H διαφορά του να μετανιώνεις με το να έχεις ενοχές

Μια κακή πράξη, ένα ατυχές συμβάν, μια μαύρη σελίδα μέσα στη σχέση, είναι θέμα τύχης για το αν θα συμβούν ή απλώς η ανθρώπινη φύση με τα λάθη και τα πάθη έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο δημιουργώντας έτσι μια προκαθορισμένη ροπή; Αρχικά να πούμε πως κάθε μέρα υπάρχει η πάλη του καλού και του κακού μέσα μας. Οι φορές όμως όπου το μυαλό θα πράξει το λάθος και η ψυχή θα λυγίσει είναι λίγες, αλλά όχι ανύπαρκτες. Το θέμα είναι τι κάνουμε με τις σκέψεις και τις Ερινύες που έρχονται μετά. Αν έρθουν.

Μπορεί να υπάρξει μετάνοια μετά από μια κακή πράξη; Και αν είχες την ευκαιρία να αλλάξεις την πράξη σου θα το έκανες; Είναι εκείνη η στιγμή που βλέπουμε και στις ταινίες όπου ο πρωταγωνιστής, δηλαδή εσύ, πλέεις σε μαύρα άγνωστα νερά μακριά από το ταίρι σου είτε μακριά και από τον ίδιο σου τον εαυτό. Ο άνθρωπος, άλλωστε, σαν κυνηγός τρέχει πίσω από το άγνωστο. Ίσως όμως ακολουθώντας αυτό το άγνωστο, συνειδητοποιήσεις πως η πορεία που διάλεξες να πάρεις διαλύει σιγά σιγά τη σχέση σου.

Σύμφωνα με τον Φρόιντ κάθε πράξη που έχει ηθικό πρόσημο εντός της σχέσης, έχει να κάνει με την επίδραση της κοινωνίας πάνω στο άτομο. Ουσιαστικά ο πολιτισμός ζητάει τον κομφορμισμό από τον κάθε ένα ατομικά. Η ατομική ελευθερία θεωρείται πως καταπατάται και έτσι έχουμε κρούσματα αντίδρασης με σκοπό το σπάσιμο των δεσμών. Κι αν υπάρχει έστω και μία πιθανότητα τελικά να μην είναι ο κομφορμισμός η αιτία της κακής σου πράξης αλλά εσύ ο ίδιος και μόνο, τότε τι συμβαίνει;

Η αυτογνωσία είναι εδώ καθοριστικός παράγοντας. Το να βλέπεις, να κρίνεις και να διορθώνεις τα λάθη σου δεν είναι απλό. Είναι ο δρόμος προς την ενηλικίωση. Έπραξες κακώς και θα πληρώσεις λένε, μα ίσως αυτή η λογική κρύβει μέσα της μια αναίτια σκληρότητα. Η μετάνοια θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις και να μην επαναλάβεις ξανά το ίδιο λάθος, που αποτελεί προσωπική υπόθεση κι όχι αποτέλεσμα γαλούχησης. Γνωρίζεις τις επιπτώσεις, τις βιώνεις καθημερινά και οι τύψεις αρχίζουν να χτυπάνε την πόρτα σου. Εκτός κι αν οι τύψεις, είναι διαφορετικό σενάριο από αυτό της μεταμέλειας. Είναι;

Υπάρχει παρόν, παρελθόν και μέλλον, το οποίο ορίζει μια πράξη κι ένα συμβάν και το τοποθετεί σε μια γραμμή. Αν βάζαμε τις τύψεις και τη μεταμέλεια στο ζύγι, η πρώτες αφορούν το παρελθόν και οι δεύτερη το μέλλον. Η αλλαγή της πράξης δεν είναι εντός σεναρίου, αλλά κυριαρχεί το αίσθημα της άρνησης ως προς τις επιπτώσεις στην περίπτωση των τύψεων, που κλωτσάνε δίχως έλεος κάθε φορά που προσπαθεί κανείς να τις θάψει. Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο έρχεσαι αντιμέτωπος με τις ενοχές. Η αίσθησή τους εξαρτάται από τον ηθικό κώδικα του κάθε ανθρώπου. Η μεταμέλεια όμως, είναι εκείνη που σε οδηγεί συνήθως στην αλλαγή. Κι η βασική διαφορά τους; Η αποδοχή που συνοδεύει τη μεταμέλεια και η άρνηση που συνοδεύει τις ενοχές.

Μια πράξη δεν έχει να κάνει μόνο με ένα σύνολο αποφασισμένων κανόνων συμπεριφοράς, αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό και το προσωπικό σύστημα αξιών μας. Κι ίσως κάθε ενοχή που γεννήθηκε ποτέ ήταν γιατί δε σεβαστήκαμε εμάς τους ίδιους, σε αντίθεση με τη μεταμέλεια, που έδειξε ακριβώς αυτό. Την εκτίμηση από εμάς για εμάς και τον άνθρωπό μας.