Eίμαι θύμα βίας ή ξέρω θύμα βίας: Τι μπορώ να κάνω;

Η έμφυλη βία είναι ένα καθημερινό, παγκόσμιο φαινόμενο. Περιλαμβάνει επιβλαβείς πράξεις κατά της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας όσων την υφίστανται. Ακόμη και οι απειλές τέτοιων πράξεων, ο εξαναγκασμός η στέρηση ελευθερίας, αποτελούν έμφυλη βία. Μπορεί να τελεστεί είτε ιδιωτικά, είτε δημόσια εναντίον της θέλησης του ατόμου. Εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής, υποτιθέμενης δύναμης εξουσίας και χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου, τιμωρίας και «σωφρονισμού» των ατόμων που την υφίστανται. Διακρίνεται από τις άλλες μορφές βίας καθώς πηγάζει από την διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος και εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος τους. Η έμφυλη βία σε όλες της τις μορφές συνιστά ποινικό αδίκημα, συγκεκριμένα κακουργηματική πράξη και τιμωρείται από την ελληνική νομοθεσία. Με την επικύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης από την Ελλάδα από το 2018, αποτυπώνονται πλέον και ποινικοποιούνται μορφές έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, που ως τώρα δεν αναγνωρίζονταν νομικά ως τέτοιες (όπως το stalking, η οικονομική βία κι ο εξαναγκαστικός γάμος. (Πηγή)

Οι σωματικές βλάβες, η ψυχική και συναισθηματική βλάβη, οι επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ακόμη και ο θάνατος, είναι μερικές μόνο από τις συνέπειές της. Οι επιπτώσεις της είναι έντονες στην ψυχική και συναισθηματική υγεία· έχουν παρατηρηθεί ενδεικτικά σε μελέτες φαινόμενα όπως το μετατραυματικό στρες, η ανασφάλεια, η κατάθλιψη, ο θυμός, ο φόβος, η ντροπή κι η αυτοκαταστροφική διάθεση. Μάλιστα, το θύμα συνήθως θυμώνει και θεωρεί υπεύθυνο τον ίδιο του τον εαυτό. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της επίσης παρατηρούνται με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) το οποίο χαρακτηρίζεται από αυξημένη διέγερση, διαταραχή του ύπνου, φόβο που σχετίζεται με το κρεβάτι, ευερεθιστότητα, θυμό, επιθετικότητα, εχθρότητα. Άλλη μία συνέπεια είναι επίσης η κατάθλιψη, πιο συγκεκριμένα ο λήθαργος, οι αυτοκτονικές τάσεις που οδηγούν σε απόπειρες, διαταραχή του ύπνου, κοινωνική αγχώδης διαταραχή, κοινωνική φοβία: φοβίες, διατροφικές διαταραχές, δυσκολίες, απώλεια αυτοσεβασμού κι αυτοεκτίμησης και νοσηρές στρατηγικές αντιμετώπισης όπως η επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, κάπνισμα, κατάχρηση οινοπνευματωδών και ναρκωτικών ουσιών. Δε λείπουν και οι συνέπειες στην κοινωνικότητα, αφού συχνά όσες έχουν υποστεί έμφυλη βία κατηγορούνται οι ίδιες για όσα τους συνέβησαν, στιγματίζονται, απομονώνονται κι απορρίπτονται από το κοινωνικό τους περιβάλλον, χάνουν την κοινωνική λειτουργικότητά τους, με συνέπειες και στα παιδιά τους, αφού, πέρα από τις επιπτώσεις στο ίδιο άτομο η ύπαρξη βίας επηρεάζει και το εμπλεκόμενο περιβάλλον του ατόμου που έχει υποστεί έμφυλη βία.

