Bία είναι να λέει «όχι» και να κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις

Απόψε δεν πίνω τίποτα. Δε με έχει ζαλίσει καμία ουσία, δεν έχω θολώσει απ’ το αλκοόλ. Απόψε θολώνω από θυμό.

Ίσως δεν είναι η θέση μου να μιλήσω. Βλέπω, όμως, κάτι κι απογοητεύομαι. Νευριάζω. Θυμώνω.

Το παράδοξο των ημερών είναι ότι η πλειονότητα της αρθρογραφίας για το τελευταίο (χρονικά) έγκλημα έμφυλης βίας γράφεται από γυναίκες. Κάπως έτσι και τα ποστ στα social media. Ιστορίες οργής, θλίψης, φόβου αναδύονται κάθε φορά που μια γυναίκα δολοφονείται ή επιζεί από περιστατικά βίας εναντίον της. Και περιέργως, οι περισσότεροι άνδρες σιωπούν. Ή ακόμα χειρότερα, αρχίζουν τα «ναι μεν, αλλά…». Γιατί; Τι είναι αυτό που μας κάνει να λουφάζουμε, να βγάζουμε αυτά τα αστεία #notallmen και, ακόμα χειρότερα, ποιου είδους κακοήθεια μας διακατέχει για να κατηγορούμε αυτές που έχουν υποστεί το έγκλημα και όχι τους θύτες;

Κάθε φορά που ένα έγκλημα έμφυλης βίας διαπράττεται, επιχειρείται μια ψυχιατρικοποίηση των δραστών. Βλέπω ρεπορτάζ για «εν βρασμώ ψυχής», «έγκλημα πάθους» κι άλλους προσδιορισμούς που επιχειρούν (συνήθως πετυχημένα) να αφαιρέσουν το βάρος της πράξης απ’ το θύτη και να το αποδώσουν σε άλλους παράγοντες που εμποδίζουν μια συλλογική μελέτη του φαινομένου. «Εμείς οι Έλληνες δεν έχουμε τόσα περιστατικά» άκουσα χθες στο λεωφορείο που μιλούσαν δυο κυρίες για το έγκλημα στη Ρόδο και κάγχασα ίσως λίγο πιο δυνατά από όσο έπρεπε.

Ο λόγος; Σε μια εκδήλωση του Κ.Ε.Θ.Ι. πριν λίγο καιρό για ειδικούς κι επαγγελματίες του χώρου των κοινωνικών επιστημών, μας ενημέρωσαν για το πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να καταγγείλει ένα έγκλημα βίας εναντίον της, ιδιαίτερα αν το περιστατικό αφορά κακοποίηση ενδοοικογενειακή (σύντροφο, σύζυγο, πατέρα). Το ξέρατε ότι δεν υπάρχει παράβολο μήνυσης σε τέτοιες περιπτώσεις; Παρ’ όλα αυτά πολλές φορές ζητείται από αστυνομικούς, ενώ ακόμα πιο συχνά η προτροπή είναι να γυρίσουν σπίτι οι παθούσες για «να τα ξαναβρουν».

Η συναίνεση, το καυτό θέμα των ημερών δε θα έπρεπε να είναι τόσο δύσκολο να γίνεται αντιληπτή. Τι στο καλό δεν καταλαβαίνετε εκεί έξω οι άνδρες; Πόσο δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσεις ότι τα εσώρουχα και τα ρούχα που φοράει μια κοπέλα στον καφέ, το μπαρ, το κλαμπ, στο δρόμο, δεν είναι πρό(σ)κληση για σεξ!

Στην Ιρλανδία σε υπόθεση βιασμού ο θύτης αθωώθηκε γιατί οι δικαστές θεώρησαν ότι το εσώρουχο που φορούσε η κοπέλα (τύπου στρινγκ, αν δεν απατώμαι) ήταν δείγμα ότι η επιζώσα ήθελε να κάνουν σεξ, παρ’ όλο που η ίδια του το είχε αρνηθεί. Του το είχε αρνηθεί.

