Θαρρούμε πως μας ξέρουμε κι έχουμε επίγνωση του ποιοι είμαστε, πώς σκεφτόμαστε, πώς αντιδρούμε σε συγκεκριμένες καταστάσεις, κι όμως αυτό δεν είναι πάντοτε καλό. Σκέψου πώς νιώθεις όταν γνωρίζεις τόσο καλά έναν άνθρωπο που πλέον έχεις μάθει τα κουμπιά του. Κρύβεται, άραγε, μονάχα η ικανοποίηση πίσω απ’ την πρωτόγνωρη χαρά σου, μιας και τώρα πια το επίπεδο επικοινωνίας και κατανόησης έχει όλες τις προδιαγραφές για να φτάσει στον ύψιστο βαθμό, ή μήπως παράλληλα και ‘κείνη η γλυκιά χειριστική ικανότητα που μόλις απέκτησες; Σκέψου τώρα αυτός ο άνθρωπος να μην είναι άλλος απ’ τον ίδιο σου τον εαυτό.
Κι αν το να σε μάθεις ήταν και θα παραμείνει δύσκολο, αν και διαρκώς δεν παύεις να ανακαλύπτεις νέες πτυχές του εαυτού σου που πράγματι σε εντυπωσιάζουν, το να σε χειριστείς είναι για ‘σένα υπόθεση απλή. Δεν το παραδέχεσαι. Εξάλλου, ποιος δε θα ‘θελε να ‘ναι απόλυτα ειλικρινής με τον εαυτό του και να καταφεύγει σε τεχνάσματα και κόλπα για να τον καλοπιάσει, να τον ηρεμήσει, να τον δικαιολογήσει. Κι όμως, η αυτοκριτική σου βρίσκει πάντα καταφύγιο σε κάτι από ‘κείνα που ξέρεις πως θα σε ανακουφίσουν, θα σε κάνουν να νιώσεις καλά ή καλύτερα, θα σου ανεβάσουν το ηθικό, θα σου δώσουν άλλοθι, θα διώξουν τις τύψεις και θα τονώσουν την αυτοπεποίθησή σου.
Και ξέρεις πως όσο ωμά και ρεαλιστικά κι αν προσπαθήσεις να σκεφτείς, όσο κι αν αποστασιοποιηθείς από καταστάσεις στη ζωή σου και τις δεις με τη ματιά του εξωτερικού παρατηρητή, ασυνείδητα πάντα θα βρίσκεις τον τρόπο να σου δώσεις αυτό που εκείνη τη στιγμή χρειάζεσαι. Και, μάλιστα, πολλές φορές περνώντας σε από σαράντα κύματα και κρίνοντάς σε πιο αυστηρά απ’ ό,τι τρίτοι εσένα, γιατί θέλεις να φτάσεις στη λύτρωση μέσα από ένα δρόμο που διόλου εύκολος δε θα ‘ναι, πεπεισμένος πως μόλις πέτυχες μια νίκη σημαντική με αντίπαλο τον ίδιο σου τον εαυτό.
Είναι ανάγκη επιβίωσης, ένστικτο και προσπάθεια να κρατηθείς στα πόδια σου. Όσα λάθη κι αν παραδέχτηκες, όσες φορές κι αν μετάνιωσες για κάτι που έκανες κι ήξερες πως αν ο χρόνος γυρνούσε πίσω δε θα το επαναλάμβανες, το μόνο σίγουρο είναι ότι στο μυαλό σου έχεις ήδη έτοιμη μια πλήρη ανάλυση της θέσης και της οπτικής σου, την εξήγηση της στάσης σου, τις απαντήσεις που χρειάζεσαι για να καλυφθούν όχι απλώς οι τρίτοι κι οι απορίες τους αλλά εσύ κι οι αμφιβολίες σου.
Ακόμα κι αν έχεις πάρει την ευθύνη κι έχεις ρίξει όλο το φταίξιμο σε ‘σένα, πάλι το ‘χεις κάνει με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορείς κάπως να σε δικαιολογήσεις, όχι στους άλλους μα έστω σε ‘σένα, μέχρι να βρεις τον τρόπο να πιστέψεις ότι η απόφασή σου κι οι πράξεις σου τη δεδομένη χρονική στιγμή ενόψει των συγκεκριμένων συνθηκών ήταν μονόδρομος.
Κι ενώ αν βρισκόταν κάποιος άλλος στη θέση σου αντί για την αφεντιά σου, κάποιος που πίστευες ότι πραγματικά έχει κάνει κάτι μεμπτό που σε πειράζει, σε προσβάλει, δε σ’ αρέσει, δεν ανέχεσαι, θα τον είχες μετά βεβαιότητας κρίνει αρνητικά εξαρχής κι εκείνος έτοιμος για λιθοβολισμό θα προσπαθούσε μετά κόπων και βασάνων να υπερασπιστεί την αντίδρασή του, στην περίπτωσή σου αυτό δε συμβαίνει. Γιατί πάντα ο συναισθηματικός παράγοντας είναι εκεί για να κάνει το λάθος μας λιγότερο λάθος, να μην είναι τόσο δυσβάσταχτο, να μας υπερασπιστεί ακόμα και σε στιγμές που προσπαθούμε να δούμε τα πράγματα ξεκάθαρα.
Είναι εκεί να μας πει ότι απ’ τη στιγμή που το ποθούσε η ψυχούλα μας και το θέλαμε με όλο μας το είναι, έχουμε πλέον την πολυπόθητη άφεση αμαρτιών. Κι ενώ για τον εαυτό μας έχουμε στα χέρια μας όλα τα ελαφρυντικά, όλα εκείνα τα στοιχεία που στο μυαλό μας μπορούν να μας αθωώσουν και να δικαιολογηθούμε, για τους γύρω μας δεν ξέρουμε τίποτα παραπάνω παρά αυτό που είδαν τα μάτια μας, που μας διηγήθηκαν ή που ακούσαμε.
Γι’ αυτό τις μεγαλύτερες δικαιολογίες τις έχουμε πει στον εαυτό μας. Και, μάλιστα, πολλές φορές χωρίς να τις πάρουμε καν χαμπάρι. Τις καμουφλάραμε καλά πίσω από πράξεις μας, από δεύτερες σκέψεις και καθυστερημένες αντιδράσεις. Τις κάναμε αλήθεια μας και τις πιστέψαμε σαν να ‘ταν πραγματικές. Τις φτιάξαμε για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να συνυπάρχουμε με τον ίδιο μας τον εαυτό, γιατί όσο κι αν έχουμε την τάση να γινόμαστε αυτοκαταστροφικοί, πάντα το μυαλό θα θέλει να μας προστατέψει, και γι’ αυτό θα βρει ακόμα και τρόπους που δεν μπορούμε να φανταστούμε ή να αντιληφθούμε.