Υπάρχουν επιπροσθέτως παραδείγματα τρόπων εκδήλωσης της έμφυλης βίας: Χαστούκια, σπρώξιμο, τράβηγμα από τα μαλλιά, χτυπήματα με τα χέρια ή άλλα αντικείμενα σε όλο το σώμα ή σε σημεία του σώματος πολλές φορές και σε μη εμφανή σημεία για να μην προκαλούνται αντιδράσεις, τα κοψίματα, το κάψιμο σημείων του σώματος, το πνίξιμο, οι επιθέσεις με χημικά, φωνές, καβγάδες, απειλές και εξυβρίσεις που φτάνουν ως το λεκτικό εξευτελισμό, κατηγορίες, μομφές, επίρριψη ευθυνών για την κακοποιητική συμπεριφορά στο θύμα, συνεχείς επικρίσεις, λεκτική υποβάθμιση και υπονόμευση της αυτοπεποίθησης. Η απαγόρευση, η παρεμπόδιση του δικαιώματος στην εργασία, έλεγχος των περιουσιακών στοιχείων, αποκλεισμός από οικονομικούς πόρους και στέρηση του θύματος από αναγκαία εισοδήματα για την κάλυψη των βασικών του αναγκών.

Μιλώντας με αριθμούς, η έμφυλη βία παρ’ ότι καθημερινό φαινόμενο παραμένει αόρατο, καθώς το ποσοστό καταγγελιών είναι μικρό. Σύμφωνα με έρευνα που έχει διεξαχθεί παγκοσμίως, για τη βία κατά των γυναικών (FRA, 2014), με τη συμμετοχή πάνω από 42.000 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, από 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 1 στις 3 γυναίκες έχει υποστεί σωματική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω, 1 στις 2 γυναίκες έχει βιώσει ψυχολογική βία από τον σύντροφό της, 1 στις 8 γυναίκες έχουν υποστεί οικονομική βία από το σύντροφό τους, 1 στις 10 γυναίκες έχει βιώσει σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 ετών κι άνω, 1 στις 20 γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού, 1 στις 3 γυναίκες έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στον χώρο εργασίας, 1 στις 5 νεαρές γυναίκες, μεταξύ 18-29 ετών, έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στο διαδίκτυο, 1 στις 5 γυναίκες έχει βιώσει stalking, 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα λόγω της ενδοοικογενειακής βίας.

Αν είστε θύμα βίας, συζητήστε το με κάποιον που εμπιστεύεστε και κυρίως μην απομονώνεστε, μην αγνοείτε την παρενόχληση, σαν να μη συνέβη. Προσπαθήστε να καταγράψετε τα περιστατικά έτσι ώστε να θυμάστε πότε, πού και τι συνέβη καθώς κι αν υπήρχαν μάρτυρες. Κρατήστε τυχόν επιστολές, ηλεκτρονικά μηνύματα, φωνητικά μηνύματα, ή φωτογραφίες από τον δράστη -ό,τι αποδεικτικά στοιχεία έχετε θα φανούν χρήσιμα. Αν εργάζεστε με άλλα άτομα, μιλήστε με τους συναδέλφους σας. Αν γίνει ομαδική καταγγελία αυτή θα έχει άλλη βαρύτητα. Αν είστε ανήλικοι ζητήστε βοήθεια από έναν ενήλικα κι άτομο εμπιστοσύνης. Δε φέρετε καμία ευθύνη γι’ αυτό που συνέβη. Να έχετε σ’ ένα ασφαλές σημείο του σπιτιού τα απαραίτητα και τα πολύ προσωπικά είδη, σε περίπτωση που φύγετε από το σπίτι. Να έχετε συνεννοηθεί με κάποιον από το οικογενειακό ή το φιλικό σας περιβάλλον για μια συνθηματική λέξη ή φράση που θα μπορείτε, όταν ο δράστης είναι παρών, να χρησιμοποιήσετε στο τηλέφωνο, για να καταλάβει ότι βρίσκεστε σε κίνδυνο και να καλέσει βοήθεια. Αν είναι εφικτό, έχετε στον νου σας ότι έχετε τη δυνατότητα να κάνετε ιατροδικαστική εξέταση για ν’ αποδείξετε την κακοποίησή σας. Συμβουλευτείτε έναν δικηγόρο.