Ή για να το κάνω πιο παραστατικά για εσάς εκεί έξω που ακόμα δεν καταλαβαίνετε τι σημαίνει άρνηση:

Η κοπέλα μπορεί να έχει δεχθεί να έρθει σπίτι σας, στο κρεβάτι σας, με ή χωρίς πολλά ρούχα, πρόθυμη ως εκείνη τη στιγμή για σεξουαλικές περιπτύξεις, μπορεί και να έχουν προηγηθεί διάφορα συναινετικά πράγματα μεταξύ σας.  Αν για τον οποιοδήποτε λόγο αλλάξει άποψη την ώρα που πάει να προχωρήσει η φάση –ή ακόμα κι αν έχει ήδη προχωρήσει η φάση– αν πει ότι δε θέλει/δε νιώθει άνετα/δε νιώθει καλά/κάποια άλλη φορά, στην ουσία οτιδήποτε που να δείχνει ότι δεν ψήνεται για τίποτα περαιτέρω, εσείς σταματάτε! Οποιαδήποτε κι αν είναι η επιθυμία σας. Το να αλλάξει άποψη η κοπέλα δεν την καθιστά τσούλα, ότι σας ξεγέλασε, ότι σας παραπλάνησε, ότι σας εξαπάτησε κλπ.

Και φυσικά το ίδιο και περισσότερο ισχύει και για τις γυναίκες. Μη νοιαστείτε για τα αισθήματά μας. Αν δε σας βγει εκείνη τη στιγμή το σεξ, για τον οποιοδήποτε λόγο, μη διστάσετε να το διακόψετε. Μην πιστέψετε μαλακίες περί blue balls, ψυχολογικούς εκβιασμούς, παρακαλετά, ή τι θα πει για εσάς μετά. Καμία δεν πρέπει να πιέζεται να τίποτα. Έχω πολλές γνωστές –κι οι γυναίκες θα έχουν πολλές περισσότερες– που έχουν κάνει σεξ γιατί ένιωθαν ότι εκεί που πήγε το πράγμα «δεν είχα επιλογή». Γιατί φοβήθηκαν για την ασφάλειά τους.

Αυτό είναι το αποτέλεσμα αυτού που αποκαλούμε «πατριαρχία». Μιας κοινωνίας, ή μάλλον πολλών, δυτικών και μη, όπου η γυναίκα μπορεί να έχει θεωρητικά αυτοδιάθεση στο σώμα της, αλλά:

• Τα βράδια γυρίζει στο αμάξι και στο σπίτι της με τα κλειδιά ανάμεσα στα δάχτυλα
• Της απαγορεύεται συχνά να κάνει έκτρωση
• Κάνει σεξ με το ζόρι γιατί φοβάται την αντίδραση του άλλου
• Δολοφονείται και κατηγορείται ότι «τα ήθελε ο κώλος της»
• Δε γίνεται πιστευτή όταν καταγγέλλει κακοποίηση
• Έχει διδαχτεί ότι τα ρούχα της πρέπει να είναι «σεμνά», αλλιώς φταίει αυτή για ό,τι της συμβεί όταν βγει έξω
• Της έχουν πει ότι οι άνδρες «δε φταίνε, είναι ασυγκράτητοι»
• Έχει ακούσει δεκάδες φορές σε περιστατικά λεκτικής και σωματικής κακοποίησης από σύντροφο/σύζυγο «πρώτη/τελευταία φορά ήταν, δε θα ξαναγίνει».

