Με το διάβασμα και τα ταξίδια εξουδετερώνεται ο ρατσισμός

«Ρατσιστής δε γεννιέσαι, γίνεσαι» είχα διαβάσει σ’ έναν τοίχο όταν ήμουν παιδί κι είχα κάτσει να κοιτάω αυτή τη φράση για ώρα, γιατί δεν είχα κατανοήσει τι θέλει να πει ο ποιητής, μέχρι που μεγάλωσα, πήγα σχολείο, μπήκα στο πανεπιστήμιο, γνώρισα διάφορα άτομα, πήγα σε διάφορα μέρη, άκουσα διάφορες απόψεις και κατάλαβα τι κρυβόταν πίσω από εκείνη τη φράση ή μάλλον ακόμα προσπαθώ να καταλάβω.

Ο ρατσισμός υπάρχει παντού γύρω σου. Ρατσισμός είναι να προτιμήσεις να κάτσεις όρθιος στο λεωφορείο απ’ το να κάτσεις δίπλα από κάποιον που δεν έχει το ίδιο χρώμα με σένα. Ρατσισμός είναι να μην επιτρέψεις στο παιδί σου να κάνει παρέα με παιδί άλλης εθνικότητας ή για να μιλήσουμε λίγο πιο επίκαιρα, να μην του επιτρέψεις να παίξει μ’ ένα προσφυγόπουλο. Ρατσισμός είναι να μην προσλαμβάνεις στη δουλειά σου τους αποκαλούμενους «ξένους». Ρατσισμός επίσης είναι ένα βλέμμα που να κρύβει μίσος ή έστω ένα βλέμμα περίεργο, απέναντι σ’ έναν άνθρωπο με διαφορετική σεξουαλική προτίμηση, έναν τρανς, μια ιερόδουλη.

Ρατσισμός είναι να προσπαθήσεις να πείσεις έναν άθεο να αρχίσει να πιστεύει ή έναν αλλόθρησκο να ενστερνιστεί τη δική σου θρησκεία. Ρατσισμός είναι να μην πλησιάσεις ένα φορέα του AIDS, φοβούμενος μήπως σε μολύνει. Ρατσισμός είναι ακόμη και το να γελάσεις στο άκουσμα πως μία γυναίκα είναι οδηγός νταλίκας. Ρατσισμός είναι το να κοροϊδέψεις τον συμμαθητή σου τον Γιώργο που είναι ψευδός ή τη Μαρία που είναι απ’ την Αλβανία και δυσκολεύεται να προφέρει ορισμένες δύσκολες ελληνικές λέξεις.

Σε αυτή την κοινωνία, λοιπόν, ανθρωπάκο, ζεις. Σε μια κοινωνία που ανεξαρτήτως του αιώνα στον οποίο βρίσκεται τα στερεότυπα, ο φανατισμός, η βία, ο φόβος για το άγνωστο, το ξένο, το διαφορετικό από εμάς, κατακλύζουν τη νοοτροπία μας και τη συμπεριφορά μας απέναντι στον συνάνθρωπο.

Παλαιότερα πίστευα πως τέτοιου είδους στενόμυαλες συμπεριφορές υπάρχουν και τρέφονται μονάχα στις μικρές κοινωνίες, όπου ο άνθρωπος είναι αποκομμένος απ’ το σύνολο, ζει με όμοιους του κι είναι επόμενο να ενστερνίζεται απ’ το σπίτι του και την ανατροφή που έχει λάβει, αυτές τις αντιλήψεις. Με τον καιρό συνειδητοποίησα πως ο ρατσισμός καλλιεργείται σε οποιαδήποτε κοινωνία μικρή και μεγάλη, η διαφορά βρίσκεται μονάχα στο μέγεθος και στο ποσοστό των ανθρώπων που δεν είναι ανεκτικοί απέναντι στο αλλιώτικο.

Ο ρατσισμός θεραπεύεται, όποια ηλικία και να έχεις, σε όποια οικογένεια κι αν μεγάλωσες, σε όποιο σχολείο κι αν πήγες, όποια παιδεία κι αν έλαβες. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα ερέθισμα και καλύτερο ερέθισμα απ’ τα βιβλία και τα ταξίδια δεν υπάρχει. Όπως είπε και ο Miguel de Unamuno «Ο φασισμός θεραπεύεται με το διάβασμα, ο ρατσισμός με το ταξίδι».

Δε γεννήθηκες έχοντας έμφυτες γνώσεις, ξεφύλλισε βιβλία όλων των ειδών για να τις αποκτήσεις. Τίποτα δεν ξέρεις, γι’ αυτό διάβασε μέχρι να μάθεις. Τίποτα δε γνωρίζεις ήδη, ταξίδεψε για να το ανακαλύψεις, να το αγαπήσεις, να το κάνεις κομμάτι σου και να μάθεις να ζεις με αυτό. Μάθε να παρατηρείς πριν βγάλεις συμπεράσματα, να ακούς πριν μιλήσεις, να δέχεσαι και να μην περιμένεις να σε δέχονται μόνο οι άλλοι, να αγκαλιάζεις όλα τα χρώματα, όλες τις γλώσσες, όλα τα φύλα κι όλες τις θρησκείες.

Κι όταν έρθεις σ’ επαφή με ό,τι φοβόσουν μέχρι τότε, με ό,τι θεωρούσες κατακριτέο κι άνευ αποδοχής, θα αποκτήσεις και την ταυτότητα του ανθρώπου. Θα μάθεις τι σημαίνει ανθρωπιά, αλληλεγγύη. Θα μάθεις να συμβιώνεις με άλλους ανθρώπους κι όχι να επιβιώνεις επειδή δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Τότε θα λέγεσαι άνθρωπος.