Μια φορά κι έναν καιρό – και όχι σε παραμύθι – ένα μικρό ελεφαντάκι γεννήθηκε στην αιχμαλωσία. Δε γνώρισε ποτέ τι θα πει ελευθερία. Από τις πρώτες του ανάσες, το έδεσαν με ένα χοντρό σκοινί, δεμένο σφιχτά σε ένα παλούκι καρφωμένο στο χώμα. Ένα παιδί μέσα σε τεράστιο σώμα. Με καρδιά που λαχταρούσε να τρέξει, να παίξει, να ανακαλύψει τον κόσμο. Μα το σκοινί ήταν εκεί. Κι εκείνο; Πάλευε. Τράβαγε, σπρώχνε, ούρλιαζε – με τον δικό του ελεφαντίσιο τρόπο. Ήθελε να ελευθερωθεί. Μα ήταν μικρό. Αδύναμο. Και κάθε απόπειρα κατέληγε σε απογοήτευση. Μέχρι που σταμάτησε να προσπαθεί.
Τα χρόνια κύλησαν σιωπηλά. Το ελεφαντάκι μεγάλωσε. Έγινε ένας πελώριος, εντυπωσιακός ελέφαντας. Με κορμί δυνατό, έτοιμο να συντρίψει βουνά. Μα το σκοινί, το ίδιο. Λεπτό πια, σχεδόν φθαρμένο. Ένα τίποτα μπροστά του. Το παλούκι; Ένα αστείο ξύλο στο χώμα. Κι όμως. Ο ελέφαντας δεν τολμούσε να το τραβήξει. Δεν τολμούσε να δοκιμάσει ξανά. Όχι επειδή δεν μπορούσε- αλλά γιατί πίστευε πως δεν μπορούσε. Η φυλακή του δεν ήταν το σκοινί. Ήταν η ανάμνηση της αποτυχίας. Η πεποίθηση ότι δε γίνεται. Και κάπως έτσι, η δύναμή του έμεινε αχρησιμοποίητη. Κλειδωμένη πίσω από μια παλιά ψευδαίσθηση. Αυτό είναι το λεγόμενο “Σύνδρομο του Μικρού Ελέφαντα”. Μια απλή ιστορία που κρύβει μια μεγάλη αλήθεια για όλους μας.
Πόσες φορές έχεις νιώσει άραγε, ότι κάτι σε κρατά πίσω; Ίσως να μην είναι σκοινί. Ίσως να είναι μια παλιά φωνή που σου είπε «δεν είσαι αρκετός». Ένα αποτυχημένο ή αδύναμο ξεκίνημα που σε έκανε να σταματήσεις. Μια εμπειρία που σου έμαθε να φοβάσαι, να μην εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου, να νομίζεις πως δεν μπορείς – ακόμα κι όταν μπορείς. Και ξέρεις τι είναι το πιο παράδοξο; Δε σε κρατά το σκοινί. Σε κρατά η πεποίθηση ότι το σκοινί είναι δυνατότερο από εσένα. Το σύνδρομο του μικρού ελέφαντα έχει άμεση σχέση με τις περιοριστικές πεποιθήσεις, τις βαθιά ριζωμένες ιδέες που αποκτούμε στην παιδική ηλικία ή μετά από έντονες εμπειρίες, και που καθορίζουν το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο. Σύμφωνα με τον Albert Bandura, πατέρα της θεωρίας της αυτοαποτελεσματικότητας, αυτό που καθορίζει την επιτυχία μας δεν είναι μόνο οι ικανότητες, αλλά το αν πιστεύουμε ότι μπορούμε. Αν έχεις μάθει να ζεις δεμένος – ακόμα κι αν δεν είσαι πια – δε θα κάνεις την προσπάθεια να φύγεις.
Η καλή είδηση; Αυτές οι πεποιθήσεις αλλάζουν. Με επίγνωση, επανάληψη, ενίσχυση και – ναι – λίγη τόλμη. Μήπως ήρθε η ώρα να ελέγξεις το σκοινί σου; Στάσου μια στιγμή. Κλείσε τα μάτια σου και σκέψου: Ποιο είναι εκείνο το “σκοινί” που σε κρατά δεμένο; Εκείνο που σου λέει να μη δοκιμάσεις, να μη ρισκάρεις, να μη σηκωθείς. Ίσως δεν το βλέπεις καν πια- το έχεις συνηθίσει τόσο πολύ, που έγινε μέρος σου. Αλλά δεν είναι. Πάρε ένα χαρτί και ένα στυλό. Ή απλώς άνοιξε τις σημειώσεις του κινητού σου- το θέμα δεν είναι πού, αλλά να το κάνεις. Γράψε ειλικρινά. Μην ωραιοποιείς. Μην κρυφτείς από τον εαυτό σου.
Ποια είναι εκείνα τα πράγματα που θέλω να κάνω αλλά νιώθω πως «δεν μπορώ»; Ποιος μου είπε πρώτη φορά ότι δεν μπορώ; Ήταν κάποιος άλλος ή μήπως, εγώ; Αυτό που πίστεψα τότε, ισχύει ακόμα σήμερα; Ή μήπως ήταν μια αλήθεια που ανήκει σε μια άλλη εποχή, μια άλλη εκδοχή του εαυτού μου; Κι αν δεν υπήρχε φόβος αποτυχίας, τι θα τολμούσα; Πού θα πήγαινα, τι θα έλεγα, τι θα ξεκινούσα σήμερα κιόλας;
Και κάπου εκεί, ανάμεσα στις λέξεις, ίσως εκπλαγείς. Ίσως καταλάβεις πως το σκοινί που σε κρατούσε δεν ήταν ποτέ δεμένο τόσο σφιχτά όσο νόμιζες. Ίσως συνειδητοποιήσεις πως το μόνο που χρειαζόταν ήταν να δοκιμάσεις ξανά. Όχι επειδή απέτυχες τότε, αλλά επειδή τώρα είσαι άλλος άνθρωπος. Κι αυτό το σκοινί; Μπορεί να ήταν πάντα, μόνο στο μυαλό σου.
Ξέρεις κάτι, ο κόσμος είναι γεμάτος ελέφαντες. Άνθρωποι που στέκονται ακίνητοι, σχεδόν παραιτημένοι, με σκυφτό βλέμμα και καρδιά γεμάτη ανεκπλήρωτα όνειρα. Δεν τους λείπει η δύναμη. Όχι. Εκείνη υπάρχει μέσα τους, κρυμμένη. Σαν φλόγα που δεν έσβησε ποτέ — απλώς καλύφθηκε από στάχτες φόβου, ανασφάλειας και παλιών πληγών. Άνθρωποι σαν εσένα. Σαν εμένα. Σαν όλους μας. Καθηλωμένοι από ένα σκοινί που κάποτε ίσως ήταν αληθινό, μα σήμερα είναι μόνο ανάμνηση. Ένα όριο που μπήκε τότε, αλλά το κουβαλάς ακόμα. Μην είσαι άλλος ένας. Κάνε το βήμα. Έστω μικρό. Τέντωσε το σκοινί. Δες αν σπάει. Δοκίμασε κάτι που φοβάσαι. Πες κάτι που κρατάς μέσα σου καιρό. Πάρε το ρίσκο. Ξεκίνα από κάπου — όχι γιατί είσαι σίγουρος/η, αλλά γιατί είναι καιρός να δεις τι κρύβεις μέσα σου.
Και μετά έλα και πες μου: Πόσες φορές στη ζωή σου ήσουν πιο δυνατός απ’ όσο πίστευες;
Συντάκτης: Μιχάλης Δούκας
