Ο άνθρωπος από την πρώτη μέρα της ζωής του έχει μάθει να ζει σε καλούπια, αφήνοντας στο κατώφλι εξωτερικούς παράγοντες που μπορεί να τον βλάψουν. Από την παιδική ηλικία, έως και την εφηβεία είναι σαν να μεγαλώνει μέσα σ’ ένα κλουβί, αγνοώντας τους κινδύνους που υπάρχουν εκεί έξω, καθώς οι γονείς του έχουν μάθει να τους κρύβουν, όσο καλύτερα μπορούν, προκειμένου να τον προστατέψουν.Ο πρώτος πυλώνας, λοιπόν, που καλλιεργεί αυτήν την αίσθηση είναι η οικογένεια. Παράλληλα όμως, συμβάλει σε όλη αυτήν την αβεβαιότητα, την ανασφάλεια και δυσπιστία και η κοινωνία όπου ζούμε. Όμως τι θα συμβεί όταν φτάσει στην ενηλικίωση και το κλουβί αυτό ανοίξει και ωθηθεί στην ανακάλυψη; Η ασφάλεια θα έχει χαθεί, ενώ θα κινείται φοβισμένος σ’ ένα αβέβαιο μέλλον.
Η ανάγκη του ανθρώπου για ασφάλεια εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Ο κάθε ένας από εμάς έχει μια προσωπική ρουτίνα, την οποία δεν μπορεί να αποχωριστεί. Έχει τη δουλειά του, τις υποχρεώσεις του, τα χόμπι του. Μένει σ’ ένα συγκεκριμένο μέρος, ξυπνάει μία συγκεκριμένη ώρα. Έχει το σπίτι του και μέσα σ’ αυτό διαθέτει τον δικό του προσωπικό χώρο ηρεμίας και χαλάρωσης. Αν στερηθεί κάτι από αυτά στην καθημερινότητά του, θεωρητικά βρίσκεται αιωρούμενος κι ανήμπορος.
Έχει την οικογένειά του, τον σύντροφό του, την παρέα του. Τους αγαπάει και τον αγαπούν. Τους εκτιμάει και τον εκτιμούν. Κανείς δε θέλει να χάσει από τη ζωή του κάποιον από αυτούς που χαρακτηρίζει ως πολύτιμούς του. Κι αν όμως αυτό τελικά συμβεί; Ποια θα είναι η αντίδρασή του; Το έχεις σκεφτεί, όπως το έχω σκεφτεί κι εγώ. Σαφώς και φοβάσαι, όπως κι εγώ φοβάμαι. Ο φόβος της απώλειας ατόμων που αγαπάμε, είναι κι αυτό ένα είδος ανασφάλειας.
Ο άνθρωπος θέλει να τον περιβάλλουν άτομα τα οποία έχουν κοινές ιδέες, όνειρα, πεποιθήσεις και αξίες με αυτόν. Κάτι το διαφορετικό τον τρομάζει πολλές φορές. Ίσως τον κάνει να θεωρεί τον εαυτό του παρεκκλίνοντα γεμίζοντάς τον ανασφάλειες. Γι’ αυτό το λόγο αναζητάει άτομα με κοινά ενδιαφέροντα, ώστε να νιώθει αποδεκτός. Κοιτώντας τις περιπτώσεις αυτές, δεν αναγνωρίζεις στοιχεία και του δικού σου εαυτού;
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, όπου η ανασφάλεια ξεπερνάει το ασφαλές κι επιτρεπόμενο όριο και οδηγεί σε παθητικές συμπεριφορές. Σ’ αυτή τη περίπτωση ο άνθρωπος διακρίνει απειλή απέναντι σε άγνωστες καταστάσεις κι ανθρώπους που πολλές φορές δεν υφίστανται μα πλάθει ο ίδιος με το μυαλό του, αντιδρώντας επιθετικά ή δρώντας αμυντικά προκειμένου να προστατευθεί. Η λογική του χάνεται και κυριαρχεί η φαντασία του δημιουργώντας σκέψεις και υπόνοιες που απέχουν κατά πολύ από την πραγματικότητα. Η αρμονία στις ανθρώπινες σχέσεις καταστρέφεται και οδηγείται μόνος του στη μοναξιά. Είναι αρκετά δύσκολο κι επώδυνο να διαχειριστεί κανείς τον θυμό και ξεροκεφαλιά κάποιου άλλου ακόμη κι αν τον αγαπά. Ίσως το πιο δύσκολο στις ανθρώπινες σχέσεις είναι να διαχειριστείς κάτι που για σένα είναι εύκολο να ορίσεις μα για τον απέναντι φαντάζει βουνό και το αντίθετο.
Πολύ πιθανόν το πρόβλημα να στραφεί σε ψυχολογική κόπωση με την εμφάνιση άγχους και στρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω της έμφυτης ανάγκης του ατόμου να ξεφύγει από το ψυχολογικό βάρος οδηγείται σε τάσεις φυγής. Ωστόσο, μπορεί να γίνει διακριτό και σωματικά. Ένα άτομο που διαθέτει παθητική συμπεριφορά αντιμετωπίζει ημικρανίες, αϋπνίες, τρώει τα νύχια του, κουνάει νευρικά το πόδι του ή τα χέρια του. Μπορεί να παρατηρείς πως διακόπτει συνέχεια τον λόγο σου, μπορεί να έχει μια ειρωνική έκφραση, να σε περιφρονεί, να επιμένει στο να διαφωνεί μαζί σου ακόμα κι αν δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος, να προσπαθεί να επιβληθεί. Ουσιαστικά προσδοκεί να έχει το πάνω χέρι.
Είναι σημαντικό για όλους μας να κατανοήσουμε το γεγονός πως ο φόβος και η ανασφάλεια απομακρύνουν την υγεία και την ευτυχία. Βασικός σύμμαχός μας το θάρρος μας, το σθένος να εκφράζουμε τη γνώμη μας, ακόμα κι αν είναι αντίθετη με τα «πρέπει» που επιβάλλει ο περίγυρός μας. Οφείλουμε να έχουμε τον έλεγχο των καταστάσεων που παρουσιάζονται, χωρίς να βασιζόμαστε σε χέρια άλλων. Πρώτα, οφείλουμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας. Να τον αγαπήσουμε με τις αδυναμίες και τις ανασφάλειές του. Τουλάχιστον ας προσπαθήσουμε, κανείς δεν είπε ότι είναι εύκολο. Γι’ αυτό και παίρνει μια ζωή.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου