Ποιος είναι ο πραγματικά «πολιτισμένος άνθρωπος»;

Από την απαρχή του χρόνου, ένας ατέρμονος πόλεμος ιδεολογιών και κοινωνικών-οικονομικών δεδομένων συμβαίνει ανάμεσα σε αναπτυγμένες χώρες και μη. Όλα διαδραματίζονται χάριν του πολιτισμού. Τι σημαίνει όμως η λέξη πολιτισμός; Ο πολιτισμός ως έννοια ξεκινάει από την ανάγκη του ανθρώπου για αστικοποίηση, δημιουργία υγειών κοινωνιών όπου η ανάπτυξη τεχνών ήταν πρωτεύον ζήτημα. Οι ταξικές διαφορές ήδη ξεκίνησαν να κάνουν την εμφάνισή τους με το γεγονός ότι η εκμάθηση καλών τρόπων συμπεριφοράς ήταν προνόμιο των ανώτερων κοινωνικά στρωμάτων. Η ταξικές αυτές διάφορες δεν ήταν μόνο στο επίπεδο της πόλις-κράτους αλλά και ανάμεσα σε λαούς. Όλοι γνωρίζουμε τη λέξη βάρβαρος που ισούται στη σημερινή κοινωνία με τη λέξη απολίτιστος.

Και φτάνουμε στη σύσταση της σημερινής κοινωνίας όπου ο «πολιτισμένος άνθρωπος» διακρίνεται πολύ εύκολα μέσα στο πλήθος. Δεν παίζουν ρόλο τα γράμματα, η μόρφωση και τα πτυχία για να είσαι ολοκληρωμένος και να μπορείς να συναναστραφείς με τον συμπολίτη σου. Άπειρα τα παράδειγμα όπου ένας μορφωμένος άνθρωπος λειτουργεί μόνο με τα ζωώδη ένστικτά του διαπράττοντας εγκλήματα όχι μόνο με την έννοια της αφαίρεσης ζωής αλλά και με την πλήρη καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο πολιτισμός είναι ένα ευρύ φάσμα ηθικής συμπεριφοράς των ανθρώπων που απαρτίζουν μια κοινωνία, βοηθάει στην ανάπτυξη των μελών της αλλά και στη διατήρηση των άστρων τους.

Στον αντίποδα, η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ατομικής ελευθερίας αλλά και των ορίων δε συμβαδίζει με μια πολιτισμένη συμπεριφορά. Δε θα τον διδαχθείς μόνο στο σχολείο, όλο αυτό θα ξεκινήσει από το σπίτι. Το μικρό παιδί νουθετείται με βάση τους άγραφους κανόνες συμπεριφοράς και συμβίωσης. Σεβασμός στον συνάνθρωπο και παράλληλα στον ίδιο του τον εαυτό. Τήρηση των κανόνων κοινής ησυχίας, για παράδειγμα. Ο σεβασμός της περιουσίας. Ένας άνθρωπος που μπορεί να κάνει διάλογο χωρίς να φωνάζει. Δεν τον αφορά να επιβάλει τη δική του άποψη αλλά μέσα από μια υγιή συζήτηση αποκομίζει πράγματα για την ανάπτυξη του πνεύματός του. Είναι αυτός ο άνθρωπος που θα δεχτεί τη διαφορετικότητα και δε θα την κρίνει.

Γι’ αυτό και η λέξη πολιτισμός δεν είναι μόνο τα πομπώδη κτίρια και οι γραφές των προγόνων μας. Δεν είναι μόνο το θέατρο και η μουσική. Είναι η καλημέρα που θα πεις στο γείτονά σου και η βοήθεια που θα δώσεις αφιλοκερδώς σε έναν άνθρωπο που έχει ανάγκη. Είναι ο τρόπος που μιλάς στον άνθρωπο που φέρνει το φαγητό σου, ο τρόπος που απευθύνεσαι στους εργαζομένους σου, το αν θα μαζέψεις το σκουπίδι σου από την παραλία. Η ολοκλήρωση του πνεύματος, όχι μόνο μέσα από τα πτυχία, αλλά μέσα από τη διαρκή πάλη στο εσωτερικό της ψυχής σου γι’ ανάπτυξη και όχι στασιμότητα.

Η αδράνεια, άλλωστε, είναι ο χειρότερος εχθρός της ανθρώπινης φύσης. Είναι αυτό που θα σε κάνει να ξεχάσεις ακόμα και την ίδια σου την ταυτότητα. Ο άνθρωπος, όμως, γεννήθηκε για να δημιουργήσει. Και ουδέποτε μπόρεσε χωρίς να βρει μια ταυτότητα -που καμία σχέση δεν έχει με την ταμπέλα. Στόχος της κάθε γενιάς δεν είναι μόνο η τεκνοποίηση αλλά και πολιτισμική κληρονομιά. Αξίζει λοιπόν να εστιάσουν οι άνθρωποι, όχι στο πώς θα κερδίσουν περισσότερα, αλλά πώς θα καταφέρουν μαζί να δημιουργήσουν.

Ο πολιτισμένος λοιπόν άνθρωπος θυμίζει πολύ τη γνωστή σε όλους μας παροιμία «καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται». Γιατί με καθαρό βλέμμα και κρατώντας μια ηθική υπόσταση, πραγματικά δε φοβάσαι τίποτα. Και μαζί με σένα κι ο δίπλα κι ο πιο πέρα.