«Rosy retrospection bias»: Μήπως το μυαλό σου δεν ξεκολλάει απ' τα παλιά;

Πολλά είναι εκείνα τα φαινόμενα που σχετίζονται με την ψυχοσύνθεσή μας και που κατά τη διάρκεια της ημέρας κάνουν την εμφάνιση τους, είτε όταν συνομιλούμε με έναν άλλον άνθρωπο, μπορεί μέσα στις σκέψεις μας, ακόμα και μέσα στον υποσυνείδητο νου μας. Ένα από τα κομβικότερα, που θεωρείται στις μέρες μας και από τα συνηθέστερα, είναι εκείνο του «Rosy retrospection bias».

Με τον όρο «Rosy retrospection bias» εννοείται η υπερβολική εξιδανίκευση και αναπόληση του παρελθόντος, η ωραιοποίηση του, που κατά συνέπεια έρχεται να συγκριθεί με το παρόν. Πιο συγκεκριμένα ένας άνθρωπος που παρουσιάζει το φαινόμενο αυτό, ζει συνεχώς με τη σκέψη του στο παρελθόν, νιώθοντάς το, σαν διέξοδο από το «κακό» και «απρόσωπο» παρόν στο οποίο πιστεύει ότι βρίσκεται. Υπάρχει δηλαδή η τάση να ωραιοποιεί, να σκέφτεται με ένα έντονο ρομαντισμό το παρελθόν, πιο ροζ, όπως λέει και ο όρος, ενώ μπορεί όλο αυτό να το έχει πλάσει εκείνος στο μυαλό του έτσι. Να είναι δηλαδή μια αυταπάτη και στην πραγματικότητα να μην ήταν έτσι τα πράγματα.

Αυτό μπορεί να συμβαίνει μέσα από την αναπόληση μιας ολόκληρης εποχής, πχ «Στα 80΄s – 90’s υπήρξε ρομαντισμός, φιλότιμο και αληθινά συναισθήματα, πράγματα που στις μέρες μας εκλείπουν». Στην πραγματικότητα και εκείνες οι δεκαετίες αντιμετώπισαν πολλά κοινωνικά προβλήματα τα οποία δίχασαν των κόσμο με την εμφάνιση πολλών σκληρών ν@ρκωτικών, νεοφερμένων για τα δεδομένα της τότε εποχής. Αναφερόμενοι στο παραπάνω παράδειγμα θέλουμε να τονίσουμε ότι πάντα σε όλες τις εποχές υπάρχουν τα καλά σημεία αλλά και τα πιο σύνθετα και αμφιλεγόμενα. Μια αρκετά μεγάλη μερίδα κόσμου λοιπόν, που θα πει τη φράση αυτή, κάνοντας αναδρομή στις παλιές καλές αποχές, κατά πάσα πιθανότητα να ήταν για εκείνους προσωπικά μια καλή εποχή στην ευρύτερη ζωή τους. Τι θέλουμε να πούμε με αυτό; Ότι μπορεί να συν έπεσε η συγκεκριμένη χρονική περίοδος με τη νεανική εποχή στη ζωή τους, που οι υποχρεώσεις ήταν λιγότερες και όλα τα πράγματα για εκείνους να είχαν ένα πιο ανάλαφρο και χαρούμενο αέρα. Έτσι δημιουργείται η συσχέτιση αυτή, η οποία είναι διαστρεβλωμένη.

Ένα άλλο παράδειγμα μέσα από το οποίο μπορεί να παρουσιαστεί το φαινόμενο αυτό σε ένα άτομο είναι μέσα από την πλέον ενήλικη ζωή η αναπόληση του καιρού πριν την ενηλικίωση, όταν το άτομο δεν είχε άγχη και σημαντικές υποχρεώσεις. Σε άλλη περίπτωση μπορεί να συμβεί αυτό σε ένα γάμο η μια μακροχρόνια σχέση. Να αναπολείται η πρώτη περίοδος σαν «η χρήση περίοδος» που πλέον δεν υπάρχει και που κάτι άλλο έχει πάρει τη θέση της.

Μπορεί το φαινόμενο αυτό και η έντονη αναδρομή στα παλιά να μας κρατήσει στάσιμους από τη ζωή και το παρόν;

Δεν είναι πάντα τόσο κακή η αναπόληση του παρελθόντος και περασμένων μεγαλείων στη ζωή μας. Ίσα ίσα κάποιες φορές μπορεί να μας βάλουν σε θετικές σκέψεις, να μας παροτρύνουν για κάτι καλό, μια καλή συνήθεια που κάναμε και πλέον έχουμε εγκαταλείψει και με τον τρόπο αυτό να μας βγάλουν μέσα από τον λήθαργο μας.  Άλλωστε μπορεί μια απλή θύμηση και ανάμνηση ενός ανθρώπου η μιας ολόκληρης συνθήκης από το παρελθόν να μας προσφέρουν χαρά, όμορφη ενέργεια αλλά και ελπίδα. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια είναι οκ και υγιές να συμβαίνει, όταν όμως γίνεται με το αρνητικό πρόσημο του όλο αυτό, μας κρατάει στάσιμους και αμέτοχους από τη ζωή.

Και τώρα θα πεις «Μα καλά πως γίνεται μια απλή σκέψη να βλάψει ολόκληρη την καθημερινότητα μου;» Κι όμως, μπορεί να συμβεί πολύ εύκολα. Όταν αυτό γίνεται καθημερινά από κάποιον έστω και υποσυνείδητα, χωρίς να το καταλαβαίνει δημιουργεί πρόβλημα. Όταν πολλές στιγμές μέσα στο διάστημα μιας μέρας ανατρέχεις μέσα σε πράγματα, καταστάσεις, ανθρώπους και συνθήκες τα οποία υπήρχαν αλλά πια δεν αποτελούν κομμάτι του παρόντος, αυτόματα χάνεις το τώρα, τη στιγμή και όλα τα όμορφα τα οποία «τρέχουν» στο παρόν τα οποία δεν μπορείς να δεις γιατί είσαι κολλημένος στο παρελθόν. Αλώστε αυτό πάει αναλογικά και κλιμακωτά. Αν αναπολείς πράγματα που συνέβησαν πχ. μία δεκαετία πίσω, σε μια δεκαετία από τώρα θα ανατρέχεις και θα εξιδανικεύεις καταστάσεις από το παρόν σου σήμερα, το οποίο σου φαίνεται κάπως σαθρό και άχρωμο. Τι νόημα έχει όλο αυτό;

Η κάθε εποχή στη ζωή μας είναι σαν μια νέα πίστα σε ένα video game, άλλες πιο εύκολες, άλλες με περισσότερα και άλλες με λιγότερα χρώματα. Το θέμα είναι να καταλάβουμε ότι «παίζουμε» στο τώρα και αναπολώντας προηγούμενες πίστες θα χάσουμε ολόκληρο το παιχνίδι της ζωής!