Για την ιατροδικαστική εξέταση, παραπέμπει στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία είτε η Αστυνομία είτε ο Εισαγγελέας. Εάν υπάρχουν σωματικά τραύματα, να πάτε σ’ ένα εφημερεύον νοσοκομείο για εξέταση. Μη διστάσετε να δώσετε τα πραγματικά στοιχεία του συμβάντος. Εάν έχετε τραυματιστεί και δεν μπορείτε να μετακινηθείτε, καλέστε το 166 για να σας μεταφέρει. Και φυσικά και την εφαρμογή «panic button» (κουμπί πανικού) που άμεσα θα δίνει τη δυνατότητα ειδοποίησης της Ελληνικής Αστυνομίας σε περίπτωση κινδύνου ή απειλής της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας του προσώπου που το χρησιμοποιεί.

Από την πλευρά μας, αν παρατηρήσουμε ή γνωρίζουμε ένα περιστατικό μπορούμε ν’ απευθυνθούμε σε υπηρεσίες και δομές του κράτους όπως οι:

-Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων Τηλ. Γραμμή SOS 15900, www.isotita.gr

-Συμβουλευτικό Κέντρο Για τη βία Κατά των Γυναικών τηλ: 210 33 17 305-6, email: isotita4@otenet.gr, Ε.Κ.Κ.Α. (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης) Λειτουργούν ξενώνες φιλοξενίας. Τηλ: 213 2039 778, 213 2039 706,

-Κέντρο Έρευνας για θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι) Συμβουλευτική Υπηρεσία. Τηλ: 210 38 98 000, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός Τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας, Τηλ: 210 36 39 538,

-Κλίμακα, Τηλ: 210 3417160-3, www.klimaka.org.gr

-Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης (υπάρχει δυνατότητα φιλοξενίας). Γραμμή SOS 80011 88881 (χωρίς χρέωση από σταθερό). Τηλ.: 210 97 00 814 (γραμματεία)

-Κέντρο Στήριξης Οικογένειας Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Συμβουλευτική Υποστηρικτική Υπηρεσία Τηλ: 210 3811274, 210 3841536

-Συνήγορος του Πολίτη / Κύκλος Ισότητας των Φύλων, Δ/νση: Χατζηγιάννη Μέξη 5, 115 28 Αθήνα, www.synigoros.gr, Τηλ.: 210 72 89 600

-Κέντρο Γυναικείων μελετών και ερευνών, Διοτίμα, Νίκης 24, Σύνταγμα 2ος όροφος, 2103244380, diotima1@hol.gr

-Ευρωπαϊκό ∆ίκτυο κατά της Βίας Τηλ.: 210 9225491, Email: info@antiviolence-net.eu

-Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΟΠΙΦ) Δραγατσανίου 8, 105 59 Αθήνα, Τ: 213 1511102-103 Ε: info@isotita.gr

-Τηλεφωνική επικοινωνία ή και αποστολή sms στο 100 για άμεση αστυνομική επέμβαση Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ)

-Τηλεφωνική επικοινωνία με το 166 για άμεση βοήθεια μεταφοράς σε νοσοκομείο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ)

-Τηλεφωνική επικοινωνία με το 197 για άμεση κοινωνική βοήθεια Πανευρωπαϊκός Αριθμός Έκτακτης Ανάγκης: Τηλεφωνική επικοινωνία με το 112 ή κι αποστολή δωρεάν sms ή e-email στη διεύθυνση contact@112.gov.gr

-Τέλος, στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, υπάρχει τηλεφωνικός κατάλογος των υπηρεσιών που μπορούμε να επικοινωνήσουμε συγκεντρωτικά.

Η έμφυλη βία δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, είναι ένα έγκλημα και πρέπει να καταγγέλλεται και ν’ αντιμετωπίζεται. Αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα μιας γυναίκας, ενός ανθρώπου, να ζει χωρίς βία και διακρίσεις. Μια υγιής σχέση προϋποθέτει αμοιβαίο σεβασμό και κατανόηση, διαφορετικά δεν έχει λόγω ύπαρξης. Μας αφορά όλους η έμφυλη βία. Ας μην την προσπερνάμε όταν τη συναντάμε.

Φωτογραφία από τη σειρά: The maid