει και η ερωτική του διάθεση συχνά εκτοξεύεται στα ύψη. Συνέχεια κάνει κάτι, η υπερδραστηριότητα -και μάλιστα η στοχοκατευθυνόμενη τον χαρακτηρίζει-, αλλάζει διαρκώς στόχους, ενώ μπορεί να γίνει προκλητικός με τη συμπεριφορά του, το ανάρμοστο χιούμορ του και την άρση των αναστολών του. Δεν πρόκειται να σε βλάψει κι αν γίνει επιθετικός θα είναι σε λεκτικό επίπεδο κι αυτό γιατί ο ίδιος πιστεύει πως έχει δίκιο, ενώ οι άλλοι δεν του το αναγνωρίζουν. Δεν είναι αυτό αιτία για καβγά;
Όλο αυτό είναι ένα επεισόδιο μιας νόσου που χαρακτηρίζεται ως διπολική διαταραχή. Συνήθως έχει οξεία έναρξη, με φάρμακα μπορεί να περιοριστεί σε λίγες μέρες, ενώ είναι αυτοπεριοριζόμενο σε δύο με έξι μήνες. Το άτομο που πάσχει από διπολική διαταραχή περνάει φάσεις μανίας, κατάθλιψης και φάσεις φυσιολογικού συναισθήματος (νορμοθυμία) που εναλλάσσονται μεταξύ τους και η χρονική διάρκεια κάθε μίας ποικίλει.
Αυτός σημαίνει πως ακόμα κι αν ξέρεις ότι κάποιος έχει εμφανίσει στη ζωή του επεισόδια μανίας, δεν είναι λόγος να τον φοβάσαι ή να σε τρομάζει. Οι πιθανότητες είναι να μην τον πετύχεις καν σε αυτή τη φάση, αλλά ακόμα κι αν είναι κι εσύ βρεθείς δίπλα του είσαι απόλυτα ασφαλής. Γιατί, λοιπόν, το στίγμα της ψυχικής νόσου κάνει γι’ ακόμη μια φορά την εμφάνισή του; Αν ήταν παιδί σου δε θα το αγαπούσες το ίδιο; Αν το πάθαινε ο σύντροφός σου κάποια στιγμή στη διάρκεια του κοινού σας βίου θα ήταν για σένα κάτι διαφορετικό; Μανιακός δε σημαίνει επικίνδυνος. Επικίνδυνη είναι μονάχα η προκατάληψη, τα στερεότυπα, η μη αποδοχή και η περιθωριοποίηση συγκεκριμένων ομάδων, πόσο μάλλον όταν αυτή βασίζεται σε έλλειψη γνώσης.
Συντάκτης: Βασιλική Γ.
