Πώς γίνεται να κοιτάμε άπραγοι τόσο ξύλο να πέφτει στα προαύλια;

Οι γνώσεις, οι αντιλήψεις κι οι συμπεριφορές που αντικρίζει το παιδί, τόσο στον σχολικό χώρο, όσο και στο κοινωνικό του περιβάλλον, είναι αυτές που διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά του. Κι αν λάβουμε υπόψη μας και τον παράγοντα της αποδοχής που σε ηλικίες παιδιών είναι λίγο λιγότερο σημαντικός από την αναπνοή, δεν είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς πού μπορεί να φτάσει ένα παιδί για να ανήκει, αν το περιβάλλον του είναι μη υγιές για το ίδιο.

Τέτοια περίπτωση λοιπόν είναι και η βία στον σχολικό χώρο. Με τον όρο βία, αναφερόμαστε σε όλες τις μορφές της, όπως λεκτική, σωματική και συναισθηματική. Στον ελλαδικό χώρο, τα τελευταία χρόνια οι εκπαιδευτικοί ερευνητές έχουν εντοπίσει την αύξηση των κρουσμάτων βίας στα σχολεία, γεγονός που προκαλεί έντονη και δικαιολογημένη ανησυχία. Ανά διαστήματα έχουν προταθεί πολλές και διαφορετικές πρακτικές για την εξομάλυνση του φαινομένου αυτού, αλλά όπως αποδεικνύεται δεν επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Κι είναι πραγματικά τρομακτικό να βγαίνουν στη φόρα ειδήσεις από παιδιά που τρώνε ξύλο στη μέση του προαυλίου με τους συμμαθητές τους να τραβάνε βίντεο λες και πρόκειται για δρώμενο. Είναι τόσο τρομακτικό, όσο και να μένουμε άπραγοι κοιτώντας το να συμβαίνει.

Ας προσπαθήσουμε τώρα να δούμε το θέμα από μια διαφορετική οπτική, αυτή της πρόληψης. Ας υποθέσουμε ότι δεν έχει εντοπιστεί κανένα κρούσμα βίας στην εκπαιδευτική κοινότητα κι ας παρουσιάσουμε τις μεθόδους πρόληψης που πάρθηκαν για να οδηγηθούμε στο σημείο αυτό. Αρχικά, όπως έχει ειπωθεί εκατοντάδες φορές, είναι η ενημέρωση, τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από την οικογένεια, που θα κάνει τη διαφορά. Όχι όμως ενημέρωση μόνο μέσα από διαλέξεις κι ομιλίες, αλλά από συνεχή ενασχόληση με το θέμα αυτό. Κι έπειτα, να ενταχθούν κι οι μαθητές, αφού οι παιδαγωγοί έχουν πάρει μια κατεύθυνση. Μέσα από εργασίες, από προβολή βίντεο, φωτογραφιών και μαθημάτων ομαδικής απασχόλησης, πρέπει να καταστεί σαφές, ότι ο μαθητής θα ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα, μόνο εφόσον ο διδάσκων τού κεντρίσει το ενδιαφέρον και κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Επίσης, οφείλει να συνδέσει το μήνυμα που θέλει να περάσει με τα ενδιαφέροντα τού μαθητή, ώστε ο δεύτερος να δεχθεί πιο εύκολα την εκάστοτε παρεχόμενη γνώση.

Δεύτερον, είναι η καλλιέργεια του ομαδικού πνεύματος, που χρειάζεται να αναπτυχθεί ανάμεσα στους μαθητές του σχολείου. Μέσα από τις ομαδικές εργασίες που αναφέρθηκαν και πιο πάνω, οι μαθητές αλληλεπιδρούν, κοινωνικοποιούνται, ανταλλάζουν ιδέες και απόψεις, με αποτέλεσμα να γνωρίζουν ο ένας τον άλλον, να έρχονται πιο κοντά και να αποδέχονται τη διαφορετικότητα του καθενός, αφού έχει αποδειχθεί ότι τα περισσότερα κρούσματα βίας στο σχολείο, τα δέχονται τα παιδιά που ανήκουν σε μειονότητες ή ξεφεύγουν από τον μέσο όρο με οποιονδήποτε τρόπο. Κι επειδή πάντα αυτό το «διαφορετικό», ορίζεται από τα λανθασμένα κοινωνικά πρότυπα, είναι χρέος του παιδαγωγού να προστατεύσει την ευαίθσητη παιδική ψυχολογία από ρητορικές μίσους και διχασμού.

Τρίτον, η ενασχόληση των γονέων με την εκπαιδευτική διαδικασία και διαπαιδαγώγηση των παιδιών, είναι πρωταρχικής σημασίας για την υιοθέτηση σωστών προτύπων συμπεριφοράς. Τα παιδιά, αισθάνονται ασφάλεια κι εμπιστοσύνη όταν βλέπουν ενδιαφέρον από τους γονείς τους. Το ενδιαφέρον, βέβαια, θα πρέπει να κινείται σε υγιή πλαίσια, δημιουργώντας την εντύπωση πως πρόκειται για σχέση φιλική, που στόχο δεν έχει να κατακρίνει και να μαλώσει, αλλά να ακούσει, να αφουγκραστεί και να παρατηρήσει.

Το ζήτημα της ενδοσχολικής βίας είναι λεπτό και χρήζει άμεσης προσοχής από όλους τους συνεργαζόμενους κλάδους. Θεωρώ ότι δεν πρέπει να εστιάζουμε στις τιμωρίες και τις ποινές που επιβάλλονται, αλλά να προσπαθήσουμε όλοι μαζί (σχολείο-οικογένεια-κοινωνία), να βρούμε αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης, για να βγάλουμε επιτέλους τη ρίζα του. Όσο μένουμε άπραγοι και χρησιμοποιούμε βία για να καλύψουμε τη βία, ή σιωπή γιατί μάς υπερβαίνει ο φόβος, άλλο ένα παιδί θα πέφτει θύμα της δικής μας ανικανότητας να το προστατεύσουμε.