Τα παραδείγματα πολλά, και ως στρέιτ άνδρας ξύνω μόνο την επιφάνειά τους. Γιατί εγώ δε φοβάμαι τα βράδια ότι το τζιν μου θα γίνει αιτία βιασμού μου. Ότι το κόκκινο μποξεράκι μου θα χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη στο δικαστήριο ότι ο βιασμός μου ήταν απλά kinky sex, ή εν πάση περιπτώσει ίσως και να το ήθελα. Δε φοβάμαι να πιω σε μπαρ γιατί η κοπέλα που με συνοδεύει μπορεί να έχει ρίξει κάτι στο ποτό, ή να σκοπεύει να με μεθύσει και να με πηδήξει.

Γιατί και κατηγορούμενος να βρεθώ, θα είμαι «γόνος καλής οικογένειας» κι εκείνη η τσούλα που με αποπλάνησε. Γιατί εγώ θα κάνω σεξ με μεθυσμένες τουρίστριες και μετά θα το υπερηφανεύομαι στους φίλους μου. Γιατί για μένα πάντα θα εξυπακούεται αν με βιάσουν ότι «δεν είχε δώσει δικαιώματα». Γιατί δε θα φοβηθώ ποτέ τον διπλανό μου στο ασανσέρ ή να ανέβω τις σκάλες της πολυκατοικίας. Γιατί στο μπαρ και στο κλαμπ δε θα με χουφτώνουν, δε θα μου τρίβονται συνεχώς. Γιατί μου είπαν ότι το «όχι» καμιά φορά σημαίνει «ίσως».

Γιατί σε κάθε άρθρο για τις ευθύνες των ανδρών στη συντήρηση της πατριαρχίας θα νιώθω την ανάγκη να κατηγορήσω και πάλι τις γυναίκες. Γιατί αν πω «όχι» σε πρόταση για σεξ, όσο επίμονη κι αν είναι, δε θα φοβηθώ για τη ζωή μου, ούτε τη λασπολογία σε παρέες και κοινωνικό περίγυρο.

Γιατί το βράδυ όταν με πλησιάσει κάποιος από πίσω με γρήγορο βήμα, δεν ετοιμάζομαι για το χειρότερο ώσπου να διαπιστώσω ότι απλά περπατάει γρήγορα. Συνήθως. Γιατί δε φοβάμαι ότι ο επόμενος καινούριος μαθητής του ιδιαιτέρου μου μπορεί να με στριμώξει. Γιατί η σεξουαλική μου ζωή δεν είναι κριτήριο αξίας της υπόλοιπης ζωής μου.

Γιατί αν αυτοπροσδιορίζομαι ως «καλό παιδί» δε σημαίνει ότι πρέπει αυτόματα να είμαι ποθητός από όλες επειδή δεν έχω συμπεριφορά μαλάκα. Δεν υπάρχει βραβείο για τη σωστή συμπεριφορά. Γιατί συναντάω επιδοκιμαστικά βλέμματα όταν λέω ότι οι γυναίκες «είναι καργιόλες, ρε φίλε», αλλά ουρλιάζω #notallmen όταν οι γυναίκες μιλάνε για τις εμπειρίες τους.

Η κοινωνία, η πατριαρχία, το φύλο μου, όλα αυτά μου δίνουν ως άνδρα περισσότερες ευκαιρίες κι ευνοϊκή μεταχείριση σχεδόν σε όλους τους τομείς. Κι έτσι αν μείνω σιωπηλός, αν δε στηρίξω εγώ πρώτος την αλλαγή ενός συστήματος που βλάπτει πρωτίστως τις γυναίκες, αλλά κι εμένα, τότε συμβάλλω στη συνέχισή του.

Η σιωπή είναι συνενοχή!

Υ.Γ. Δε διεκδικώ ρόλο παντογνώστη. Παραθέτω 2-3 πηγές που τα λένε πολύ καλύτερα από μένα:

• «Ναι, είσαι μισογύνης» στο facebook
• Το άρθρο της Ειρήνης Γεωργή για την κουλτούρα βιασμού αλλά και τις δημόσιες αναρτήσεις της
• Rebecca Solnit’s “Men Explain Things to Me” (2015)